ADRIAMYCINE – Dit giftige chemotherapeutische middel werd in 1979 door een straatverkoper in Rangoon, Birma, als antibioticum verkocht op een plank naast antibiotica zoals stretomycine. De middelen werden voor dezelfde kwalen verkocht, gewoon omdat de namen hetzelfde klonken.
CHLORAMADINONE ACETATE – Verboden in de VS en Canada omdat het pentazocine (talwin) bevat, dat als verslavend wordt beschouwd. Op de etiketten van vier in Latijns-Amerika verkochte merken staat dat het middel geen lichamelijke of psychische afhankelijkheid veroorzaakt.
CHLORAMPHENICOL – Een antibioticum dat in geïndustrialiseerde landen zelden wordt gebruikt; in de Derde Wereld wordt het veelvuldig gebruikt voor gewone infecties, terwijl minder giftige antibiotica de voorkeur zouden hebben verdiend. Naar verluidt veroorzaakt het in één op de 20.000-40.000 gevallen aplastische anemie (een dodelijke bloedziekte). Het gebruik ervan werd verantwoordelijk gesteld voor de dood van 20.000 mensen in 1972-73, toen in Mexico-stad een tyfusepidemie uitbrak. Chlooramfenicol werd verondersteld het geneesmiddel tegen tyfus te zijn en 100.000 zieken werden ermee behandeld. Ongeveer 20.000 mensen stierven toen bleek dat het middel geen effect had omdat vrij gebruik van het middel een resistente tyfusstam had voortgebracht.
Op de in Colombia en Ecuador verkochte produkten werden geen gevaren vermeld. In Latijns-Amerika wordt het middel gepromoot en gebruikt voor onbeduidende ziekten als acne en voetschimmel.
Negen merken worden verkocht in Maleisië en 30 in Thailand. Advertenties benadrukken de veelzijdigheid; één merk in Thailand stelt het middel voor 50 aandoeningen voor, waaronder mazelen, waterpokken, amandelontsteking en huidziekten. In Afrika en Azië wordt het geneesmiddel aanbevolen voor wordt vrij verkocht. Er zijn geen controles op de etikettering, de verpakking of de vermelding van de vervaldatum.
CHLOROFORM – Producten die chloroform bevatten zijn verboden in de VS, Canada en het grootste deel van Europa omdat ze in verband zijn gebracht met lever- en nierschade bij de mens. In Maleisië wordt chloroform aangetroffen in ten minste 6 hoestmengsels en 2 merken tandpasta.
CLIOQUINOL/ENTEROVIOFORM/MEXASE/MEXAFORM – In de jaren zestig werd dit anti-diarreemiddel in verband gebracht met subacute myelo-optische neuropathie (SMON), een verlammende, soms dodelijke ziekte van het zenuwstelsel die leidt tot blindheid, andere oogaandoeningen en verlamming van de voeten en benen. In Japan heeft SMON epidemische proporties aangenomen, waarbij naar schatting 10.000 tot 20.000 mensen zijn getroffen. Clioquinol, dat gedurende lange perioden in normale of hoge doses werd ingenomen, bleek verantwoordelijk te zijn.
In Peru zouden ouders hun kinderen wekelijks het geneesmiddel toedienen. Hoewel het middel in een aantal landen verboden is en in andere landen aan strenge beperkingen is onderworpen, is het nog steeds verkrijgbaar, onder 14 verschillende merknamen met 13 verschillende gebruiksaanwijzingen (één merk bevat geen gebruiksaanwijzing). Ciba-Geigy, de belangrijkste fabrikant, heeft een omzet van 40 miljoen dollar per jaar.
CLONIDINE – Dit geneesmiddel, dat als Catapres wordt verkocht, kan een hoge bloeddruk onder controle houden. Als het middel 12 uur of langer nadat het moet worden toegediend wordt uitgesteld, kan het een extreem hoge bloeddruk en zelfs hersenbloedingen veroorzaken. In sommige derdewereldlanden staat geen waarschuwing op het etiket.
DIANABOL/METHANDROSTENOLONE – Dit anabole steroïd is in de VS aan strenge beperkingen onderworpen en gecontra-indiceerd voor zwangere vrouwen, moeders die borstvoeding geven, en kinderen. Het staat erom bekend dat het de groei van jongens belemmert en bij meisjes permanente geslachtsveranderingen teweegbrengt. In Colombia wordt Dianabol verkocht als eetlustopwekker voor kinderen. Het Afrikaanse equivalent van de Physician’s Desk Reference zegt dat het middel bedoeld is voor “de bevordering van de groei bij onderontwikkelde kinderen”. Aanbevolen doses voor kinderen worden ook vermeld in Aziatische en Mexicaanse handleidingen voor artsen, maar er wordt geen melding gemaakt van de mogelijke gevaren.
DIPYRONE – Verboden in de VS en een groot deel van West-Europa omdat het ernstige of fatale bloedschade kan veroorzaken, agranulocytosis genaamd – een ziekte die het vermogen van het lichaam vermindert om witte bloedcellen te produceren voor het bestrijden van infecties. Dipyrone wordt in de Derde Wereld gebruikt tegen pijn en koorts; het is een ongeveer even effectieve pijnstiller als aspirine.
