Boter vs margarine – het debat verspreidt zich

Aanzet tot dit nieuwe debat was een artikel gepubliceerd in het British Medical Journal (april 2016) over nieuw ontdekte gegevens van de Minnesota Heart Study, een 50-jarig experiment over hoe vetten onze gezondheid beïnvloeden (1). Het artikel meldt dat het inruilen van verzadigd vet voor plantaardige olie in feite misschien niet beter is voor ons hart. Nog verontrustender is de bewering dat een teveel aan plantaardige olie ons risico op hartziekten zou kunnen verhogen in plaats van het te verlagen. De sensationele koppen in de media hebben zelfs bij de trouwste margarinegebruikers twijfel gezaaid.

Maar wat zei het onderzoek nu werkelijk? Moeten we weer boter op ons brood smeren (volkoren, natuurlijk)?

Als we de Minnesota Heart Study nader bekijken, is het duidelijk dat de resultaten niet alles zijn wat ze lijken te zijn. Hier zijn enkele redenen waarom:

1. De studie betrof oudere volwassenen die in de zorg waren opgenomen omdat ze ziek waren. Dat betekent dat de resultaten niet kunnen worden gegeneraliseerd naar een gezonde jongere bevolking die buiten de geïnstitutionaliseerde zorg leeft.
2. De plantaardige olie die in deze studie werd gebruikt, was voornamelijk linolzuur (een omega-6-vetzuur) in de vorm van maïsolie en meervoudig onverzadigde margarine uit maïsolie. De hoeveelheid linolzuur die aan de proefpersonen werd gegeven was ongeveer het dubbele van de hoeveelheid die door de meeste Amerikanen wordt gegeten. Het is dus mogelijk dat de mensen die aan het onderzoek deelnamen te veel van het goede hadden; de hoeveelheid die zij aten maakte alle potentiële voordelen ongedaan.
3. Helaas omvatte het onderzoek niet de toevoeging van omega-3 vetten aan het dieet, alleen omega-6. Sinds de voltooiing van de proef zo’n 50 jaar geleden, hebben we meer geleerd over het belang van het opnemen van zowel omega 3 vetzuren en omega 6 vetzuren in de voeding om het risico op hart-en vaatziekten te verminderen. Zoals met de meeste dingen, heerst er evenwicht.
4. Slechts een kwart van de deelnemers volgde het dieet langer dan een jaar. Het veranderen van iemands dieet voor een korte periode, vooral bij onwel geworden oudere volwassenen, heeft niet noodzakelijkerwijs invloed op de gezondheidsresultaten op de lange termijn, zoals hartaandoeningen.
5. Aangezien de maïsolie werd gebruikt in plaats van de gebruikelijke bakvetten, is het mogelijk dat het verhitten van de maïsolie tijdens het koken verantwoordelijk was voor sommige van de negatieve effecten van de proef. Sinds de oorspronkelijke proef werd afgerond, hebben we meer geleerd over de instabiliteit van meervoudig onverzadigde oliën. Hier is een blog over de effecten van het verhitten van oliën.

Wat is het verdict: boter of margarine?

De resultaten van deze studie leveren niet sterk genoeg bewijs dat we van plantaardige oliën of margarine terug moeten schakelen naar boter. Het grootste deel van het bewijsmateriaal vertelt ons nog steeds dat het vervangen van verzadigde vetten door onverzadigde vetten, met name meervoudig onverzadigde vetten (waaronder zowel omega 3 als omega 6), helpt ons risico op hartaandoeningen te verminderen (2).

Boter is de grootste bron van verzadigd vet in het Kiwi-dieet. Hoewel het gebruik van kleine hoeveelheden boter zo nu en dan geen probleem zou moeten zijn voor de meeste mensen, blijft het duidelijke, ondubbelzinnige bewijs dat het beter is voor ons hart om verzadigde vetten (zoals boter, kokosolie en vet vlees) te vervangen door onverzadigde vetten. De eenvoudige overstap van boter naar margarinespreads is één manier om dit te doen.

Andere bronnen van gezonde onverzadigde vetten zijn: noten, zaden, vette vis, avocado en plantaardige oliën, zoals koudgeperste olijf-, avocado- of canola-olie. Voor degenen die ervoor kiezen om geen margarinesmeersels te gebruiken, overweeg avocado, hummus en noten- of zadenboters als goede opties voor een minder bewerkte, meer complete voedselaanpak, of gebruik helemaal geen smeersels.

Zie het grotere plaatje

Het boter versus margarine debat terzijde latend, moeten we onthouden dat het ons hele voedingspatroon is dat telt. Ondanks wat sommige eenmalige studies kunnen melden, vertelt het totale beschikbare bewijsmateriaal ons dat een hart-gezond voedingspatroon grotendeels is gebaseerd op minimaal verwerkte voedingsmiddelen en veel groenten en fruit bevat; sommige volle granen in plaats van geraffineerde granen; peulvruchten; noten; zaden; en andere bronnen van gezonde vetten zoals vette vis; en kan niet-verwerkt mager vlees of gevogelte en/of zuivel bevatten.

Door dit patroon te volgen, zullen de vetten in ons dieet voor zichzelf zorgen.

Q and A’s PDF te downloaden