De Maya-beschaving: Tijdslijn

De Maya-beschaving, die al in het tweede millennium v.Chr. begon, was bijna 3000 jaar lang een kolossale macht in Meso-Amerika waarmee rekening moest worden gehouden. Deze Middenamerikaanse beschaving kon bogen op machtige stadstaten als Mirador, Uzmal, Kaminaljuyu, en Chichen Itza.

Mooie stenen bouwwerken en piramiden, die vaak voor religieuze doeleinden werden gebruikt, sierden vaak het landschap van deze steden. Archeologen redeneren dat de Maya-beschaving misschien wel de enige beschaving in de Amerika’s was die een geavanceerde geschreven taal had. Dit wapenfeit, en nog vele andere, was een van de redenen waarom de Maya’s zo dominant waren in de regio tot de komst van de Spanjaarden in 1519 n.C.

Wanneer is de Maya-beschaving precies begonnen en geëindigd? Hoe heeft de Maya cultuur zich in die eeuwen ontwikkeld? Om de antwoorden op deze vragen te ontdekken, presenteert World History Edu hieronder een complete tijdlijn van de Maya-beschaving:

Olmec (1200-1000 v. Chr.)

11.000 v. Chr. – Maya hooglanden en laaglanden ontvangen de eerste jager-verzamelaars.

3.114 v. Chr. – Volgens de Maya’s in de regio wordt de wereld geschapen.

2600 v. Chr. – De Maya-beschaving ontstaat, doordat de mensen zich meer organiseren en onderling samenwerken.

Vroeg Pre-classic Maya (1800-900 v. Chr.)

2000 v. Chr. – De Olmec-beschaving ontstaat als de dominante bevolkingsgroep aan de Mexicaanse Golfkust; en uit dit volk ontstaat de Maya-beschaving, samen met een groot aantal boerendorpen.

1500 v. Chr. – De Olmec-beschaving blijft zich ontwikkelen

1000 v. Chr. – Relatief geavanceerde oude nederzettingen als Chalchuapa en Copan beginnen grote invloed te krijgen in de regio.

Midden Preklassieke Maya’s (900-300 v. Chr.)

700 v. Chr. – De Maya’s ontwikkelen het schrift.

600 v. Chr.- Grote gebouwen en monumenten verrijzen in steden als El Mirador; landbouw en binnenlandse handel intensiveren, met bevolkingsgroei tot gevolg.

550 v. Chr.- Een bloeiende nederzetting bij Tikal verrijst.

400 v. Chr.

400 v. Chr. – De cultuur en de economie lijken gestaag vooruit te gaan in de regio, zonnekalenders (in stenen uitgehouwen) ontstaan naar behoren.

Late Pre-classic Maya (300 v. Chr. – 250 n. Chr.)

300 v. Chr. – Naarmate de cultuur tot bloei komt, ontstaat er een duidelijke sociale structuur met de koningen en edelen stevig aan de top van de sociale en economische hiërarchie geplaatst.

100 v. Chr. – De beroemde stadstaat Teotihuacan (gelegen in de Vallei van Mexico) wordt het culturele, economische en religieuze centrum van de regio.

50 v. Chr. – Prachtige piramiden en stenen bouwwerken (d.w.z. tempels, koninklijke hoven en gemeenschapscentra) beginnen te worden gebouwd, waarvan vele in de stad Cerros.

100 na Chr. – Steden als Cerros en andere cultureel belangrijke steden van de Olmeken beginnen te verdwijnen

Erg Klassieke Maya’s (250 na Chr. – 600 na Chr.) – het begin van de gouden eeuw van de Maya’s

400 na Chr. – Teotihuacan, een stadstaat, introduceert nieuwe manieren van doen, in termen van religieuze praktijken en taal; hierdoor beginnen zij terecht aanspraak te maken als de meest dominante stad in de hooglanden van de Maya’s.

500 n.Chr. – Met het verval van Teotihuacan komt de Mayastad Tikal sterk en welvarend naar voren, en stroopt de rijkdommen van Teotihuacan af. Ook ontstaan in Tikal nieuwe vormen van barbaarse en mensenoffers, die Tikal aanzetten tot onderwerping van omliggende steden.

