Wat is Quorn nu precies? Die vraag wordt me al meer dan 30 jaar regelmatig gesteld. Misschien is het een gevolg van de wetenschappelijke ongeletterdheid van de bevolking, maar de meeste mensen weten niet precies wat Quorn is – zelfs degenen die het regelmatig eten. Velen van ons zijn echter bereid dit gebrek aan inzicht te accepteren, omdat Quorn aan de goede kant lijkt te staan van het heersende voedselparadigma, dat stelt dat het eten van vlees, vis, zuivel en eieren een roodharige gewoonte is die zijn langste tijd heeft gehad, die neerkomt op het propageren van wreedheid en milieuverpesting en zal leiden tot ernstige gevolgen voor de menselijke gezondheid. Aan de andere kant, “plantaardig voedsel” – een aantrekkelijk neologisme voor vegetarisch en veganistisch dat zijn intellectuele kracht dankt aan de Amerikaanse voedingsschrijver Michael Pollan’s stelregel “Eet voedsel, niet te veel, voornamelijk planten” – rijdt hoog op een golf van morele zuiverheid en een extravagante “voed de wereld en red de planeet” belofte.
De korte uitleg is dat Quorn een “mycoproteïne” is, gefermenteerd in vaten van een schimmel gevonden in de bodem. Een volledigere – maar nog steeds sterk afgekapte – uitleg is dat het wordt gemaakt van een stam van de bodemschimmel Fusarium venenatum door deze te fermenteren, vervolgens glucose, vaste stikstof, vitaminen en mineralen toe te voegen en een warmtebehandeling uit te voeren om het teveel aan ribonucleïnezuur te verwijderen. (Met andere woorden, het staat ver af van wat de uitdrukking “plantenvoeding” lijkt aan te duiden.)
De verkoop vanQuorn is gestaag toegenomen, maar vorige week werd gemeld dat deze vorig jaar wereldwijd met 16% is gestegen, met een groei in Europa en de VS van respectievelijk 27% en 35%. De bazen van het bedrijf verwachten dat het in 2027 een miljardenbedrijf zal zijn.
Het merk werd in 1985 gelanceerd door Marlow Foods als een joint venture tussen de bakkerijgigant Rank Hovis McDougall (inmiddels overgenomen door Premier Foods) en het chemieconcern ICI (nu onderdeel van AkzoNobel). De zoektocht naar kunstmatige eiwitbronnen in de jaren zestig werd ingegeven door de vrees dat de voedselvoorraden voor de mens snel zouden worden overschreden door de groei van de wereldbevolking. Aardolie- en chemische bedrijven, waaronder BP en ICI, financierden projecten om eetbare gisten, schimmels en bacteriën tot groei te brengen. Een team van ICI vond uiteindelijk F venenatum, maar pas in 1985 keurde de regering de verkoop van Quorn goed.
Het bedrijf is nu eigendom van het Filipijnse voedingsmiddelenconglomeraat Monde Nissin, dat ook andere populaire ultraverwerkte voedingsmiddelenmerken in zijn portefeuille heeft. Quorn heeft een assortiment van meer dan 100 producten opgebouwd, van gehakt en worstjes tot geitenkaas, cranberryschnitzels en paddenstoelen. De meeste Quorn-producten bevatten ei (in het Verenigd Koninkrijk scharrelei), maar de veganistische equivalenten gebruiken aardappeleiwit in plaats daarvan. Met kunstig gebruik van additieven en hi-tech ingrediënten in de kast van de levensmiddelenfabrikant – fabrieksaroma’s en -kleurstoffen, melkeiwitten, tapiocazetmeel, palmolie, erwtenvezels, verstevigings- en geleermiddelen, enzovoort – lijkt het erop dat velen van ons de kameleontische Quorn op de koop toe zullen nemen als een dood ringer voor alles van biefstuk en bacon tot gammon, kip supreme en hotdogs.
Quorn heeft de steun gekregen van Olympiër Mo Farah, voetballer Jermain Defoe en omroeper Ben Fogle. Het krijgt een gastronomisch duimpje omhoog van milieudeskundige en Guardian-columnist George Monbiot, die zegt dat “Quorn voor mij bijna niet te onderscheiden lijkt van kip of gehakt”.
