Alpha Lipoic Acid
Wie patiënt, familielid of zorgverlener ook is, we weten allemaal dat de zorg voor diabetes meer vergt dan ‘alleen’ het in balans houden van de bloedsuikerspiegel (wat al een uitdaging genoeg is). Er zijn ook de bijbehorende aandoeningen – bijv. hoog cholesterol, hoge bloeddruk, neuropathie, enz., die tijd en aandacht vereisen om ernstige complicaties te voorkomen die de kwaliteit van leven sterk kunnen aantasten en de functionaliteit snel kunnen beperken. In de ‘Complementaire Corner’ van deze maand zetten we de schijnwerper op een natuurlijk product met een groot potentieel in de diabeteszorg, genaamd ‘alfa-liponzuur’ (of kortweg ALA). ALA is een zwavelhoudende verbinding die aanwezig is in menselijke cellen, waar het nodig is voor de energieproductie in de mitochondriën. Naast zijn cruciale rol in de energieproductie, staat ALA bekend om zijn antioxiderende en ontstekingsremmende eigenschappen – die beide nuttig zijn bij het beheersen van diabetes en de complicaties ervan. Onderzoek naar ALA omvat grote klinische studies die de rol ervan bij de behandeling van neuropathie ondersteunen, maar onderzoek suggereert dat het kan helpen bij het verbeteren van de insulinegevoeligheid, het verlagen van de bloedsuikerspiegel en cholesterol, het verbeteren van de tonus van de bloedvaten en het verminderen van ontstekingen en oxidatieve stress.
Gebruik bij diabetes: Neuropathie
In diabetes verwijst ‘neuropathie’ typisch naar zenuwschade die in de loop van jaren of decennia is geaccumuleerd als gevolg van verhoogde oxidatieve stress en verminderde bloedtoevoer. Wanneer neuropathie optreedt in de extremiteiten (meestal de benen en voeten), kan dit leiden tot pijn, tintelingen en gevoelloosheid. Dit verlies van gevoel kan op zijn beurt leiden tot onopgemerkte verwondingen, wat de reden is waarom mensen met diabetes bij elk bezoek hun voeten moeten laten controleren door zorgverleners. Naast de ledematen kan neuropathie zich echter ook ontwikkelen in de zenuwen van de inwendige organen – wat kan leiden tot problemen met het hart of het spijsverteringsstelsel. Vanwege zijn anti-oxidant eigenschappen1 en zijn vermogen om de bloedvaten circulatie naar de zenuwen te verbeteren,2 heeft ALA veel aandacht gekregen als een mogelijke behandeling voor diabetische perifere neuropathie, en het wordt in Duitsland al tientallen jaren gebruikt als een behandeling voor deze pijnlijke en gevaarlijke complicatie.
Dr. Dan Ziegler’s team van de Duitse Diabetes Kliniek heeft een aantal klinische studies uitgevoerd bij patiënten met type 2 diabetes om de optimale doses van ALA voor diabetische neuropathie te bepalen. De Alpha-Lipoic Acid in Diabetic Neuropathy (ALADIN) Studie vond een significant voordeel in het gebruik van intraveneuze ALA (IV-ALA) voor een periode van 3 weken, met een effectieve dosis van 600 of 1200mg per dag.3 Een 2004 meta-analyse uitgevoerd door Ziegler vond verschillende andere studies die het gebruik van 600mg IV-ALA gedurende drie weken ondersteunden.4
Helaas is intraveneuze therapie kostbaar en vereist nauw klinisch toezicht, factoren die leidden tot onderzoek naar het toedienen van ALA via de mond met gemengde resultaten. Een kleine Roemeense studie bij 26 patiënten vond symptomatische verbetering met orale ALA (600 mg per dag) na drie maanden.5 Ziegler herhaalde deze bevindingen in de SYDNEY-2 studie uit 2006, waarin werd gevonden dat orale doses van 600, 1200 of 1800 mg ALA gedurende vijf weken leidden tot significante verbetering van neuropathiesymptomen, met het beste veiligheidsprofiel bij 600 mg.6 Bijwerkingen waren misselijkheid, braken en duizeligheid, die in dosisafhankelijke mate toenamen tussen 1200 en 1800 mg per dag.