560 n.Chr. – De dominantie van Tikal in de regio wordt beëindigd door een alliantie van andere stadstaten, waaronder de stadstaat Calakmul.

Late Klassieke Maya’s (600 n.Chr. – 900 n.Chr.)

600 n.Chr. – Teotihuacan en zijn bevolking verdwijnen van de aardbodem om tot op heden onbekende redenen. Dit maakt de weg vrij voor de beschaving van Tikal, die kan bogen op ongeveer een half miljoen mensen, om Meso-Amerika weer te leiden.

600 n.Chr. – Leiders van Caracol leiden hun stad-staat tot een zeer machtige macht.

683 n.Chr. – De machtige en vereerde keizer Pacal wordt begraven. Pacal bereikte de rijpe leeftijd van 80 jaar.

751 n.Chr. – De regio Meso-Amerika wordt ondergedompeld in chaos en verval doordat oorlogen tussen steden de norm van de dag worden. Als gevolg hiervan gaan handel en economische groei achteruit, waardoor de regio in een deplorabele situatie achterblijft.

867 n.Chr. – Tikal gaat sterk achteruit**; de stad is niet langer goed georganiseerd om middelen en de wil om gebouwen neer te zetten bijeen te brengen. Tegen 900 na Chr. wordt de stad, samen met de naburige steden in het zuidelijke laagland, een spookstad, die het einde inluidt van de Klassieke Periode van de Maya-beschaving.

* * Zoals gebruikelijk is bij het verval van oude beschavingen, zijn de redenen voor het verval van Tikal en Teotihuacan tot op de dag van vandaag een compleet raadsel voor archeologen.

Post-klassieke Maya’s (900-1500)

900 na Chr. – 1200 na Chr. – De steden in het noordelijke deel van Yucatán bloeiden gedurende enkele eeuwen. De meest prominente van die steden was de stadstaat Chichen Itza, die de regio gedurende meer dan twee eeuwen domineerde.

1200 na Chr. – De bevolking en de economische activiteiten in de noordelijke Maya’s nemen af, en uiteindelijk worden die steden onbewoond.

1224 na Chr. – Enkele tientallen jaren na de ondergang van de steden in het noorden verlaten de Tolteken in hordes de stad Chichén Itzá. De overgeblevenen krijgen gezelschap van mensen als de Uicil-abnal (zij worden later bekend als de Itzá.

1243 n.Chr. – Om tot op heden onbekende redenen verlaten de mensen van Uicil-abnal (d.w.z. de Itzá) de stad.d.w.z. de Itzá) Chichén Itzá verlaten.

1250 – Chichen Itza wordt verlaten.

1263 n.Chr. – Het Itzá-volk verzamelt middelen en bouwt de stad Mayapán. De volgende twee eeuwen groeit Mayapán enorm en wordt het culturele en economische centrum van Yucatán.

1441 n.Chr. – De leiders van Mayapán worden ten val gebracht; de daaropvolgende politieke instabiliteit richt een enorme ravage aan en dwingt de inwoners de stad enkele tientallen jaren later te verlaten.

1462 n.Chr. – De ondergang van de hoofdstad – Mayapán – betekent een enorme klap voor de eenheid van Yucatán. Het koninkrijk valt uiteen in meer dan een dozijn strijdende staten.

De verdeeldheid onder de Mayapan laat de regio onvoorbereid op de komst van de Spaanse conquistadores.

Koloniale periode (1500-1800)

1511 na Chr. – Gonzalo Guerrero, een Spaanse zeeman, krijgt te maken met problemen op zee. Guerrero lijdt schipbreuk en vindt gelukkig zijn weg naar de kust van Yuncatán. Om te overleven omarmt hij de Maya-cultuur en trouwt zelfs met een adellijk meisje van de Maya’s. Guerrero zou een fervent aanhanger van de Maya’s worden in hun verzet tegen de Spaanse controle in de regio.

1517 na Chr. – Een Spaans schip, geleid door Hernandez de Cordoba, komt in contact met Yucatán. De conquistador verkent de regio. En zoals verwacht, beginnen de twee partijen oorlog te voeren en Cordoba, en vele anderen, komen om in de strijd.