Mijn indruk zou niet meer anders kunnen zijn. Quorn vertoont weliswaar iets van de veerkrachtige, gespierde weerstand van mager vlees, maar in alle andere opzichten – smaak, geur, consistentie, kookeigenschappen, verteerbaarheid – lijkt het in niets op vlees. Maar ik ben een omnivoor. Bij mijn weten heeft Quorn nog nooit op het menu gestaan van een serieus restaurant van naam; het is meer een midweekmenu in de supermarkt.
Hoewel de verkoop in de VS omhoog schiet, kende Quorn daar een slechte start, in 2002, toen het American Mushroom Institute klaagde dat fusarium geen paddestoel was. Daarna kwam het tot een conflict met het Centrum voor Wetenschap in het Publiek Belang. Deze voedsel-advocatengroep heeft sindsdien meer dan 2000 “adverse reaction reports” over Quorn verzameld en beweert dat het gevaarlijke allergische reacties heeft veroorzaakt, misselijkheid, braken, diarree en soms netelroos en ademhalingsmoeilijkheden. Quorn weerlegt dit. “We hebben in 30 jaar ongeveer 4 miljard Quorn-producten verkocht en we weten dat de veiligheidsreputatie van het product uitzonderlijk is,” zegt CEO Kevin Brennan. “Elke vorm van reactie is uitzonderlijk zeldzaam, misschien één op 150.000.” Hij zegt dat Quorn “zo goedaardig is als een aardappel”.
Hoewel Quorn onlangs een schikking heeft getroffen in Californië over de vraag of het consumenten heeft misleid die dachten dat ze een product op basis van champignons kochten, benadrukt het dat deze schikking “op geen enkele manier een misstand of aansprakelijkheid erkent”. Het bedrijf heeft er inmiddels mee ingestemd de formulering van zijn etiketten in de VS te wijzigen om de kwestie schimmel versus paddestoel te verduidelijken. Zij luiden nu als volgt: “Mycoproteïne is een schimmel (lid van de schimmelfamilie). Er zijn zeldzame gevallen geweest van allergische reacties op producten die mycoproteïne bevatten.” In het Verenigd Koninkrijk staat op de verpakking van Quorn: “Er zijn zeldzame gevallen geweest van allergische reacties op Quorn-producten, die Mycoproteïne bevatten. Mycoproteïne wordt gemaakt met een lid van de schimmelfamilie. Mycoproteïne bevat veel eiwitten en vezels die bij sommige mensen intolerantie kunnen veroorzaken.”
Ondanks deze bezorgdheid over allergieën valt er ontzettend veel geld te verdienen met het namaken van vlees. Maar een paar wolken aan de horizon kunnen de verwachte koers van Quorn om een miljardenbedrijf te worden, in de war sturen. Marlow Foods blijft weliswaar eigenaar van de merknaam, maar de mycoproteïneoctrooien voor het technologische kernproces zijn in de EU verlopen. Elk bedrijf kan legaal mycoproteïne produceren met gebruikmaking van de eerder geoctrooieerde processen, mits het niet met het Q-woord wordt aangeduid. Hoewel Quorn met recht kan beweren dat het min of meer het nep-vlees heeft uitgevonden, moet het nu opboksen tegen de technologisch gesofisticeerde nep-vlees concurrerende concepten die opduiken in Silicon Valley in de VS, het centrum van ’s werelds “plantenvlees” goudkoorts.
Een bedrijf, Beyond Meat, brengt zijn gelijknamige plantenburger dit jaar naar het Verenigd Koninkrijk. De ingrediënten zijn erwteneiwitisolaat, geëxpandeerde canolaolie, geraffineerde kokosolie, water, gistextract, maltodextrine, “natuurlijke” aroma’s, Arabische gom, zonnebloemolie, zout, barnsteenzuur, azijnzuur, gemodificeerd voedingszetmeel, cellulose uit bamboe, methylcellulose, aardappelzetmeel, ascorbinezuur, annatto-extract, citrusvruchtenextract en glycerine. Bovendien bevat het bietensap extract om een vlezige rode kleur te apen. Het is zeker niet ieders idee van “clean eating”.