In ALADIN-III (Ziegler, opnieuw), daarentegen, werden 509 patiënten gevolgd na drie weken IV-ALA, gevolgd door orale ALA van driemaal daags 600 mg gedurende zes maanden, maar er werd geen klinisch significante verbetering gevonden in symptoomscores na zes maanden orale behandeling, in vergelijking met placebo.7ALADIN-III begon met drie weken IV-ALA als inleidende behandeling – het is mogelijk dat deze meer directe methode van toediening van ALA heeft geleid tot de teleurstellende bevindingen bij het gebruik van orale ALA in deze studie.
Zowel klinisch gezien is diabetische neuropathie een uitdaging om te behandelen, en vereist het vaak dure geneesmiddelen met opmerkelijke bijwerkingen (meestal antidepressiva en anti-epileptica die worden gebruikt voor pijnbestrijding). Toch bleek in 2006 uit een review van SYDNEY-2 dat ALA even effectief kan zijn als veel algemeen gebruikte geneesmiddelen, zonder de kosten en andere complexiteiten van het beheer van typische voorgeschreven medicijnen.8 Een bijgewerkte meta-analyse in 2012 bleef het gebruik van IV-ALA ondersteunen en enig voordeel bij het gebruik van 600 mg oraal ALA voor diabetische perifere neuropathie.9
Het gebruik van ALA voor “autonome” (hart- of spijsverterings) neuropathieën is minder goed bestudeerd. Ziegler’s team vond voordeel in het gebruik van ALA voor hartneuropathie. Met behulp van een meting van de gezondheid van het hart, genaamd hartritme variabiliteit (HRV), vonden zij dat 800 mg orale ALA gedurende vier maanden tot verbetering leidde, in vergelijking met placebo.3 Een Bulgaars team onder leiding van Tankova vond een vergelijkbaar voordeel voor hart- en spijsverteringsneuropathie na een IV kuur van drie weken, gevolgd door 600 mg per dag gedurende 50 dagen, hoewel dit patiënten waren met type 1 diabetes.10 Interessant is dat zenuwpijn en ontstekingen die niet geassocieerd worden met diabetes (maar die vaak verward worden met neuropathie bij mensen met diabetes) zoals carpaal tunnel syndroom11 en ischias12 ook kunnen reageren op ALA.
Verbetering van insulinegevoeligheid, verlaging van glucose en lipiden
Hoewel het meeste onderzoek naar ALA bij diabetes zich heeft gericht op de effecten ervan op neuropathie, hebben verschillende klinische studies nu aangetoond dat ALA de insulinegevoeligheid kan verhogen en de bloedsuikerspiegel en lipiden kan helpen verlagen, grotendeels door het verbeteren van maatregelen van oxidatieve stress en ontsteking.
Bij misschien wel de meest gedetailleerde studie naar glycemische effecten werd 600 mg IV-ALA dagelijks gedurende twee weken gebruikt bij 22 patiënten, waarbij werd vastgesteld dat deze therapie leidde tot verbeteringen in nuchtere en gemiddelde glucose, insulinegevoeligheid, plus gunstige effecten op LDL, HDL en totaal cholesterol (de studie was te kort om veranderingen in hemoglobine A1c te meten).13 Hoewel intraveneuze therapie om verschillende redenen een onpraktische therapie is, is de studie belangrijk om in overweging te nemen omdat het team ook belangrijke metingen van ontsteking en oxidatieve stress bijhield (b.v, metingen waaronder tumor necrose factor (TNF), interleukine-6 (Il-6), 8-isoprostandine, en malondialdehyde (MDA)) die typisch verhoogd zijn bij diabetes, en die ontsteking en oxidatieve stress in stand houden. ALA verminderde elk van deze markers aanzienlijk. Bovendien vonden de onderzoekers een statistische correlatie tussen insulinegevoeligheid en elke afzonderlijke marker van ontsteking en oxidatieve stress – wat geloofwaardigheid verleent aan het idee dat door het verminderen van oxidatieve stress en ontsteking, ALA vervolgens de insulinegevoeligheid kan verhogen en de bloedsuiker- en lipidencontrole kan verbeteren.
