Een minigids voor trichotillomanie bij kinderen en adolescenten

Delen:

Trichotillomanie is de medische term voor een stoornis waarbij sprake is van een terugkerende en onbedwingbare drang om haren uit de hoofdhuid, wenkbrauwen, wimpers en andere lichaamsdelen te trekken, wat meestal resulteert in zichtbare kale plekken. Naar schatting 1-2 procent van de bevolking (ongeveer 4-11 miljoen Amerikanen) heeft ermee te maken en de aandoening kan mensen van elke leeftijd treffen, maar begint vaak in de kinder- en adolescentiejaren. Voor sommige kinderen kan trichotillomanie mild zijn, maar voor anderen is de dwangmatige drang om aan het haar te trekken overweldigend, wat tot aanzienlijke onrust leidt en het sociale functioneren kan belemmeren. De meerderheid van de kinderen bij wie de diagnose trichotillomanie is gesteld, trekt het haar één voor één uit, inspecteert of speelt het haar na het uittrekken en ongeveer de helft van de kinderen met trichotillomanie stopt het haar na het uittrekken in de mond.

Tekenen & Symptomen van trichotillomanie

Het is vaak gemakkelijker om trichotillomanie bij tieners en jongvolwassenen te herkennen dan bij kinderen en adolescenten, omdat het gebruikelijk is dat jonge kinderen tijdens een driftbui aan hun haar trekken. Het is dus essentieel om onderscheid te maken tussen haartrekken dat een driftbui is en een troostende gewoonte. Om bij een kind de diagnose trichotillomanie te kunnen stellen, moet het aan bepaalde criteria voldoen, waaronder:

• het herhaaldelijk uittrekken van haren dat resulteert in merkbaar haarverlies
• herhaalde pogingen voor hen om te stoppen met het uittrekken van hun haar
• het haartrekken veroorzaakt extra leed op school of in sociale situaties, en
• het haarverlies is niet te wijten aan een andere huid- of medische aandoening, of het symptoom van een andere psychische stoornis.

Voor kinderen en adolescenten met trichotillomanie is het haartrekken gericht en/of automatisch. Wanneer het gericht is, doen de kinderen die aan hun haar trekken dit opzettelijk als een manier om leed of spanning te verlichten. Ze trekken bijvoorbeeld hun haren uit als verlichting van hun overweldigende drang om haren te trekken en ze kunnen een ritueel ontwikkelen voor het haartrekken, zoals het vinden van de juiste haar om aan te trekken. Als het haartrekken automatisch gaat, trekken kinderen hun haar uit zonder dat ze het door hebben. Bijvoorbeeld, haren trekken tijdens het lezen, televisiekijken of wanneer ze zich vervelen. Kinderen kunnen ook zowel gericht als automatisch haren trekken, afhankelijk van hun situatie en hun stemming.

De meeste kinderen die trichotillomanie hebben, bijten ook op hun nagels, kauwen op hun lippen, plukken aan hun huid en ze trekken haren van poppen/speelgoed en huisdieren of plukken aan kleren en dekens op zoek naar haren. Meestal trekken ze aan haren in hun eentje en proberen ze het te verbergen voor ouders, vrienden en andere familieleden. Andere tekenen en symptomen van trichotillomanie zijn meestal:

• Verhoogde spanning vlak voor het trekken of wanneer ze zich proberen te verzetten tegen het trekken
• Een merkbaar gevoel van plezier of opluchting na het haartrekken
• Het herhaaldelijk uittrekken van haren, vooral van de hoofdhuid
• Verdunde, kale of verkorte delen van het haar op de hoofdhuid en/of ontbrekende wenkbrauwen of wimpers
• Het bijten, kauwen of eten van uitgetrokken haar
• Spelen met uitgetrokken haar of het over de lippen of het gezicht wrijven

Problemen in verband met haartrekken

Een van de belangrijkste aandachtspunten bij het bepalen van de oorzaak van haartrekken bij kinderen is het uitsluiten van andere problemen die verband kunnen houden met of de oorzaak kunnen zijn van haaruitval. Medische aandoeningen, zoals tinea capitis en alopecia areata, worden bijvoorbeeld eerst uitgesloten. De arts van het kind zal ook vragen stellen en testen hoe het kind functioneert, zowel bij de ouders als bij de leerkrachten, om te bepalen of het haartrekken verband houdt met stress. Haartrekken bij kinderen heeft vaak de volgende kenmerken, wat ook helpt om te bepalen of het haartrekken een gewoonte is:

• Baby’s van 1 maand tot 2 jaar-haartrekken is in deze leeftijd typisch een zelf-comforterende gewoonte en het gaat meestal samen met duimzuigen. Het kind vindt dit ontspannend en doet dit meestal voordat het in slaap valt of wanneer het overstuur is.
• Peuters van 2 tot 5 jaar-als een kind al vanaf de kleutertijd aan zijn haar trekt, zal het op deze leeftijd de gewoonte hebben dit te doen zonder erbij na te denken. Als ze ongeveer drie jaar oud zijn, kan het kind zien wanneer hun ouders reageren op wat ze doen, dus als de ouder overstuur of bezorgd wordt, zal het kind leren om dit te doen als een manier om aandacht te krijgen voor hun gedrag.
• Schoolgaande kinderen van 5 tot 12 jaar- trichotillomanie op deze leeftijd kan een eenvoudige gewoonte zijn of een teken dat het kind angstig is of onder stress staat. Als kinderen op deze leeftijd aan hun haar beginnen te trekken, zijn er meestal andere oorzaken voor het probleem, die schoolgerelateerde stress kunnen zijn en/of een aanwijzing dat het kind zich ergens zorgen over maakt. Het is vaak moeilijk voor kinderen op deze leeftijd om hun gevoelens of problemen onder woorden te brengen, dus trekken ze aan hun haar als een vorm van verlichting voor hun stress. Ze trekken vaak aan wenkbrauwen of wimpers op deze leeftijd en ze worden meestal geheimzinniger over het uittrekken van hun haar.
• Adolescentie van 12 tot 18 jaar- trichotillomanie in de adolescentie lijkt vaak op een ander kindergedrag dat bekend staat als obsessieve compulsieve stoornis (OCD), wat ertoe kan leiden dat de tiener rigide rituelen ontwikkelt. Het kan ook deel uitmaken van hun strijd voor onafhankelijkheid, een symptoom van angst of een uiting van rebellie.

Behandeling

Trichotillomanie is een chronische aandoening en zonder behandeling kunnen de symptomen in de loop van de tijd in ernst variëren. Bij jongvolwassen vrouwen bijvoorbeeld, kunnen de hormonale veranderingen van de menstruatie de symptomen verergeren. Bij de meeste kinderen/adolescenten kunnen de symptomen, als ze niet behandeld worden, weken, maanden of zelfs jaren na elkaar komen en gaan, maar zelden stopt het haartrekken binnen een paar jaar nadat ermee begonnen is. Enkele behandelingen die voor trichotillomanie worden gebruikt zijn:

• Psychotherapie, wat een vorm van gewoonte omkering denken is. Deze vorm van therapie helpt het kind situaties te herkennen waarin het waarschijnlijk aan haren gaat trekken en in plaats daarvan ander gedrag te vertonen.
• Cognitieve therapie, die is ontworpen om het kind te helpen zijn verwrongen overtuigingen die het mogelijk heeft met betrekking tot het haartrekken, uit te dagen en te onderzoeken.
• Medicijnen worden niet specifiek voorgeschreven voor het haartrekken, maar kunnen worden voorgeschreven voor symptomen en/of andere aandoeningen die verband houden met het haartrekken. Zo kunnen bijvoorbeeld anti-angstmedicijnen worden voorgeschreven aan kinderen die ook symptomen van angst vertonen. Soms worden ook antidepressiva gebruikt om de symptomen van depressie te verlichten, die tot het trekken van haren kunnen leiden.

Laatste onderzoek

In een recente studie werden 15 vrouwen en 8 mannen (23 kinderen en adolescenten) in de leeftijd van 6-18 jaar, met een diagnose van trichotillomanie, gevolgd via een polikliniek. De studie werd gebruikt om te bepalen of/welke co-occurerende (gelijktijdige) of comorbide (één of meer bijkomende) psychiatrische stoornissen geassocieerd kunnen zijn met de diagnose trichotillomanie. 65,2 procent van de deelnemers aan het onderzoek rapporteerde een precipiterende stressfactor voordat hun trichotillomanie-symptomen waren begonnen. Van de 23 kinderen/adolescenten leden er 19 aan ten minste één psychiatrische stoornis, terwijl er 14 leden aan ten minste twee psychiatrische stoornissen. De meest voorkomende comorbide stoornissen waren:

Bangststoornissen (15)
Disruptieve gedragsstoornissen (6)
Ticstoornis (3)
Enuresis nocturna (3)

De studie concludeerde dat de deelnemers hoge percentages comorbide psychiatrische stoornissen bleken te hebben. Ook bleek dat de hoofdhuid het meest getroffen gebied was en dat de gemiddelde duur van de symptomen 7 maanden was.

Het is belangrijk om te begrijpen dat onderzoek naar de behandeling van trichotillomanie zeer beperkt is en dat de precieze oorzaak van trichotillomanie, vooral bij kinderen, onduidelijk is. Maar zoals de meeste complexe stoornissen is trichotillomanie hoogstwaarschijnlijk het gevolg van andere genetische en/of omgevingsfactoren. Het is ook essentieel om te weten dat afwijkingen in de natuurlijke chemische stoffen dopamine en serotonine in de hersenen een belangrijke rol kunnen spelen bij trichotillomanie.