De maker van ’s werelds eerste commerciële kunstmatige netvlies, dat gedeeltelijk zicht biedt aan mensen met een bepaalde vorm van blindheid, start een klinische proef voor een hersenimplantaat dat is ontworpen om het gezichtsvermogen van meer patiënten te herstellen.
Het bedrijf, Second Sight, test of een reeks elektroden die op het oppervlak van de hersenen zijn geplaatst, beperkt zicht kan teruggeven aan mensen die gedeeltelijk of volledig blind zijn geworden. Al tientallen jaren proberen wetenschappers hersenimplantaten te ontwikkelen om blinden hun zicht terug te geven, maar met beperkt succes. Als het Second Sight-apparaat werkt, zou het wereldwijd miljoenen blinde patiënten kunnen helpen, met inbegrip van degenen die een of beide ogen hebben verloren.
Het apparaat, de Orion genaamd, is een aangepaste versie van het huidige Argus II bionische oog van het bedrijf, dat een bril omvat die is uitgerust met een camera en een externe processor. De Amerikaanse Food and Drug Administration heeft het bedrijf voorwaardelijke goedkeuring verleend voor een kleine studie met vijf patiënten op twee locaties, Baylor College of Medicine en de University of California in Los Angeles. Second Sight moet het apparaat nog verder testen en bepaalde vragen beantwoorden voordat de proef kan beginnen, maar hoopt in oktober te beginnen met de inschrijving van patiënten en tegen het einde van het jaar de eerste implantatie te doen.
Second Sight kreeg in 2011 voor het eerst goedkeuring in Europa voor de Argus II, gevolgd door een FDA-goedkeuring in 2013 (zie “Bionisch oogimplantaat goedgekeurd voor Amerikaanse patiënten”). In Europa zijn sindsdien nog twee netvliesprotheses goedgekeurd – een wordt op de markt gebracht door het Franse bedrijf Pixium Vision en een ander door het Duitse bedrijf Retina Implant.
Ook bekend als een bionisch oog, zijn alle drie apparaten bedoeld om een deel van het gezichtsvermogen terug te brengen bij patiënten met een genetische oogaandoening genaamd retinitis pigmentosa. De ziekte veroorzaakt een geleidelijk verlies van het gezichtsvermogen wanneer lichtgevoelige cellen, fotoreceptoren genaamd, afbreken in het netvlies – het weefselmembraan dat de achterkant van het oog bedekt. Naar schatting 1,5 miljoen mensen wereldwijd, waaronder ongeveer 100.000 mensen in de VS, hebben retinitis pigmentosa. Dat is een klein percentage van de 39 miljoen mensen wereldwijd die blind zijn, volgens de Wereldgezondheidsorganisatie.
Maar Robert Greenberg, de bestuursvoorzitter van Second Sight, zegt dat het bedrijf slechts ongeveer 250 van de Argus II-apparaten heeft verkocht, een aantal dat lager is dan hij had verwacht. Het apparaat kost ongeveer 150.000 dollar en herstelt een minimaal gezichtsvermogen. Slechts 15 centra in de VS bieden de technologie, en met de concurrentie in het buitenland, hoopt Second Sight dat zijn nieuwe hersenimplantaat door veel meer mensen kan worden gebruikt.
Second Sight’s Argus II maakt gebruik van een camera gemonteerd op een bril om beelden vast te leggen. De beelden worden naar een kleine, door de patiënt gedragen processor gezonden, die speciale software gebruikt om de beelden om te zetten in een reeks instructies die naar de geïmplanteerde chip bij het netvlies worden gezonden. Deze instructies worden vervolgens als een reeks elektrische impulsen doorgegeven aan een reeks elektroden, die eveneens rond het oog zijn geïmplanteerd.
Mensen met retinitis pigmentosa kunnen baat hebben bij het apparaat omdat de ziekte alleen gespecialiseerde fotoreceptoren vernietigt, terwijl de resterende cellen van het netvlies intact worden gelaten. Deze netvliescellen zijn in staat de visuele informatie langs de oogzenuw naar de hersenen te zenden, waardoor lichtpatronen in het gezichtsveld van de patiënt worden geproduceerd.
Het nieuwe apparaat, de Orion, leent ongeveer 90 procent van zijn technologie van de Argus II, maar omzeilt het oog. In plaats daarvan wordt een reeks elektroden geplaatst op het oppervlak van de visuele cortex, het deel van de hersenen dat visuele informatie verwerkt. Door hier elektrische impulsen af te geven, moeten de hersenen lichtpatronen waarnemen.
“Bij sommige vormen van blindheid is de oogzenuw beschadigd, zodat je stroomafwaarts moet gaan. Met de Orion vervangen we in wezen het oog en de oogzenuw volledig,” zegt Greenberg. Met deze aanpak kan “iedereen die zicht had maar het door bijna elke oorzaak heeft verloren, potentieel worden geholpen door de Orion-technologie.”