25 kaarten die de Engelse taal verklaren

Engels is de taal van Shakespeare en de taal van Chaucer. Het wordt gesproken in tientallen landen over de hele wereld, van de Verenigde Staten tot het piepkleine eiland Tristan da Cunha. De taal weerspiegelt de invloeden van eeuwenlange internationale uitwisseling, waaronder verovering en kolonisatie, van de Vikingen tot de 21e eeuw. Hier zijn 25 kaarten en grafieken die uitleggen hoe het Engels is ontstaan en geëvolueerd tot de verschillende talen met accenten die vandaag worden gesproken.

De oorsprong van het Engels

1) Waar het Engels vandaan komt

Engels maakt, net als meer dan 400 andere talen, deel uit van de Indo-Europese taalfamilie, en deelt gemeenschappelijke wortels met niet alleen het Duits en het Frans, maar ook met het Russisch, het Hindi, het Punjabi, en het Perzisch. Deze prachtige grafiek van Minna Sundberg, een Fins-Zweedse striptekenares, toont enkele van de naaste neven van het Engels, zoals het Frans en het Duits, maar ook de meer verre verwantschappen met talen die oorspronkelijk ver van de Britse eilanden werden gesproken, zoals het Farsi en het Grieks.

2) Waar Indo-Europese talen worden gesproken in het Europa van vandaag

Zeggen dat het Engels Indo-Europees is, is echter niet echt veel beperkter. Deze kaart laat zien waar Indo-Europese talen worden gesproken in Europa, het Midden-Oosten en Zuid-Azië, en maakt het makkelijker om te zien welke talen geen gemeenschappelijke wortel hebben met het Engels: Finnish en Hungarian onder hen.

3) De Angelsaksische migratie

Hier ziet u hoe de Engelse taal is ontstaan: Nadat de Romeinse troepen zich in het begin van de 5e eeuw uit Groot-Brittannië hadden teruggetrokken, trokken drie Germaanse volken – de Angelen, Saksen en Juten – hierheen en stichtten koninkrijken. Zij brachten de Angelsaksische taal met zich mee, die samen met enkele Keltische en Latijnse woorden het Oud-Engels vormde. Het Oud-Engels werd voor het eerst gesproken in de 5e eeuw, en het lijkt onbegrijpelijk voor de Engelssprekenden van vandaag. Om u een idee te geven van hoe anders het was, de taal die de Angelen met zich meebrachten had drie geslachten (mannelijk, vrouwelijk, en neutraal). Hoewel het geslacht van zelfstandige naamwoorden in het Engels is verdwenen, zijn er vandaag de dag nog 4.500 Angelsaksische woorden over. Ze vormen slechts ongeveer 1 procent van het uitgebreide Oxford English Dictionary, maar bijna alle van de meest gebruikte woorden die de ruggengraat van het Engels vormen. Het gaat om zelfstandige naamwoorden als “dag” en “jaar”, lichaamsdelen als “borst”, “arm” en “hart”, en enkele van de meest elementaire werkwoorden: “eten,” “kussen,” “liefhebben,” “denken,” “worden.” FDR’s zin “The only thing we have to fear is fear itself” gebruikt alleen woorden van Angelsaksische oorsprong.

4) The Danelaw

De volgende bron van het Engels was het Oud-Noors. Vikingen uit het huidige Denemarken, sommigen geleid door de prachtig genaamde Ivar de Botloze, overvielen de oostelijke kustlijn van de Britse eilanden in de 9e eeuw. Zij kregen uiteindelijk de helft van het eiland in handen. Hun taal was waarschijnlijk begrijpelijk voor sprekers van het Engels. Maar Oud-Noorse woorden werden in het Engels geabsorbeerd: juridische termen zoals “law” en “murder” en de voornaamwoorden “they,” “them,” en “their” zijn van Noorse oorsprong. “Arm’ is Angelsaksisch, maar ‘been’ is Oud-Noors; ‘vrouw’ is Angelsaksisch, maar ‘echtgenoot’ is Oud-Noors.

