Bier door de eeuwen heen

Chimay-bier

Chimay is de helderste vertegenwoordiger voor de trappistenbrouwerijen in België. Het ontstond in de middeleeuwen in de abdij van Scourmont, een trappistenklooster in Chimay, Henegouwen, België, op 19 september 1862. Het is ook één van de 14 kloosters die erkend zijn door de Internationale Vereniging voor Trappisten en die ook met succes het Label Authentiek Trappistenproduct hebben gekregen.

Tot op heden bestaan er reeds 5 soorten Chimay bier: Chimay Rough (Rood), Chimay Bleue (Blauw), Chimay Blanche (Tripel), Chimay Doree (Goud), Grande Reserve Barrel Fermented.

HISTORY OF CHIMAY

Scourmont Abbey

Alles begon in 1850 in het piepkleine dorpje Baileux, gelegen op enkele kilometers van de Frans/Belgische grens. “Een kleine groep Sint-Sixtusmonniken van de abdij van Westvleteren – die reeds beschikte over de brouwerij die later de befaamde Westvleteren 12 zou produceren – kreeg de afgelegen en beboste gronden geschonken door prins Joseph de Chimay” (Barnes, 2017). Deze groep monniken had de verantwoordelijkheid om dit gebied te ontwikkelen en de handel te doen toenemen, ook al ontbrak het die plaats aan veel dingen. “Het was werk dat alleen geschikt was voor mensen met een pioniersgeest. Van een gebied van 2,5 hectare werd niet minder dan 2.600 kubieke meter steen uit de grond gegraven. Maar al dat harde werk loonde de moeite – de abdij werd aanvankelijk onderhouden door de opbrengsten van de landbouw, gewonnen uit die weinig belovende grond. In 1872 kon hier zelfs een zuivelfabriek worden opgericht” (Bières de Chimay, n.d.).

In die tijd werd bier, vanwege het vervuilde water, beschouwd als een vloeistof die zelfs beter was dan water en vele voordelen bood. “Aanvankelijk kochten de monniken hun refterbier bij de plaatselijke brouwerijen, maar zelfvoorziening in alle zaken was belangrijk voor deze volgelingen van de Benedectijnse weg” (Bières de Chimay, n.d.). Dat is de reden waarom het eerste brouwsel werd gecreëerd in 1862. Het werd gemaakt als een dopplebock in Beierse stijl. De gisting werd echter te laag ingeschat en in 1875 zag de Chimay Rough (Rood) het licht. Anders dan de eerdere lichte drank, was de Chimay Rough een “meer voedzame, donkere variant die ze in grote maten bottelden” (Barnes, 2017) en gemakkelijk sympathie van iedereen kreeg. “In tegenstelling tot de meeste andere trappisten, schuwden de monniken van Chimay het niet om hun brouwsels te promoten. Ze moedigden bijvoorbeeld ‘de vrienden van het huis’ aan om het woord over hun nieuwe bier te verspreiden” (Bières de Chimay, n.d.).

Ondanks dat het brouwen zich zo goed ontwikkelde, werden tijdens de Eerste Wereldoorlog de brouwinspanningen verminderd omdat koperen ketels in beslag werden genomen. Daarna volgde de Tweede Wereldoorlog toen de Duitsers de meeste kloosters in beslag namen als kazernes. De brouwerij industrie op deze plaats was in moeilijkheden. Om het brouwen niet te verliezen, stuurden de broeders één persoon naar de Katholieke Universiteit van Leuven om te leren van de brouwmeester van die tijd, professor Jean De Clerck. “Hij zou alleen instemmen met hulp als het klooster een monnik met een wetenschappelijke opleiding zou wijden aan het volgen van zijn cursussen” (Barnes, 2017). Toen werd pater Theodore geselecteerd. “Tegen 1948 had broeder Théodore een unieke giststam geïsoleerd die vandaag nog steeds gebruikt wordt om elke Chimay te brouwen. Een gouden tijdperk van brouwen brak aan in het klooster” (POEL, 2016).” “Onder pater Theodore werden de brouwerij en haar technieken gemoderniseerd en werd de capaciteit van de brouwerij uitgebreid. Toen pater Theodoor eenmaal de volledige controle over de brouwerij kreeg, begon hij aan zijn ambitieuze sociale programma. Het zuiden van België heeft veel weg van de ‘roestgordel’ van de Verenigde Staten, gebouwd op oudere industrieën zoals staal en steenkool die al decennia lang gestaag in verval zijn. Dit heeft geleid tot een lange periode van hoge werkloosheid in het Waalse deel van België. Vader Theodore’s oplossing was om de brouwerij van Chimay te laten groeien en zoveel mogelijk mensen aan te nemen als hij kon” (Barnes, 2017).

