We zijn waarschijnlijk allemaal bekend met de manieren waarop stress onze stemmingen beïnvloedt.
We worden angstig. Overweldigd. Misschien zelfs prikkelbaar.
Maar ons lichaam probeert ons ook te vertellen wanneer we gestrest zijn – wat betekent dat de druk die we ondervinden te veel wordt of te lang duurt.
Dus, wat is stress? En hoe laat ons lichaam ons weten wanneer we echt gestrest zijn?
Stress: De hormonale reactie
Stress is een normaal onderdeel van het leven en kan goed of slecht zijn voor je lichaam. Een beetje stress kan je bijvoorbeeld motiveren om een geweldige presentatie op het werk te geven of door een moeilijk sollicitatiegesprek te komen. Maar grote stress, zelfs voor een korte tijd, of constante druk over een lange periode, kan slecht zijn voor je gezondheid.
“Een stressvolle situatie – of je nu net een auto-ongeluk hebt ontweken, of je maakt je zorgen over het verliezen van je baan – triggert het vrijkomen van hormonen die ons hart laten bonzen, onze ademhaling versnellen, onze spieren spannen en onze spijsvertering vertragen,” zegt Dr. Laura Keys Campbell assistent-directeur van Geisinger Adult Psychology Services. “Deze ‘vecht of vlucht’ reactie is een overlevingsmechanisme dat ons snel laat reageren op gevaarlijke situaties. Maar wanneer stress chronisch is en dit systeem te vaak wordt geactiveerd, kan het een tol eisen van ons lichaam.”
De hersenen kunnen eigenlijk de cascade van hormonen starten voordat onze visuele centra de waargenomen stressor verwerken. De reactie begint in een deel van de hersenen genaamd de amygdala, die emoties zoals angst verwerkt. Wanneer de amygdala gevaar bespeurt, zendt het een soort “noodsignaal” naar de hypothalamus, die via het zenuwstelsel communiceert met de rest van het lichaam. Wanneer de hypothalamus het signaal geeft, komt het hormoon epinefrine – ook wel adrenaline genoemd – vrij in de bloedbaan, waardoor het hart sneller gaat kloppen. In een fractie van een seconde ga je sneller ademen. Je bent alerter, en je zintuigen verscherpen. En voedingsstoffen zoals bloedsuiker en opgeslagen vetten stromen de bloedbaan in, waardoor u extra energie krijgt.
In een echt gevaarlijke situatie kan deze reactie levensreddend zijn. Maar als de reactie te vaak wordt geactiveerd, kan juist het systeem dat bedoeld is om ons te beschermen schadelijk zijn.
“Onderzoek toont aan dat chronische stress – en de hormonen die door het lichaam gieren als het onder stress staat – bijdragen aan hoge bloeddruk, gewichtstoename en vatbaarheid voor infecties en virussen,” zegt Dr. Campbell. “Na verloop van tijd kan stress ook veranderingen in de hersenen veroorzaken die in verband kunnen worden gebracht met depressie, angst en zelfs verslaving. En als stress onbeheerd blijft, kan het de effecten van ziekten zoals diabetes, hartaandoeningen en chronische pijnaandoeningen versterken.”
Dr. Campbell voegt eraan toe: “Er zijn ook emotionele tollen, waaronder prikkelbaarheid, slapeloosheid en moeite om zich te concentreren of dingen te onthouden.”
Wat te doen. En een paar dingen om te vermijden.
Het kan verleidelijk zijn om stress te bestrijden door te veel of te weinig te eten, alcohol te drinken of tabak te gebruiken. Maar het doen van een van deze dingen biedt tijdelijke verlichting, op zijn best – en alleen maar bijdraagt aan gezondheidsproblemen op de lange termijn.
Betere opties zijn lichaamsbeweging, diepe ademhaling, meditatie en yoga. Genoeg slaap krijgen en een gezond dieet eten kan uw lichaam ook helpen om met stress om te gaan.
“Oefening is een bijzonder geweldige manier om stress te verminderen of te elimineren, uw energieniveaus te stimuleren en uw stemming te verbeteren – om nog maar te zwijgen van uw algehele gezondheid,” merkt Dr. Campbell op. “En je hoeft geen kilometers te rennen om de voordelen voor je geest en lichaam te krijgen. Je kunt klein beginnen met een dagelijkse wandeling.”
Heb je meer hulp of begeleiding nodig?
Als je het moeilijk vindt om vast te stellen wat de oorzaak van je stress is, of als de effecten niet weggaan, is het tijd om hulp te zoeken. Uw arts kan samen met u de oorzaken vaststellen en technieken bespreken om ermee om te gaan. Hij of zij kan u ook doorverwijzen naar een erkende therapeut of een professionele counselor die u kan helpen de bronnen van stress te identificeren en mogelijk te elimineren.
En als u door constante stress plotseling pijn op de borst krijgt en kortademig wordt, zoek dan onmiddellijk hulp.
“Luister naar je lichaam,” zegt Dr. Campbell. “En als het je vertelt dat het onder stress staat, of dat je hulp nodig hebt om ermee om te gaan, besteed dan aandacht aan die boodschap, zodat je kunt genieten van een lang, gezond en kwalitatief hoogstaand leven.”