Studies naar ALA die oraal werden toegediend, hebben vergelijkbare gunstige resultaten gevonden voor hyperglykemie. Vierenzeventig patiënten werden verdeeld in vier groepen (placebo, en 600 mg ALA een-, twee-, of driemaal daags) voor een 4-weekse proef om de effecten op de insulinegevoeligheid te onderzoeken, met behulp van een meting genaamd de Metabolic Clearance of Glucose (MCR). Behandeling met ALA leidde tot een aanzienlijke verbetering van de MCR, hoewel er geen significant verschil was tussen de doses.14 Een ander onderzoek toonde verbeteringen aan in insulineresistentie en nuchtere glucose na orale toediening van 300 mg ALA per dag gedurende acht weken.15 Fructosamine – een niet vaak gebruikte, kortere-termijn maat voor bloedsuikercontrole – bleek met ongeveer 10% te dalen na 12 weken behandeling met een ALA-formule met gecontroleerde afgifte.16 Een ander klein onderzoek met 600 mg orale ALA per dag bleek de insulinegevoeligheid te verhogen bij mensen met diabetes type 2.17 Minder opwindend is een Braziliaans onderzoek met 102 mensen met DM-II, waarin alleen niet-significante trends naar verbeteringen in lipiden en insulinegevoeligheid werden gemeten na vier maanden orale ALA (600 mg).18
Ondanks de onduidelijke bevinding uit Brazilië, vonden de meeste onderzoeken voordelen voor insulinegevoeligheid en glycemische controle (en lipiden, in mindere mate). Hoewel deze voorlopige bevindingen veelbelovend zijn, zijn studies van langere duur, d.w.z. meerdere jaren, nodig om precies te weten te komen hoe ALA zich verhoudt tot de reguliere geneesmiddelen voor bloedsuikerbeheersing.
Alpha-Lipoic Acid: Andere toepassingen
Matig gewichtsverlies (2,1% van het lichaamsgewicht) werd gemeten in een proef met 360 zwaarlijvige personen met een combinatie van diabetes, hoge bloeddruk en een hoog cholesterolgehalte na 20 weken van orale ALA, hoewel alleen bij gebruik van relatief hoge doses – 1800 mg per dag (1200 mg werd getest, maar liet geen significante resultaten zien). Om deze resultaten in perspectief te plaatsen: bedenk dat bij een gewichtsverlies van 2,1% van het lichaamsgewicht, iemand van 100 kg na 20 weken een gewichtsverlies van 2,1 kg kan verwachten bij gebruik van een hoge dosis van dit supplement (mits hij de bijwerkingen kan verdragen die in veel andere studies zijn gevonden bij doseringen van deze waarde, zoals misselijkheid, overgeven en duizeligheid). De kosten van een behandeling met ALA in een dergelijke hoge dosis gedurende een langere periode zouden ook aanzienlijk zijn (ongeveer $2,40 per dag of $72,00 per maand – wat genoeg is om één keer per maand een personal trainer in te huren om te helpen bij het optimaliseren van een regime van lichamelijke activiteit).
Endotheliale disfunctie – een verminderde respons van de bekleding van bloedvaten – is een van de vroege stadia van hart- en vaatziekten, en kan worden uitgelokt door hoge bloedsuikerspiegels die leiden tot oxidatieve stress. Uit twee onderzoeken is gebleken dat IV-ALA een nuttige therapie kan zijn om endotheeldisfunctie te voorkomen of te behandelen, hoewel deze onderzoeken van korte duur waren (twee of drie weken) en de klinische implicaties op lange termijn onduidelijk blijven.19,20
Een veilig gebruik van alfa-liponzuur
Veel van de hierboven genoemde studies gebruikten alfa-liponzuur intraveneus, wat onpraktisch kan zijn om toegang toe te krijgen, tenzij in een ziekenhuis (of in een staat die het toestaat dat intraveneuze therapieën worden uitgevoerd door natuurgeneeskundige artsen of integratieve medische zorgverleners of nurse practitioners). Onderzoek met oraal alfa-liponzuur heeft uitgewezen dat het nuttig is bij diabetische neuropathie, en mogelijk ook gunstige effecten heeft op de bloedsuikerspiegel en de lipiden. Vanwege de glucoseverlagende effecten moet het voorzichtig worden gebruikt door iedereen die andere anti-diabetische medicijnen gebruikt, omdat het de bloedsuiker te snel kan verlagen en kan bijdragen aan hypoglykemische reacties.