In 1948 werd Chimay Bleue gemaakt als een speciale kersteditie. Het viel echter bij zoveel mensen in de smaak dat het zo populair werd dat de monniken besloten het enkele jaren later in 1954 het hele jaar door te produceren. In 1966 creëerden de monniken de Chimay Blanche (Tripel), die de wereld veroverde door toedoen van een invloedrijke persoon, Michael Jackson. En tot op heden zijn er nog twee soorten: Chimay Doree (Goud), Grande Reserve Barrel Fermented. Het Chimay-bier is ontstaan uit ingrediënten van eigen bodem, een speciale giststam en water uit een put in het klooster. Ondanks zijn bekendheid en zijn hoge opbrengst, net als alle trappistenbrouwerijen in de Middeleeuwen, werd het Chimay-bier alleen verkocht om het klooster en goede doelen financieel te steunen. De opbrengst werd gebruikt voor de huur en de winst werd aan liefdadigheid geschonken.

In 1997 kreeg het Chimay-bier het keurmerk Authentiek Trappistenproduct. Om dit te bereiken moet het bier aan 3 regels voldoen: het moet in het klooster en onder toezicht van monniken gebrouwen worden, het moet enkel gemaakt worden om de monastieke levensstijl te ondersteunen en tenslotte moet alle winst voor liefdadigheid gebruikt worden.

De volgende video geeft een algemeen beeld van de geschiedenis en de ontwikkeling van het Chimay-bier:

Chimay-fabriek

BROUWWETENSCHAP EN INDUSTRIALISATIE

Heden ten dage is Chimay de grootste van de trappistenbrouwerijen die bier over de hele wereld distribueren. Het bedrijf creëerde ook verschillende kazen om te combineren met verschillende soorten bieren. De perfecte combinatie met Chimay Rough (Red) is bijvoorbeeld “Grand Chimay” kaas (Chimay, n.d.)

Vanaf het midden van de 18e eeuw begon de industriële revolutie in Groot-Brittannië en verspreidde zich van daaruit naar andere delen van de wereld. Vanaf de landbouwproductie werden veel nieuwe technieken en technologieën toegepast op mens en dier. Dankzij deze technieken werd de productiviteit van voedsel drastisch verhoogd, “zodat er genoeg beschikbaar was om in de behoeften van de steeds groeiende bevolking te voorzien” (White, 2009). Daarom werden veel mensen in die tijd werkloos, wat leidde tot de toename van armoede. “Als gevolg hiervan verlieten veel mensen het platteland om werk te zoeken in de steden. De weg was dus vrij voor een grootschalig, arbeidsintensief fabriekssysteem” (White, 2009). “Aan het einde van de 18e eeuw bereikte de revolutie het vasteland van Europa, waarbij ze als eerste aankwam in het kleine land België” (The Industrial Revolution of Belgium, 2015). België deed al snel de industriële verandering van Groot-Brittannië na. Echter, zo meer als de toename van fabrieken, zo veel als de vervuilde lucht en water. Dit verklaart wat in hoofdstuk 1 werd vermeld, in deze tijd werd bier beschouwd als een vloeistof die zelfs beter was dan water.

In een andere kant bracht de industriële revolutie ook veel technologieën en uitvindingen die de

