In 1669 ontdekte de Duitse alchemist Hennig Brand het chemische element dat bekend staat als fosfor. Het is een niet-metalen element dat zijn naam dankt aan het Griekse phosphoros, dat “licht dragend” betekent, omdat het in het donker en in vochtige lucht oplicht met een dof wit licht.
Omdat het zo chemisch actief is, wordt fosfor niet vrij in de natuur aangetroffen. Het is echter wijdverspreid in combinatie met andere elementen in de aardkorst en in veel gesteenten, planten en dieren. Veel voorkomende minerale vormen van fosfor zijn apatiet, wavelliet en vivianiet. De belangrijkste commerciële bron is fosforiet, of fosfaatgesteente, een onzuivere vorm van apatiet.
Fosfor is een essentieel element voor planten en dieren. Het is aanwezig in de vloeistoffen binnen de cellen van levende weefsels. Mensen en veel andere wezens hebben fosfor nodig voor de opbouw van botten en tanden. Alle levende organismen gebruiken het om hun cellen op te bouwen en om energie op te slaan en te gebruiken in de vorm van een molecule die adenosinetrifosfaat (ATP) wordt genoemd. Fosfor is ook een bestanddeel van DNA en RNA, de chemische stoffen die de genetische informatie in de cellen dragen.
Fosfor heeft ongeveer 10 vormen die in drie grote categorieën vallen: wit, rood, en zwart. Witte fosfor is een kleurloze, halfdoorzichtige, zachte, wasachtige vaste stof. Het is veruit het meest chemisch reactieve type. Het verbindt zich gemakkelijk met de meeste elementen, en het ontbrandt spontaan bij blootstelling aan de lucht, waarbij dichte witte dampen vrijkomen. Het is zeer giftig. Blootstelling aan zonlicht of warmte zet witte fosfor om in rode fosfor, die noch gloeit, noch spontaan brandt aan de lucht. Rode fosfor is niet giftig, en wordt gebruikt om het slagvlak van veiligheidslucifers te maken. Zwarte fosfor is vlokkerig zoals grafiet en wordt gemaakt door witte fosfor onder hoge druk te zetten. Het is chemisch de minst reactieve vorm van fosfor.
Fosfor wordt bijna volledig gebruikt in de vorm van verbindingen. Fosfine (PH3) is een kleurloos, brandbaar, uiterst giftig gas dat wordt gebruikt als dopingstof (opzettelijk toegevoegde onzuiverheid) voor elektronicacomponenten in vaste toestand. Fosfor reageert met zwavel om verschillende verbindingen te vormen die worden gebruikt bij de vervaardiging van organische chemicaliën en lucifers. Sommige zeer giftige fosforverbindingen worden gebruikt in insecticiden, en giftige organische derivaten zijn gebruikt als zenuwgas in chemische oorlogsvoering.
Tot de commercieel meest nuttige fosforverbindingen behoren de oxiden en zuren. Eén oxide, fosforpentoxide (P4O10) genoemd, kan een zacht wit poeder of een kleurloze vaste stof zijn. Het wordt veel gebruikt als droogmiddel voor gassen en voor het verwijderen van water uit vele verbindingen. Grote hoeveelheden worden met water behandeld om fosforzuur (H3PO4) te maken. Het heeft diverse industriële toepassingen, waaronder de productie van zouten die fosfaten worden genoemd. Dergelijke zouten worden gebruikt als rijsmiddel bij het bakken, als schuurmiddel in tandpasta, en soms als toevoeging aan detergenten. Een ander zout, gemaakt door de inwerking van fosforzuur op fosfaatgesteente, is superfosfaat, een veelgebruikt type meststof.
P
15 (Va)
536 °F (280 °C)
111.4 °F (44,1 °C)