Interessant is dat er twee spiegelbeeldige structuren van ALA zijn, ‘R-LA’ en ‘S-LA’. R-LA is van nature aanwezig, terwijl S-LA alleen synthetisch wordt aangemaakt. Het merendeel van de ALA op de markt is een mengsel van ‘R’ en ‘S’, hoewel natuurproductenbedrijven recentelijk de ‘R’-vorm op de markt hebben gebracht; op dit moment is het overgrote deel van het beschikbare klinische onderzoek echter uitgevoerd op het ‘R/S’-mengsel en daarom is de ‘R-only’-vorm mogelijk niet de extra kosten waard.
De bijwerkingen die zijn gemeld bij het gebruik van ALA zijn voornamelijk gastro-intestinaal, maar kunnen ook jeuk en hoofdpijn omvatten. Bij doses van 600 mg per dag zijn bijwerkingen zeldzaam, maar ze nemen gestaag toe bij 1200 mg en 1800 mg. Tot nu toe zijn er geen significante interacties tussen geneesmiddelen gemeld met ALA, wat een over het algemeen veilig profiel ondersteunt bij gebruik in standaarddoses.21
Zoals met elk nieuw medicijn – natuurlijk of farmaceutisch – is het werken met een gediplomeerd arts die ervaring heeft met natuurlijke producten (d.w.z. niet een medewerker van een natuurvoedingswinkel) de veiligste manier om ALA toe te voegen aan een complex regime van diabetesmedicijnen. Op zijn minst moet ALA langzaam en in een lage dosis worden toegevoegd aan bestaande behandelingen om tolerantie te garanderen. Tot slot, ondanks de belofte die ALA en andere natuurlijke producten zouden kunnen hebben voor diabetes en zijn verschillende complicaties, komt de beproefde en ware aanpak om bloedsuiker en cholesterol in evenwicht te brengen niet in een fles – het komt van een duurzame aanpak van dieet, fysieke activiteit, en stress management!
In gezondheid- Ryan Bradley, ND, MPH en Bill Walter, ND
Mei, 2012
1. Gianturco V, Bellomo A, D’Ottavio E, et al. Impact van therapie met alfa-liponzuur (ALA) op de oxidatieve stress bij de gecontroleerde NIDDM: een mogelijke preventieve manier tegen de orgaan disfunctie? Arch Gerontol Geriatr. 2009;49 Suppl 1:129-133.
2. Haak E, Usadel KH, Kusterer K, et al. Effecten van alfa-liponzuur op de microcirculatie bij patiënten met perifere diabetische neuropathie. Exp Clin Endocrinol Diabetes.2000;108(3):168-174.
3. Ziegler D, Gries FA. Alfa-liponzuur bij de behandeling van diabetische perifere en cardiale autonome neuropathie. Diabetes. Sep 1997;46 Suppl 2:S62-66.
4.Ziegler D, Nowak H, Kempler P, Vargha P, Low PA. Treatment of symptomatic diabetic polyneuropathy with the antioxidant alpha-lipoic acid: a meta-analysis. Diabet Med. Feb 2004;21(2):114-121.
5. Negrisanu G, Rosu M, Bolte B, Lefter D, Dabelea D. Effecten van een 3-maand durende behandeling met het antioxidant alfa-liponzuur bij diabetische perifere neuropathie. Rom J Intern Med. Jul-Sep 1999;37(3):297-306.
6. Ziegler D, Ametov A, Barinov A, et al. Oral treatment with alpha-lipoic acid improves symptomatic diabetic polyneuropathy: the SYDNEY 2 trial. Diabetes Care. Nov 2006;29(11):2365-2370.