5)De Normandische Verovering

De echte transformatie van het Engels – die het proces op gang bracht om het te veranderen in de taal die we vandaag spreken – kwam met de komst van Willem de Veroveraar uit Normandië, in het huidige Frankrijk. Het Frans dat Willem en zijn edelen spraken, ontwikkelde zich uiteindelijk tot een apart dialect, het Anglo-Normandisch. Het Anglo-Normandisch werd de taal van de middeleeuwse elite. Het leverde ongeveer 10.000 woorden op, waarvan er vele nu nog worden gebruikt. In sommige gevallen verdrongen Normandische woorden de Oud-Engelse woorden. Maar in andere gevallen leefden ze als synoniemen naast elkaar. Normandische woorden klinken vaak verfijnder: “zweet” is Angelsaksisch, maar “transpireer” is Normandisch. Militaire termen (slag, marine, mars, vijand), overheidstermen (parlement, edelachtbare), juridische termen (rechter, justitie, eiser, jury), en kerkelijke termen (mirakel, preek, maagd, heilige) waren bijna allemaal van Normandische oorsprong. De combinatie van Anglo-Normandisch en Oud-Engels leidde tot Midden-Engels, de taal van Chaucer.

6) The Great Vowel Shift

Als je denkt dat de Engelse spelling verwarrend is – waarom “head” niet klinkt als “heat,” of waarom “steak” niet rijmt op “streak,” en “some” niet rijmt op “home” – dan kun je de schuld geven aan de Great Vowel Shift. Tussen ongeveer 1400 en 1700, veranderde de uitspraak van lange klinkers. “Muizen’ werd niet langer uitgesproken als ‘meese’. “Huis’ werd niet meer uitgesproken als ‘hoose’. Sommige woorden, vooral woorden met “ea”, behielden hun oude uitspraak. (En Noord-Engelse dialecten werden minder beïnvloed, een van de redenen waarom zij nog steeds een kenmerkend accent hebben). Deze verschuiving is hoe het Midden Engels het moderne Engels werd. Niemand weet zeker waarom deze dramatische verschuiving plaatsvond. Maar het is een stuk minder dramatisch als je bedenkt dat het 300 jaar duurde. Shakespeare stond net zo ver van Chaucer af als wij van Thomas Jefferson.

De verspreiding van het Engels

7) De kolonisatie van Amerika

De Britse kolonisten die in de 17e en 18e eeuw naar verschillende delen van Amerika kwamen, hadden verschillende regionale, klasse en religieuze achtergronden, en brachten verschillende manieren van spreken met zich mee. Puriteinen uit East Anglia droegen bij tot het klassieke Boston accent; Royalisten die naar het Zuiden migreerden brachten een drawl mee; en Schotten-Ieren trokken naar de Appalaichans. Het Amerikaans Engels van vandaag staat qua uitspraak dichter bij het Brits Engels van de 18e eeuw dan het Brits Engels van vandaag. Ergens in de 19e eeuw veranderde de Britse uitspraak aanzienlijk, met name of “r “s worden uitgesproken na klinkers.

8) Vroege verkenning van Australië

Veel van de eerste Europeanen die zich in Australië vestigden, beginnend in de late jaren 1700, waren veroordeelden van de Britse eilanden, en het Australische Engels accent begon waarschijnlijk met hun kinderen in en rond Sydney. Australië, in tegenstelling tot de VS, heeft niet veel regionale accenten. Maar het heeft wel veel woordenschat woorden geleend van Aboriginal talen: kangoeroe, boemerang, en wombat onder hen.

9) Canada

Britse Loyalisten stroomden Canada binnen tijdens de Amerikaanse Revolutie. Als gevolg daarvan klinkt Canadees Engels veel als Amerikaans Engels, maar het heeft veel van de “ou”-woorden van zijn Britse moedertaal behouden (eer, kleur, dapperheid). Er is ook een unieke Canadese woordenschat, waarvan er veel te zien zijn in deze woordwolk. Canada ondergaat een eigen klinkerverschuiving, waarbij “milk” door sommige sprekers wordt uitgesproken als “melk”. Maar in tegenstelling tot Brits en Amerikaans Engels, dat een verscheidenheid aan regionale accenten kent, is Canadees Engels tamelijk homogeen.