manieren van het maken en ontwikkelen van bieren beïnvloedden en veranderden. Als je de monniken vraagt naar de hoofdingrediënten die het succes van het Chimay bier creëren, zullen ze zeggen dat dit 2 belangrijke dingen zijn: water en gisten. Bovendien kunnen de monniken, dankzij de ontwikkeling van de industrie, bij de productie gebruik maken van machines en technologieën, zoals de gistkamer, de hopketel, waarin het wort wordt toegevoerd. Deze kunnen de monniken helpen ervoor te zorgen dat gisten en toevoegingen de juiste mate en verhouding hebben voor het juiste aroma en de juiste bitterheid. Bovendien zijn er ook laboratoria en onderzoekscentra in ontwikkeling waar de monniken de Chimay-bieren verder kunnen ontwikkelen en evalueren. Zoals ik in hoofdstuk 1 al zei: “In tegenstelling tot de meeste andere trappisten schuwden de monniken van Chimay het niet om hun brouwsels te promoten. Ze moedigden bijvoorbeeld ‘de vrienden van het huis’ aan om hun nieuwe bier bekend te maken” (Bières de Chimay, n.d.). Daarom helpt de uitvinding van bierflesjes/doppen door William Painter in 1891 en glaswerk de Chimay brouwerij het probleem van het insluiten op te lossen. Bovendien bracht Thomas Newcomen reeds in 1712 de eerste ruwe stoommachine op de markt die later de stoommachine-industrie op gang bracht. Deze industrie opende het begin van het spoorwegvervoer in het begin van de 19de eeuw, waardoor monniken hun bieren over de hele wereld konden vervoeren, en niet alleen in de plaatselijke omgeving. Dit vergrootte de winstmarge en de reputatie van Chimay-bier enorm.

KINDEREN VAN CHIMAY-BIER

Er zijn 2 hoofdtypen bier: ale en lager. De Chimay-bieren behoren tot de trappistenbieren, die van hoge gisting zijn. Net als bij de andere ale-bieren duurt de gisting van de Chimay-bieren ongeveer 1 week in de abdijvaten, afhankelijk van het gebrouwen bier. Tegenwoordig zijn er 4 soorten bieren met de namen: Chimay Rouge, Chimay Bleue, Chimay Blanche, Chimay Doree. Elke biersoort heeft zijn eigen geschiedenis en zijn eigen kenmerken.

Chimay Rouge (Red Cap): dit is het eerste bier dat in 1862 in de brouwerij van Chimay werd gebrouwen. Toen de brouwerij na de Tweede Wereldoorlog werd heropgebouwd, werd het formaat gewijzigd. “In het begin was de Rouge alleen verkrijgbaar in flessen van 75 cl. Toen de Paasklokken in 1948 de Chimay Rouge in gebruik namen, kwam deze echter in een nieuw formaat van 33 cl.” (Chimay Rouge (Red Cap), n.d.) In 1978 is de Chimay Rouge “echter weer verkrijgbaar in 75cl-flessen, die liefdevol de naam Première dragen.” (Chimay Rouge (Red Cap), n.d.)

  • Ingrediënten: water, gerstemout, tarwe, suiker, hop (Hallertau en Galena), gist en dextrose
  • Alcohol: 7% ABV
  • Gisting: een bier van hoge gisting dat hergist op de fles
  • Kleur: Een knappe, donkere koperkleur die aan vallende bladeren doet denken. Het schuim is gebroken wit, en de Rouge vertoont dezelfde gistsluier als de Tripel.
  • Seeptemperatuur: 10 – 12°C / 50 – 54°F
  • Karakteristieken: De fruitige toetsen keren terug in de neus, aangevuld met een rokerige toets, tot leven gebracht door de Chimay huisgist. In de mond verrassen toetsen van zoethout, afgerond met bittere hoparoma’s. Dit bruine bier is verbazend gemakkelijk te drinken.

Chimay Bleue (Blauw Kap): Om Kerstmis 1948 te vieren, besloten de monniken om Chimay Bleue als kersteditie te produceren. Later werd het de hele tijd geproduceerd omdat de aantrekkingskracht. “Het is inderdaad een bijzonder brouwsel, het sterkste van de drie Chimay-trappistenbieren die op de markt verkrijgbaar zijn.” (Chimay Bleue (Blauw Kap), n.d.)

  • Ingrediënten: water, gerstemout, hop alsmede de eigen kenmerkende gist van Chimay
  • Alcohol: 9% ABV
  • Gisting: een bier van hoge gisting dat hergisting op de fles ondergaat
  • Kleur: een intens donkerbruine kleur, met een heldere, robijnrode gloed, en wordt bedekt door een robuuste crèmekleurige schuimkraag.
  • Serveertemperatuur: 10 – 12°C / 50 – 54°F
  • Karakteristieken: Hints van koffie, cacao en gedroogd donker fruit maken een eerste verleidelijke verschijning, om te worden gevolgd door rijke aroma’s van steenvruchten zoals abrikoos en nectarines. In de mond overheersen mokka en koffie. De afdronk is hartverwarmend alcoholisch, maar de Bleue behoudt zijn frisse en fruitige karakter, zelfs nadat dat tedere volle gevoel in de mond is weggesmolten.