Het middel wordt over de toonbank verkocht, in krantenkiosken, en zelfs in bars, in Mozambique, Brazilië, Mexico, Centraal-Amerika, de Dominicaanse Republiek, en Colombia. Er worden meer dan 100 merknamen verkocht in Latijns-Amerika, 20 in Maleisië, 28 in Thailand, en 9 in Tanzania. Sommige merken bevatten waarschuwingen, maar veel ook niet. In 1976 meldde een Britse arts dat er in Tanzania zoveel dipyrone werd verkocht dat er waarschijnlijk 630 mensen aan zouden overlijden. (Naar verluidt krijgt 1 op de 100 dipyronegebruikers agranulocytose, waarvan de helft overlijdt). Hoewel dipyrone in 1980 in Bangladesh van de markt zou zijn gehaald, blijkt uit onderzoek dat de fabrikanten dat jaar 140.000 dollar aan reclame hebben besteed om deze voorraden weg te werken.
FRUSEMIDE/FUROSEMIDE/LASIX – Een geneesmiddel dat overtollig vocht in het lichaam vermindert, het kan uitdroging veroorzaken en wordt ervan verdacht geboorteafwijkingen te veroorzaken. In Bangladesh probeerde een vertegenwoordiger van een farmaceutisch bedrijf een arts over te halen het middel te gebruiken bij ondervoede kinderen die leden aan kwashiokor, een aandoening waarbij het lichaam vocht vasthoudt.
HEXACHLOROPHENE – Dit middel veroverde in de jaren zestig de Amerikaanse markt toen het werd gebruikt in tandpasta, deodorant, babypoeders, en fruit- en groentesprays. In één jaar bracht het alleen al in vaginale sprays 53 miljoen dollar op. In 1972 werd babypoeder verantwoordelijk gehouden voor een vreemde neurologische ziekte die de dood van meer dan 30 baby’s veroorzaakte in Frankrijk. Blijkbaar kan dit middel door de huid worden opgenomen en uit proeven bleek dat minuscule doses die aan ratten werden toegediend, grote hersenbeschadigingen konden veroorzaken. Zodra de VS het middel als “alleen op recept verkrijgbaar” aanmerkten, werd een vloeibare zeep van Winthrop Products, Fisohex (Phisohex), die hexachorofeen bevat, verkrijgbaar in Colombia, waar het nu een van de populairste vloeibare zepen is.
LOMOTIL – Een effectief geneesmiddel tegen diarree dat in de VS op recept wordt verkocht. Doseringen iets boven het aanbevolen niveau kunnen echter dodelijk zijn. In Soedan werd het geneesmiddel over de toonbank verkocht in verpakkingen die opschepten dat het “gebruikt werd door astronauten tijdens Gemini- en Apollo-ruimtevluchten”. Het werd ook aanbevolen voor kinderen vanaf 12 maanden.
PANALBA/ALBAMYCIN-T – Een combinatie-antibioticum, voor het eerst op de markt gebracht door Upjohn in 1957. In 1968 bedroeg de verkoop van dit product 18 miljoen dollar, of 12 procent van het bruto binnenlands inkomen van het bedrijf. Maar in 1968 adviseerden 30 deskundigen van de National Academy of Science unaniem om Panalba, samen met 49 andere antibiotica, van de Amerikaanse markt te halen. Volgens hun studies ontwikkelde 20 procent van de patiënten allergische reacties op het geneesmiddel. Twaalf patiënten waren reeds aan de gevolgen ervan overleden. In 1970 werd het van de Amerikaanse markt gehaald. Antibiotica worden in de VS echter niet als geneesmiddelen geclassificeerd, waardoor het middel, nu onder de naam Albamycin-T, naar 33 landen mag worden uitgevoerd. In Mexico wordt het aanbevolen voor urine-infecties; er wordt geen melding gemaakt van toxiciteit of bijwerkingen.
PHENACATIN/SOMA/FIORINAL – Dit geneesmiddel veroorzaakt nierfalen, wat vaak fataal blijkt te zijn. Het wordt in Maleisië verkocht voor kleine kwaaltjes als kiespijn, griep en hoofdpijn.
TETRACYCLINE – In geïndustrialiseerde landen wordt dit antibioticum niet gebruikt bij kinderen jonger dan 8 jaar of bij vrouwen die meer dan 4 maanden zwanger zijn. Bij gebruik in grote doses gedurende meer dan een week vertraagt het middel de ontwikkeling van de botten van de foetus en veroorzaakt het vlekken op de tanden van de kinderen. In 1979 waren in Singapore en Maleisië 42 preparaten over de toonbank te koop, waarvan er slechts 2 enige waarschuwing bevatten. Bristaciclina, het merk van Bristol, wordt in Colombia verkocht zonder waarschuwing aan zwangere vrouwen, en wordt aanbevolen voor kinderen. In andere derdewereldlanden wordt het middel aanbevolen voor zuigelingen en kinderen.
VERDIVITON – Dit middel is in Groot-Brittannië aan beperkingen onderworpen en gecontra-indiceerd voor iedereen met een leverprobleem. In Bangladesh, waar 50 à 60 % van de bevolking lijdt aan amoebische hepatitis of andere leveraandoeningen, is het geneesmiddel voor het grootste deel van de bevolking contra-indicatief. Het is daar echter zonder waarschuwingen verkrijgbaar.
WINSTROL/STANOZOLOL – Een synthetisch mannelijk hormoon dat in de VS aan banden is gelegd omdat het de groei van kinderen belemmerde. Het is alleen bedoeld voor gebruik bij bloedstoornissen bij volwassenen. Het geneesmiddel wordt echter over de toonbank verkocht in Brazilië, waar het wordt aanbevolen als eetlustopwekker voor kinderen. In Mexico wordt het verkocht als een tonicum. In Maleisië wordt het verkocht voor de behandeling van gewichtsverlies en anorexia voor alle leeftijdsgroepen.