Wist u dat: De Maya beschaving heeft niet alleen te kampen met de superieure militaire kracht van de Spanjaarden, maar ook met zeer dodelijke ziekten (zoals pokken, mazelen en griep) die vanuit Europa naar hun kusten zijn gebracht? Deze ziekten zouden meer dan 90% van de inheemse bevolking in de regio uitroeien.

1519 – De beroemde Spaanse veroveraar Hernán Cortés waagt zich in de regio Yucatán.

1524 – De Itzá blijft een van de weinige plaatsen die nog door Hernán Cortés moeten worden veroverd.

1541 – De Maya’s en de verschillende stadstaten in de regio capituleren voor de macht van het Spaanse Rijk.

1542 – Mérida in Yucatán wordt de hoofdstad van Spanje’s nieuwe gebieden.

1695 – Verdwaald in het dichte oerwoud stuit de Spaanse priester pater Avedano op de ruïnes van Tikal.

1712 – De bewoners van de hooglanden van Chiapas komen in opstand tegen de Mexicaanse regering*.

1742 – Het wrede systeem van Ecomienda wordt afgeschaft. Het systeem moedigde rijke Spaanse baronnen in de regio aan om de inheemse bevolking tot dwangarbeid te dwingen.

*De wrijving tussen de Chiapas-hooglanders en de Mexicaanse regering duurde tot in de jaren negentig van de vorige eeuw.

Onafhankelijk Mexico (1821 tot heden)

1821 – Mexico maakt zich onafhankelijk van Spanje. Met Mexico’s onafhankelijkheid in 1821 krijgen de Maya’s een betere bescherming dan tijdens de Spaanse overheersing.

1822 – Na de publicatie van de ontdekkingsreizen van Antonio del Rio worden steeds meer Europeanen nieuwsgierig naar de verloren oude steden van de Maya-beschaving.

1839 – Ontdekkingsreizigers uit de Verenigde Staten en Engeland beginnen aan verkenningen in de diepe gebieden van de Maya’s. De onthullingen van de Amerikaanse advocaat John Lloyd Stephens en de Engelse geleerde Frederick Catherwood wekken een grotere belangstelling voor de Maya-beschaving en -cultuur.

1847 – De Yucatán komen tijdens de Kasteelenoorlog in een sterke en felle opstand tegen de Mexicaanse regering. Yucatán waren zo dicht bij het verslaan van het Mexicaanse leger.

1850-1860 – Groot-Brittannië bewapent in het geheim de Maya’s als zij weer een opstand tegen blanke kolonisten, voornamelijk in de regio, bekokstoven.

1864 – Er wordt een oude jade gedenkplaat ontdekt met de datum 320 na Chr.

1880 – De Maya’s worden nog steeds gemarginaliseerd doordat de centrale regering hen degradeert tot afschuwelijke werkomstandigheden op plantages. Hierdoor beginnen de Maya’s hun tradities en cultuur, waarvan sommige teruggaan tot 2000 v. Chr.

1910 – De Mexicaanse Revolutie vindt plaats.

1946 – Naar aanleiding van Giles Healey’s interactie met de inboorlingen in Bonampak, komen verdere onthullingen over de Maya-beschaving naar boven. Giles had de zeldzame eer om de prachtige muurschilderingen in Bonampak te mogen zien.

1952 – Onder leiding van Alberto Ruz ontdekken ontdekkingsreizigers en archeologen de graftombe van Pascal in een Maya-piramide. Deze ontdekking ontkracht het tot dan toe gangbare idee dat de piramiden in de Maya’s voor religieuze doeleinden werden gebouwd, in tegenstelling tot die in het oude Egypte.

1960-1970 – Na de enorme publiciteit over de verschillende ontdekkingen in het gebied, beginnen gewetenloze mensen het gebied te plunderen en stelen zij onschatbare Maya-artefacten.

1992 – Het meest gevierde exportproduct van het gebied, Rigoberta Menchu, krijgt de Nobelprijs voor de Vrede. Menchu, een mensenrechten- en burgerrechtenactiviste van de Quinché Maya’s, was zeer effectief in het bewustmaken van de benarde situatie en het lijden van haar volk door toedoen van doodseskaders.