Chimay Blanche (White Cap): in 1966 creëerde broeder Théodore “de ‘capsule blanche’, nu beter bekend onder de naam Chimay Tripel” (Chimay Tripel (White Cap), n.d.), dat een droog en hoppig karakter heeft, “versterkt door een bloemige fruitigheid die doet denken aan een fijne droge witte wijn” (Chimay Tripel (White Cap), n.d.). In 1986, de 500e verjaardag van de stad Chimay, werd het bier geïntroduceerd in een 75cl-formaat, met als extra naam “Cinq Cents”.

  • Ingrediënten: water, gerstemout, Cara München mout, wintergerst, Galena hop en Chimay’s eigen huisgist
  • Alcohol: 8% ABV
  • Gisting: Een bier van hoge gisting dat hergist in de fles
  • Kleur: Onder een fijn geweven en knisperend sneeuwtapijt zien we een koele goudblonde, met een schitterende koperen gloed.
  • Serveertemperatuur: 6 – 8 °C / 43 – 46 °F
  • Karakteristieken: Chimay Tripel doet sterk denken aan wijn, met zijn strelingen van citrus en bloemige kruiden. Indrukken zijn onder andere die van geroosterd brood en de fruitige smaak van druiven. De afdronk is elegant, met een vleugje bittere hop, gecombineerd met het bittere kruidenaroma van citrusschil en kruidnagel.

Chimay Doree (Goud): Samen met Chimay Bleue werd ook Chimay Doree gecreëerd als kersteditie, maar op kleine schaal. Later “werd dit bier echter zo goed onthaald dat de monniken in 1966 besloten het op de markt te brengen” (Chimay Dorée (Gold), n.d.).

  • Ingrediënten: water uit een ondergrondse bron (-40 m), pale ale mout, Hallertau hop, curaçao, koriander en de Chimay huisgist (gebruikt voor zowel de hoofdgisting als de hergisting)
  • Alcohol: 4.8% ABV
  • Gisting: een bier van hoge gisting dat hergist in de fles
  • Kleur: een goudgele kleur in het glas, bedekt met een wit troebel schuim.
  • Seeptemperatuur: 6 – 8 °C / 43 – 46 °F
  • Karakteristieken: Mild en licht van smaak, met bloemige aroma’s en een lichte hint van gerookte mout en een vleugje bitter. De smaak wordt bepaald door hop, een vleugje citroen (citrus) en koriander. Een Chimay Dorée van de tap is nog verfrissender en dorstlessender.

DE WI EN WOII ERA

Tijdens de WOI en WOII werden, door de schaarste aan voedsel en ingrediënten, veel brouwerijen over de hele wereld gesloten. De ingrediënten werden gebruikt voor het maken van levensmiddelen in plaats van voor het brouwen. In WO I en WO II werd de uitrusting van veel brouwerijen geplunderd door de Duitse bezetters, vooral van die brouwerijen die gehoor gaven aan de oproep van de Belgische regering om niet voor de Duitsers te brouwen. Andere werden vernietigd tijdens de gevechten. “Vanaf de herfst van 1914 tot het einde van de oorlog in 1918 werden duizenden troepen in de abdij gestationeerd” (Barnes, 2018). De monniken werden ingelijfd als brancarddragers en verpleegsters. “12 monniken uit Chimay, waaronder de abt Anselme le Bail, werden gemobiliseerd als aalmoezeniers en brancardiers. Toen de monniken van Chimay in het voorjaar van 1919 naar huis terugkeerden, hadden slechts 10 het overleefd. De paters Herbelin en Carlier waren beiden gesneuveld in de strijd. (Barnes, 2018)”. Daarna, tijdens de Tweede Wereldoorlog, “toen de hele brouwerij werd verwoest door Duitse troepen die het klooster gebruikten als kazerne” (Poel, 2016). Moest wachten tot 1944, na de Tweede Wereldoorlog, de monniken konden hun brouwerij weer op te starten na het verlies van hun koperen ketels aan het Duitse leger.

