De eerste keer dat ik de leugen hoorde, zat ik in de vijfde klas. Meneer Ward nam me apart (of misschien vertelde hij het aan de hele klas, het was lang geleden) om me te vertellen over de wonderen van Dvorak, een andere toetsenbordindeling die wetenschappelijk was ontworpen om efficiënter te zijn dan de standaardindeling. Die indeling heette QWERTY, legde hij uit, en hij was gemaakt om typisten langzamer te laten typen. Vroeger konden mechanische schrijfmachines namelijk vastlopen als mensen de toetsen te snel indrukten, dus moesten ze de gewone letters ver uit elkaar plaatsen. Het moderne toetsenbord, zo werd mij verteld, was een overblijfsel uit het mechanische tijdperk.
Sindsdien heb ik dit verhaal wel duizend keer horen herhalen. Zo vaak, dat ik aannam dat het waar was. Maar Jimmy Stamp bij Smithsonian wijst op bewijsmateriaal van Japanse onderzoekers dat het verhaal in feite onzin is. Het QWERTY-toetsenbord is niet ontstaan uit de uitvinding van Christopher Sholes, de eerste persoon die een typemachineoctrooi met de lay-out indiende. Het ontstond in de loop der tijd toen telegrafisten de machines gebruikten om morsecode te transcriberen. De lay-out veranderde vaak van de vroege alfabetische indeling, voordat de uiteindelijke configuratie tot stand kwam.
De onderzoekers volgden de evolutie van het toetsenbord van de typemachine naast een verslag van de vroege professionele gebruikers. Zij concluderen dat de mechanica van de typemachine niet van invloed is geweest op het toetsenbordontwerp. Het QWERTY-systeem is eerder ontstaan door de manier waarop de eerste schrijfmachines werden gebruikt. Onder de eerste gebruikers en beta-testers bevonden zich telegrafisten die snel berichten moesten uitschrijven. De operators vonden de alfabetische indeling echter verwarrend en inefficiënt voor het vertalen van morsecode. Het Kyoto-paper suggereert dat het toetsenbord van de schrijfmachine zich in de loop van enkele jaren heeft ontwikkeld als direct resultaat van de input van deze telegrafisten.
Dat wil zeggen, de les van het QWERTY-verhaal blijft de veerkracht van een ontwerp dat is gemaakt voor de dictaten van een verouderde technologie. QWERTY is nog steeds een voorbeeld van technologisch momentum. Maar de ontwikkeling van het ontwerp was niet toevallig of dwaas: het was complex, evolutionair, en heel verstandig voor morse operators.
Toetsenbord configuraties zijn nieuw belangrijk als we nadenken over hoe we moeten typen op tablets en andere apparaten. Het visitekaartje van de personal computer was het toetsenbord, en nu dragen we stukken glas rond waarop we het oude QWERTY-ontwerp simuleren. Zullen we die lay-out blijven gebruiken? Misschien zal QWERTY altijd goed genoeg blijven. Maar zo niet, hoe kan zich dan een nieuw ontwerp ontwikkelen?