10) Engels in India

De Britse Oost-Indische Compagnie bracht Engels naar het Indiase subcontinent in de 17e eeuw, en de periode van Brits kolonialisme vestigde het Engels als de bestuurstaal. Dat is het nog steeds, deels vanwege de ongelooflijke linguïstische diversiteit van India. Maar ook talen van het subcontinent hebben bijgedragen aan het Engels. De woorden “shampoo”, “pyjama”, “bungalow”, “armband” en “geld” komen allemaal uit Indiase talen. De uitdrukking “I don’t give a damn” is ooit gespeculeerd om te verwijzen naar een Indiase munt. Dit is waarschijnlijk niet waar – het Oxford English Dictionary is het hier niet mee eens – maar het toont aan dat taaluitwisseling tijdens het koloniale tijdperk tweerichtingsverkeer was.

11) Tristan da Cunha

Tristan da Cunha is de meest afgelegen archipel ter wereld: het ligt in de Zuid-Atlantische Oceaan, ongeveer halverwege tussen Uruguay en Zuid-Afrika. Het is ook de verste afgelegen lokatie van moedertaalsprekers van het Engels. Tristan da Cunha maakt deel uit van een Brits overzees gebied, en de bijna 300 inwoners spreken alleen Engels. Het Engels van Tristan da Cunha heeft een paar ongewone kenmerken: dubbele ontkenningen komen vaak voor, evenals het gebruik van “done” in de verleden tijd (“He done walked up the road.”)

Engels over de hele wereld

12) Landen met Engels als officiële taal

Achtenveertig landen hebben Engels als officiële taal. Dit is exclusief de grootste Engelssprekende landen – de Verenigde Staten, Australië en het Verenigd Koninkrijk hebben geen officiële talen. Deze kaart laat zien waar Engels de officiële of de dominante taal is. Vooral in Afrika, het ook verdubbelt als een vrij nauwkeurige kaart van de Britse koloniale geschiedenis.

13) Welke landen in Europa kunnen Engels spreken

Engels is een van de drie officiële “proceduretalen” van de Europese Unie. De president van Duitsland stelde onlangs voor om het de enige officiële taal te maken. Maar hoe goed de mensen in elk land van de Europese Unie Engels spreken, varieert aanzienlijk. Deze kaart laat zien waar de meeste mensen wel – en niet – een Engels gesprek kunnen voeren.

14) Waar mensen Engels lezen Wikipedia

Engels domineerde in de begindagen van het internet. Maar de talen online worden steeds diverser. In 2010 maakte het Engels niet langer het grootste deel uit van de online geschreven tekst, omdat dankzij de technologische vooruitgang ook niet-Romeins alfabet gemakkelijker kan worden weergegeven. Toch is Engels nog steeds de dominante taal op Wikipedia – zowel als je kijkt naar de taal waarin artikelen zijn geschreven, als naar waar mensen de Engelstalige versie gebruiken, zoals blijkt uit deze kaart.

15) Waar nieuwe Engelse woorden vandaan komen

Deze fascinerende grafiek, gebaseerd op gegevens van de Oxford English Dictionary, laat zien waar woorden oorspronkelijk vandaan kwamen toen ze voor het eerst in het Engels opkwamen. De meeste woorden komen oorspronkelijk uit Germaanse talen, Romaanse talen of Latijn, of zijn gevormd uit Engelse woorden die al in gebruik waren. Maar zoals deze schermafbeelding uit 1950 laat zien, komen woorden ook van over de hele wereld naar het Engels.