7.Ziegler D, Hanefeld M, Ruhnau KJ, et al. Treatment of symptomatic diabetic polyneuropathy with the antioxidant alpha-lipoic acid: a 7-month multicenter randomized controlled trial (ALADIN III Study). ALADIN III Studiegroep. Alfa-liponzuur in Diabetische Neuropathie. Diabetes Care. Aug 1999;22(8):1296-1301.
8. Tang J, Wingerchuk DM, Crum BA, Rubin DI, Demaerschalk BM. Alfa-liponzuur kan symptomatische diabetische polyneuropathie verbeteren. Neurologist. May 2007;13(3):164-167.
9. Mijnhout GS, Kollen BJ, Alkhalaf A, Kleefstra N, Bilo HJ. Alpha lipoic Acid for symptomatic peripheral neuropathy in patients with diabetes: a meta-analysis of randomized controlled trials. Int J Endocrinol. 2012;2012:456279.
10. Tankova T, Koev D, Dakovska L. Alfa-liponzuur bij de behandeling van autonome diabetische neuropathie (gecontroleerde, gerandomiseerde, open-label studie). Rom J Intern Med. 2004;42(2):457-464.
11. Di Geronimo G, Caccese AF, Caruso L, Soldati A, Passaretti U. Treatment of carpal tunnel syndrome with alpha-lipoic acid. Eur Rev Med Pharmacol Sci. Mar-Apr 2009;13(2):133-139.
12. Memeo A, Loiero M. Thioctic acid and acetyl-L-carnitine in the treatment of sciatic pain caused by a herniated disc: a randomized, double-blind, comparative study. Clin Drug Investig. 2008;28(8):495-500.
13. Zhang Y, Han P, Wu N, et al. Amelioration of lipid abnormalities by alpha-lipoic acid through antioxidative and anti-inflammatory effects. Obesitas (Silver Spring). Aug 2011;19(8):1647-1653.
14. Jacob S, Ruus P, Hermann R, et al. Orale toediening van RAC-alfa-liponzuur moduleert de insulinegevoeligheid bij patiënten met type-2-diabetes mellitus: een placebogecontroleerde pilotstudie. Free Radic Biol Med. Aug 1999;27(3-4):309-314.
15. Ansar H, Mazloom Z, Kazemi F, Hejazi N. Effect van alfa-liponzuur op bloedglucose, insulineresistentie en glutathionperoxidase van type 2-diabetespatiënten. Saudi Med J. Jun 2011;32(6):584-588.
16. Evans JL, Heymann CJ, Goldfine ID, Gavin LA. Pharmacokinetics, tolerability, and fructosamine-verlagend effect of a novel, controlled-release formulation of alpha-lipoic acid. Endocr Pract. Jan-Feb 2002;8(1):29-35.
17. Kamenova P. Improvement of insulin sensitivity in patients with type 2 diabetes mellitus after oral administration of alpha-lipoic acid. Hormonen (Athene). Oct-Dec 2006;5(4):251-258.
18. de Oliveira AM, Rondo PH, Luzia LA, D’Abronzo FH, Illison VK. The effects of lipoic acid and alpha-tocopherol supplementation on the lipid profile and insulin sensitivity of patients with type 2 diabetes mellitus: a randomized, double-blind, placebo-controlled trial. Diabetes Res Clin Pract.May 2011;92(2):253-260.
19. Heinisch BB, Francesconi M, Mittermayer F, et al. Alfa-liponzuur verbetert de vasculaire endotheelfunctie bij patiënten met diabetes type 2: een placebogecontroleerde, gerandomiseerde trial. Eur J Clin Invest. Feb 2010;40(2):148-154.
20. Xiang GD, Sun HL, Zhao LS, Hou J, Yue L, Xu L. De antioxidant alfa-liponzuur verbetert endotheeldisfunctie geïnduceerd door acute hyperglykemie tijdens OGTT bij verminderde glucosetolerantie. Clin Endocrinol (Oxf). May 2008;68(5):716-723.
21. Gleiter CH, Schreeb KH, Freudenthaler S, et al. Lack of interaction between thioctic acid, glibenclamide and acarbose. Br J Clin Pharmacol. Dec 1999;48(6):819-825.