MARKETING EN BRANDING

In tegenstelling tot andere merken van bieren, die allemaal de neiging om samen te voegen tot een enkele massale onderneming, Chimay Brouwerij is nog steeds zijn eigendom in Trappist Brewery industrie. De reden is Chimay Brouwerij is nu de grootste van de trappistenbrouwerijen de distributie van bier over de hele wereld. Chimay Brouwerij heeft een enorme markt in België en haar reputatie is nog steeds ontwikkeld door de eeuwen heen. Bovendien wordt het grootste deel van de winst uit de verkoop van bier uitgekeerd aan liefdadigheidsinstellingen en gemeenschapsontwikkeling, zodat het niet nodig is om te proberen te fuseren met andere bedrijven om de reputatie te verhogen. Bovendien, Chimay Brouwerij produceren ook kazen voor gebruik met haar bieren voor het verhogen van haar winstmarge.

Chimay Brouwerij is een super-premium bier met de prijs van $ 3,60 tot $ 7,80 per fles. Het wordt geproduceerd om voor iedereen te dienen. Echter, omdat de karakteristiek van Chimay bieren zijn ale, ze zijn meer geschikt met mensen die de voorkeur aan de sterke bieren. Het doel van de productie van Chimay bier, net als alle andere trappistenbieren Brouwerij, is voor goede doelen en de ontwikkeling van de gemeenschap. Met dit doel en de belofte om natuurlijke en beschermde ingrediënten te gebruiken, is de Chimay Brouwerij succesvol in marketing door de ethische waarde. Daarnaast probeert Brouwerij Chimay haar producten te exporteren naar andere landen. Zo heeft Chimay in 2017 een overeenkomst gesloten om haar bieren te distribueren naar India. Bovendien heeft Chimay Brouwerij het Authentieke Trappisten Label behaald, wat het concurrentievoordeel wordt omdat mensen nieuwsgierig zijn naar de smaken van haar bieren. Bovendien, om meer winst te maken, organiseert de brouwerij ook rondleidingen voor een bezoek aan hun fabriek in België.

Hier is mijn Kennis Checks:

MODERNE ERA

Elke industrie zal zich dag na dag ontwikkelen met belangrijke moderne trends. De bierindustrie heeft ook haar eigen trends. Tegenwoordig is de trend die sterk toeneemt het ambachtelijke bier. De bierindustrie in België wordt beschouwd als zeer volwassen en een van de speciale bieren hier is trappistenbier. Er zijn 14 brouwerijen die trappistenbier produceren, maar Chimay is het grootste klooster dat bier produceert. Chimay, regionale brouwerij, produceert ongeveer 3,2 miljoen gallon per jaar (Stanger, 2015). Er zijn 6 belangrijke trends die nu van invloed zijn op de bierindustrie. Echter, er zijn 4 van hen zijn van invloed direct en duidelijk op de strategie van het brouwen en marketing van Chimay.

Firstly, Neolocalism is de duidelijkste trend die van invloed op Chimay Brewery. Mensen hebben de neiging om de populariteit te verhogen door het kopen en consumeren van het lokale merk. Dat is de reden waarom Chimay wil ontwikkelen en hun bieren te maken met richtlijn: “De gebruikte ingrediënten zijn volledig natuurlijk en beschermd” (Chimay The Abbey, n.d.). Hoewel Chimay bieren over de hele wereld zijn geëxporteerd, wil de brouwerij toch de lokale smaak in haar bieren behouden, zodat ze nog steeds de specialiteit van Chimay bieren kunnen behouden, gescheiden van anderen.

Ten tweede, niet alleen het drinken van bieren, nu willen mensen ook een unieke ervaring hebben over elk merk, weten hoe verschillende soorten bieren worden gemaakt en de interessante geschiedenis over hen. Zoals ik in het vorige hoofdstuk heb vermeld, is Chimay, anders dan andere kloosters, in het begin al blij geweest om hun proces voor het maken van bieren te introduceren en te presenteren. Na jaren, met deze geest en om de inkomsten te verhogen, introduceerde de Brouwerij Chimay de dienst Chimay Experience “In het hart van de geheimen”. “Chimay Experience nodigt u uit om in het hart van haar permanente tentoonstelling te duiken en de productiegeheimen van de Chimay trappistenbieren en -kazen te ontdekken” (Chimay Experience ‘In het hart van de geheimen’, n.d.). Tijdens deze rondleiding kan de toerist ook een bezoek brengen aan de tuin van de abdij, de kerk en het monnikenkerkhof.