16) Hoe woordenschat verandert op basis van wat je schrijft

Het lenen van woorden uit andere talen hield niet op toen het Oud-Engels evolueerde tot het Middel-Engels. De Verlichting bracht een toevloed van Griekse en Latijnse woorden naar het Engels – woorden voor wetenschappelijke concepten die breder in gebruik werden genomen naarmate de wetenschap zich ontwikkelde. Wetenschappelijke woordenschat is meestal nog steeds gebaseerd op Griekse of Latijnse wortels die in gewone conversaties niet worden gebruikt. Aan de andere kant gebruikte Mark Twain, meester van het Amerikaanse dialect, in zijn werk veel van die goede oude Angelsaksische woorden, een weerspiegeling van de duurzaamheid van die zeer oude woorden voor de meest gewone begrippen in het dagelijks leven.

17) Vocabulaire van Shakespeare vs. rappers

Designer Matt Daniels bekeek de eerste 35.000 woorden van de rapteksten van artiesten – en de eerste 35.000 woorden van Moby-Dick, samen met 35.000 woorden uit de toneelstukken van Shakespeare – om de omvang van hun vocabulaires te vergelijken. Hij ontdekte dat sommigen een grotere woordenschat hebben dan Shakespeare of Melville. Natuurlijk is de omvang van de woordenschat niet de enige maatstaf voor artisticiteit. Maar het is een interessante kijk op hoe het Engels is veranderd.

18) Waar Engels lerenden de taal vaardig spreken

Engels is de op een na meest gesproken taal in de wereld. Maar er zijn nog meer mensen die Engels leren (secundair sprekers) dan mensen die beweren dat Engels hun eerste taal is. Hier ziet u waar mensen goed en slecht scoren op Engelse toetsen van Education First. Groene en blauwe landen hebben hogere vaardigheidsniveaus dan rode, gele en oranje landen. Scandinavische landen, Finland, Polen en Oostenrijk scoren het best. Het Midden-Oosten heeft over het algemeen een gebrek aan bekwame Engelstaligen.

19) Scores op de Test of English as a Foreign Language

De Test of English as a Foreign Language (TOEFL) is onder andere vereist voor buitenlandse studenten uit niet-Engelssprekende landen om zich te kunnen inschrijven aan Amerikaanse universiteiten. Hier is te zien waar studenten over het algemeen goed presteren. (Engelssprekende landen zijn op de kaart opgenomen, maar de test is alleen vereist voor mensen voor wie Engels geen eerste taal is). Nederland behaalt de topscore: een gemiddelde van 100 punten op een mogelijke 120.

20) Immigranten in de VS leren sneller Engels dan vorige generaties

Concerns over de vraag of immigranten assimileren in de VS zijn vaak gericht op kritiek dat ze niet snel genoeg Engels leren (denk aan verontwaardiging over telefoonsystemen die je vragen om Engels of Spaans te kiezen). Maar in feite leren en gebruiken immigranten in de VS vandaag de dag veel sneller Engels dan immigranten rond de eeuwwisseling van de 20e eeuw. Meer dan 75 procent van alle immigranten, en iets minder dan 75 procent van de Spaanssprekende immigranten, spreken Engels binnen de eerste vijf jaar, vergeleken met minder dan 50 procent van de immigranten tussen 1900 en 1920.

Dialecten en regionalismen

21) Waar Cockneys vandaan komen

De traditionele definitie van een Cockney in Londen is iemand die geboren is binnen gehoorsafstand van de klokken van de St.-Mary-le-Bow kerk – het gebied dat op deze kaart in bruin is aangegeven. (De kleinere cirkels daarbinnen zijn de plaatsen waar de klokken luider te horen zijn in de luidruchtigere moderne wereld). Het kenmerkende Cockney accent of dialect is vooral bekend om zijn rijmende slang, die dateert uit ten minste de 19e eeuw. De slang begint als rijm, maar vaak wordt het rijmende woord weggelaten – “to have a butcher’s,” wat betekent “een kijkje nemen,” kwam van het rijmen van “butcher’s hook” met “look.” De uitdrukking “blow a raspberry” – die zich tot ver buiten Londen heeft verspreid – komt oorspronkelijk van het rijmen van “raspberry tart” op “fart.”)

