Mexico telt meer dan 129 miljoen mensen, van wie velen als arm worden beschouwd. Volgens de statistieken van de Mexicaanse overheid leefde 42,9% van alle Mexicanen in 2018 in armoede, wat ruwweg overeenkomt met ongeveer 52,4 miljoen mensen.
Zuidelijk Mexico is armer
Hoewel armoede in elk deel van Mexico bestaat, is veel ervan geconcentreerd in het zuidelijke deel van het land, vooral in drie bepaalde staten: Chiapas, Guerrero, en Oaxaca. Deze staten hebben respectievelijk het eerste, tweede en derde hoogste armoedepercentage van Mexico. Gezamenlijk hebben deze drie staten een gemiddeld armoedepercentage van 69,8%, wat ver boven het eerder genoemde nationale gemiddelde ligt. Bovendien wordt meer dan een kwart van de mensen die in deze staten wonen als extreem arm bestempeld, tegenover 7,6% van het nationale gemiddelde.
Waarom zo?
Zuidelijk Mexico is om een aantal redenen over het algemeen armer dan het meer ontwikkelde noordelijke deel van het land. Ten eerste is de inheemse bevolking in deze drie staten groter dan in andere Mexicaanse staten. Inheemse bevolkingsgroepen in Mexico zijn over het algemeen armer dan Mexicanen van niet-inheemse afkomst, en zijn altijd politiek gemarginaliseerd geweest, hetgeen betekent dat zij niet veel inspraak hebben gehad in de Mexicaanse machtsinstellingen. Bovendien zijn veel van de inheemse bevolkingsgroepen in de drie armste staten van Mexico eentalig: zij spreken hun eigen inheemse taal, maar geen Spaans, dat de officiële taal van het land is. Naar schatting 22,1% van de bevolking van Chiapas, Guerrero en Oaxaca spreekt geen Spaans.
Zuidelijk Mexico in het algemeen is ook in het nadeel door zijn topografie. De regio telt drie bergketens, die de gemeenschappen van elkaar isoleren, wat de economische ontwikkeling bemoeilijkt. Het gebrek aan ontwikkeling heeft geleid tot een situatie waarin bijna de helft van de mensen die in de armste staten van het land wonen, in gemeenschappen van minder dan 2500 mensen wonen. Het gebrek aan industriële ontwikkeling in de drie armste staten heeft hun vermogen om internationale investeringen aan te trekken, belemmerd. Zij waren goed voor slechts 2,5% van de cumulatieve directe buitenlandse investeringen in Mexico in de periode tussen 1999 en 2017.
De drie armste staten van Mexico
Hier volgen enkele aantekeningen over de drie armste staten van Mexico op basis van het armoedepercentage:
Chiapas – 76,4%
Chiapas is de staat met het hoogste armoedepercentage in Mexico, namelijk 76,4%. Bovendien leeft bijna een derde van de arme mensen in Chiapas in extreme armoede. Een andere reden waarom Chiapas zo arm blijft, is de marginalisering van de bevolking. Er wonen meer dan 5,4 miljoen mensen in Chiapas en ongeveer een kwart van hen is inheems. In het verleden is de inheemse bevolking in Chiapas en elders in Mexico systematisch mishandeld en gemarginaliseerd door Mexicanen van Europese afkomst, vooral door rijke landeigenaren. Deze landeigenaren versterkten hun voortdurende macht door een alliantie aan te gaan met de Institutionele Revolutionaire Partij (PRI), die het grootste deel van de 20e eeuw de Mexicaanse politiek beheerste. Deze alliantie hielp de landeigenaren landhervormingen tegen te houden die de inheemse bevolking van de staat ten goede hadden kunnen komen.
Guerrero – 66,5%
De staat Guerrero is de op een na armste staat van Mexico, met 66,5% van de bevolking die in armoede leeft. Meer dan een kwart van de armen in Guerrero leeft in extreme armoede. In tegenstelling tot Chiapas heeft Guerrero een overvloed aan natuurlijke hulpbronnen en een groeiende productiesector. Ook het toerisme is zeer lucratief voor de economie van de staat. De populaire toeristische badplaats Acapulco ligt in Guerrero.
Ondanks enige economische groei en ontwikkeling blijft het grootste deel van de bevolking van Guerrero echter arm. Net als in Chiapas, heeft Guerrero een grote inheemse bevolking die niet veel van de rijkdom van de staat naar hen heeft zien doorsijpelen. Tussen 2008 en 2018 daalde het algemene armoedecijfer in de staat met slechts twee procent. Meer dan de helft van de bevolking van de staat heeft geen toegang tot elementaire huisdiensten zoals water en elektriciteit, en meer dan een derde heeft geen toegang tot voedsel.
Oaxaca – 66,4%
Oaxaca is de op twee na armste staat van Mexico, met een armoedecijfer van 66,4%, slechts 0,1% minder dan dat van Guerrero. Tussen 2008 en 2018 is het armoedecijfer in de deelstaat zelfs gestegen: in 2008 bedroeg het 61,8%. Aan de andere kant was er een daling van 5,1% in het percentage extreme armoede in dezelfde periode van tien jaar. Net als in Guerrero heeft meer dan de helft van de bevolking van Oaxaca geen toegang tot basisvoorzieningen in huis. Bovendien heeft meer dan een kwart van de bevolking van de staat geen toegang tot voedsel.
Oaxaca heeft, net als Guerrero, een belangrijke toeristische industrie, maar is verder zeer onderontwikkeld. Een van de redenen voor dit gebrek aan ontwikkeling is de onenigheid tussen de verschillende inheemse bevolkingsgroepen over de ontwikkeling van de natuurlijke rijkdommen van de staat. Gebrek aan infrastructuur en wanbeheer hebben de economie van de staat ook gehinderd.
De toekomst van de armoede in Mexico
Mexico is nog steeds een ontwikkelingsland waar veel mensen nog steeds in armoede leven. In feite is het nationale armoedecijfer tussen 2008 en 2018 slechts met 2,5% gedaald, dus de armoedebestrijding in het land blijft traag. Bovendien is de ontevredenheid onder de arme massa’s, vooral in het zuiden van het land, waar de drie armste deelstaten zich bevinden, overgelopen in gewapende opstanden. Zo brak in 1994 in Chiapas een opstand uit onder leiding van het Zapatistisch Leger voor Nationale Bevrijding (EZLN), bedoeld om de aandacht te vestigen op de problemen van de inheemse bevolking in de regio. In 2018 koos Mexico zijn eerste president uit het zuiden van het land in meer dan een eeuw, Andres Manuel Lopez Obrador, die volgens velen de verandering zal brengen die de armen van Mexico zo hard nodig hebben.