The Impossible Burger heeft de lat voor “vlees zonder dood” nog hoger gelegd. De grenzen van ons wetenschappelijk inzicht zijn veel verder opgerekt dan Quorn. De samenstelling van deze plantaardige hamburger lijkt in veel opzichten op die van andere vleeslooks – water, eiwitpoeders, eetbare lijm, fabrieksaroma’s, synthetische vitaminen – maar onderscheidt zich door het baanbrekende gebruik van sojalehemoglobine (SLH), een in kuipen gekweekte, genetisch gemanipuleerde vorm van het heemijzer dat wordt aangetroffen in de wortelknollen van sojabonenplanten. Volgens Impossible Foods geeft dit nieuwe ingrediënt de Impossible Burger zijn “bloederige”, vleesachtige smaak en kleur. De Amerikaanse Food and Drug Administration was in augustus 2015 van mening dat “de huidige argumenten, individueel en collectief, niet voldoende waren om de veiligheid van SLH voor consumptie vast te stellen”. Niettemin, omdat het niet expliciet onveilig werd verklaard, is de Impossible Burger te koop in restaurants in de hele VS.
In reactie op zijn Amerikaanse rivalen is Quorn erop gebrand om zijn imago uit te buiten als het dappere Britse bedrijf dat ’s werelds no-meat toekomst ontdekte in een bodemmonster van een veld in Yorkshire. “Wat voor ons spannend is, is dat bedrijven uit Silicon Valley blijven praten over wat ze gaan doen, terwijl wij, een grote Britse innovatie, het al leveren, met nu al meer dan 4 miljard maaltijden sinds de lancering,” zegt Brennan.
Maar de sterk bewerkte aard van Quorn en ander plantaardig “vlees” kan nog een struikelblok zijn. Britten hebben het slechtste dieet van Europa. Eerder deze maand werd gemeld dat meer dan de helft van alle levensmiddelen die door gezinnen in het Verenigd Koninkrijk worden gekocht, “ultraverwerkt” is: vervaardigd met ondoorzichtige, hightech methoden waarbij industriële additieven en van levensmiddelen afgeleide bestanddelen worden gebruikt die worden omgevormd van de hele ingrediënten waarmee thuiskoks vertrouwd zijn.
Quorn is, net als ander nepvlees, ontegenzeggelijk ultraverwerkt. Blijkbaar is dit geen probleem voor de dierenwelzijns-, vegetarische en veganistische groeperingen die dergelijke confecties bejubelen als een potentieel einde aan het slachten van dieren en de ellende van de fabriekslandbouw. Sommige mensen eten bijna alles, zolang er maar geen dieren aan te pas zijn gekomen. Maar dat is minder aantrekkelijk voor mensen die hun maaltijden liever baseren op natuurlijke, minimaal bewerkte ingrediënten die zij gemakkelijk als voedsel kunnen herkennen. Er gaapt een kloof in levensstijl tussen langdurige veganisten en vegetariërs – van wie velen zich gelukkiger voelen in de natuurvoedingswinkel dan in de gangpaden met kant-en-klaarmaaltijden – en modieuze, wispelturige “flexitariërs” – de zwevende kiezers van de voedingswereld. De publieke achterdocht tegen ultraverwerkte voedingsmiddelen met ondoorgrondelijke ingrediënten, ons gebracht door Big Food Inc, neemt in Groot-Brittannië toe en meer van ons zijn er voorstander van om alleen voedsel te eten dat we echt begrijpen. Dat is een krachtig sentiment dat de potentie heeft om zowel omnivoren, vegetariërs als veganisten te verenigen. Als u besluit om Quorn te serveren aan familie en vrienden voor het diner, verwacht dan een gemengde reactie.
{{topLeft}}
{{bottomLeft}}
{{topRight}}
{{bottomRight}}
{{/goalExceededMarkerPercentage}}
{{/ticker}}
{{heading}}
{{#paragraphs}}
{{.}}
{{/paragraphs}}{{highlightedText}}
- Delen op Facebook
- Delen op Twitter
- Delen via e-mail
- Delen op LinkedIn
- Delen op Pinterest
- Delen op WhatsApp
- Delen op Messenger