De derde trend die van invloed is op de brouwerij van Chimay is duurzaamheid. De brouwerij van Chimay brouwt trappistenbieren, die worden gecreëerd of gecontroleerd door monniken, die worden beschouwd als mensen die het meest om duurzaamheid geven. De doelstellingen en beloftes van de brouwerij weerspiegelen ook de duurzaamheid. Hoewel de monniken bieren creëren en uitvinden met winstoogmerk, wordt deze winst voornamelijk gebruikt voor liefdadigheid en de gemeenschap. Op de officiële website van Chimay staat ook dat de brouwerij alleen natuurlijke ingrediënten gebruikt zoals: water, gemoute gerst, tarwezetmeel, suiker, hopextract en gist.

De laatste trend die van invloed is op de Chimay Brouwerij is technologie. Met de dramatische ontwikkeling van de technologie, tegenwoordig, de computer automatisering, E-commerce en digitale marketing worden gebruikt door brouwerij in ook de productie en marketing. In de brouwerij hebben de monniken veel moderne machines gebruikt om de bieren met de juiste hoeveelheid ingrediënten en temperatuur te maken. Bovendien, om de producten effectiever op de markt te brengen en ook de reputatie van Chimay bieren te vergroten, heeft het bedrijf ook de website gecreëerd, samen met vele detailhandelaren om Chimay bieren over de hele wereld via hun website te distribueren. Bijvoorbeeld, in Oshawa, kunnen we gemakkelijk kopen Chimay bieren op LCBO website.

Barnes, C. (2018, mei 28). BIER IN DE SCHADUW VAN DE OORLOG. Opgehaald van Alles over Bier: http://allaboutbeer.com/article/beer-in-the-shadow-of-war/

Bières de Chimay. (n.d.). Opgehaald van Biertoerisme: https://belgium.beertourism.com/belgian-breweries/bieres-de-chimay

Chimay Bleue (Blauwkapje). (n.d.). Afkomstig van Biertoerisme: https://belgium.beertourism.com/belgian-beers/chimay-bleue

Chimay Dorée (Goud). (n.d.). Afkomstig van Biertoerisme: https://belgium.beertourism.com/belgian-beers/chimay-doree

Chimay Rouge (Roodkapje). (n.d.). Opgehaald van Biertoerisme: https://belgium.beertourism.com/belgian-beers/chimay-rouge

Chimay Tripel (Witte dop). (n.d.). Opgehaald van Biertoerisme: https://belgium.beertourism.com/belgian-beers/chimay-triple

Poel, N. V. (2016, 11 november). Een korte geschiedenis van het Chimay trappistenbier. Opgehaald van Cultuurreis: https://theculturetrip.com/europe/belgium/articles/a-brief-history-of-chimay-trappist-beer/

De industriële revolutie van België. (2015, 10 maart). Opgehaald van Zoeken in de geschiedenis: https://searchinginhistory.blogspot.com/2015/03/the-industrial-revolution-of-belgium.html?m=1

White, M. (2009, 14 oktober). De industriële revolutie. Opgehaald van British Library: https://www.bl.uk/georgian-britain/articles/the-industrial-revolution

Barnes, C. (2017, 7 januari). BELGISCH

BIER: CHIMAY. Opgehaald van Wonderful wanderings: https://wonderfulwanderings.com/belgian-beer-chimay/

Bières de Chimay. (n.d.). Opgehaald van Biertoerisme: https://belgium.beertourism.com/belgian-breweries/bieres-de-chimay

Chimay. (n.d.). Chimay. Retrieved from https://chimay.com/en/bieres/rouge/

POEL, N. V. (2016, 11 november). Een korte geschiedenis van het Chimay trappistenbier. Opgehaald van Culture Trip: https://theculturetrip.com/europe/belgium/articles/a-brief-history-of-chimay-trappist-beer/

Chimay Experience ‘In het hart van geheimen’. (n.d.). Opgehaald van Chimay: https://chimay.com/en/chimay-experience/

Chimay De Abdij. (n.d.). Opgehaald van Chimay: https://chimay.com/en/labbaye/

Stanger, M. (2015, januari 26). Business Insider. Retrieved from Hoe een kleine, door monniken gerunde brouwerij het beste bier ter wereld ging maken: https://www.businessinsider.com/best-beer-in-the-world-westvleteren-xii-2014-12

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.