22) Dialecten en accenten in Groot-Brittannië

Er zijn drie algemene soorten Britse accenten in Engeland: Noord-Engels, Zuid-Engels, en het Midlands accent. Een van de duidelijkste kenmerken is of “bath” wordt uitgesproken als de a in “cat” (zoals in de VS en in Noord-Engelse dialecten) of als de a in “father” (zoals in Zuid-Engelse dialecten). Het algemene Britse accent staat bekend als “Received Pronunciation”, wat in feite een Zuid-Engels accent is dat door de elite wordt gebruikt en regionale verschillen uitwist. Hier is een video van een vrouw die 17 Britse accenten doet, waarvan de meeste op de kaart staan.

23) Noord-Amerikaanse klinkerverschuiving

Er is op dit moment nog een klinkerverschuiving gaande in het Amerikaans Engels. In het Grote Merengebied zijn de korte klinkers aan het veranderen. Dit is opmerkelijk, omdat de korte klinkers (denk aan de korte “a” in “cat,” in plaats van de lange a in “Kate”) de Grote Klinkerverschuiving in de 17e eeuw hebben overleefd. Korte klinkers zijn honderden jaren lang niet veranderd – maar nu wel, in Milwaukee, Chicago, Cleveland, en andere steden en zelfs kleine stadjes rond de Grote Meren, althans onder blanke sprekers. “Bussen” wordt uitgesproken als “bazen.” “Block” wordt uitgesproken als “black.” Niemand weet waarom, maar het lijkt al in de jaren dertig te zijn begonnen. De kaart laat zien welke gebieden verschillende stadia van de klinkerverschuiving hebben overgenomen.

24) Amerikaanse dialecten

Hier ziet u een gedetailleerde kaart van hoe Amerikanen praten. De felgroene dialecten zijn allemaal subsets van het “algemene noorden” – een algemeen Amerikaans accent dat door ongeveer tweederde van de VS wordt gebruikt, volgens taalkundige Robert Delaney, die deze kaart heeft gemaakt. Maar het omvat vele subsets. Het accent in Oost-New England is het “pahk de cah in Hahvahd Yahd”-accent. In het Zuiden kun je zien hoe het Engels in de loop der generaties is veranderd en hoe niet. In het zuidelijke Midland-accent zijn enkele woorden uit het Elizabethaans-Engels bewaard gebleven. En het Coastal Southern accent behoudt wat koloniale woordenschat, zoals “catty-corner.”

25) You guys vs. y’all

Een ding dat het Engels in de loop der tijd verloren heeft is het nuttige meervoud van de tweede persoon. “You” werd ergens in de jaren 1500 standaard, en in tegenstelling tot het Frans (dat onderscheid maakt tussen praten met één persoon en praten met meerdere, en tussen praten met iemand met wie je intiem bent en iemand met wie je dat niet bent), is het vrijwel een containerbegrip. Maar het Amerikaans Engels heeft genoeg manieren gevonden om het gat op te vullen. Zo is er het zuidelijke “y’all,” het Pittsburghse “yinz,” en het Bostoniaanse “youse.” Dit is hoe mensen in de VS meer dan één persoon aanspreken, uit de onschatbare dialectkaarten van North Carolina State’s Joshua Katz.

Lees meer

40 kaarten die de Eerste Wereldoorlog verklaren
Een ontzagwekkende kaart van de laatste keer dat elk Europees land bezet was
40 kaarten die het Midden-Oosten verklaren

Credits

Schrijfster Libby Nelson

Editors Sarah Kliff, Max Fisher

Ontwikkelaar Yuri Victor

Copy Editor Ann Espuelas

Miljoenen mensen wenden zich tot Vox om te begrijpen wat er in het nieuws gebeurt. Onze missie is nog nooit zo belangrijk geweest als op dit moment: macht geven door te begrijpen. Financiële bijdragen van onze lezers zijn een essentieel onderdeel van de ondersteuning van onze middelen-intensieve werk en helpen ons om onze journalistiek gratis voor iedereen te houden. Help ons om ons werk voor iedereen gratis te houden door een financiële bijdrage te leveren vanaf slechts $3.