Volwassenen met ADHD kunnen last hebben van een extreme reactie op waargenomen afwijzing. Volgens William Dodson, MD:
“Afwijzingsgevoelige dysforie (RSD) is een extreme emotionele gevoeligheid en emotionele pijn die wordt veroorzaakt door de perceptie – niet noodzakelijkerwijs de realiteit – dat een persoon is afgewezen, geplaagd of bekritiseerd door belangrijke mensen in zijn leven. RSD kan ook worden uitgelokt door een gevoel van mislukking, of tekortschieten – het niet voldoen aan de eigen hoge normen of aan de verwachtingen van anderen.”
Het woord dysforie is van Griekse oorsprong en betekent “moeilijk te verdragen”. in deze context betekent het dat de emotionele reactie op waargenomen afwijzing hen veel meer pijn doet dan bij mensen zonder ADHD. Het hebben van ADHD lijkt je risico op RSD aanzienlijk te verhogen. Er zijn verschillende factoren die hiertoe kunnen bijdragen:
- Het centrale zenuwstelsel heeft de neiging om op verschillende manieren geactiveerd te worden bij personen met ADHD.
- Mensen met ADHD kunnen soms gedrag vertonen waardoor zij buiten de typische sociale normen vallen. Dit kan dus situaties creëren waarin mensen met ADHD signalen opvangen dat ze als “anders” worden gezien, waardoor een vicieuze cirkel ontstaat.
- De neiging tot impulsiviteit die typisch gepaard gaat met ADHD kan iemand laten reageren op manieren die hun sociale interacties verder saboteren.
De aandoening kan zich op twee manieren manifesteren.
- De emotionele reactie is naar binnen gericht- RSD kan een volledige, grote stemmingsstoornis imiteren, inclusief zelfmoordgedachten. De snelle verschuiving van een perfect gevoel naar een intens verdrietig gevoel als gevolg van RSD wordt vaak verkeerd gediagnosticeerd als een rapid cycling bipolaire stoornis. Artsen kunnen er lang over doen om te herkennen dat deze symptomen worden veroorzaakt door de plotselinge emotionele veranderingen die gepaard gaan met ADHD en afwijzingsgevoeligheid, terwijl alle andere objectrelaties volkomen normaal lijken.
- De emotionele reactie is naar buiten gericht – RSD lijkt op onmiddellijke woede tegen de persoon of situatie die verantwoordelijk is voor het veroorzaken van de pijn. Onderzoek toont aan dat 50% van de mensen die een door de rechtbank opgelegde woedebeheersingsbehandeling krijgen, eerder niet herkende ADHD hebben.
RSD kan ervoor zorgen dat mensen met ADHD afwijzing verwachten – zelfs als die allesbehalve zeker is. De afwijzing is intens pijnlijk en wordt veroorzaakt door het waargenomen of werkelijke verlies van goedkeuring, liefde of respect. De reactie van mensen met ADHD kan zijn:
- Ze worden “people pleasers” – Ze scannen iedere persoon die ze ontmoeten om uit te vinden wat die persoon bewondert en prijst. Dat is dan het valse zelf dat ze presenteren. Vaak wordt dit zo’n overheersend doel dat ze vergeten wat ze eigenlijk wilden van hun eigen leven. Ze hebben het te druk met ervoor te zorgen dat andere mensen niet ontevreden over hen zijn.
- Stoppen met proberen – Als er ook maar de geringste mogelijkheid is dat iemand iets nieuws probeert en faalt of tekortschiet in het bijzijn van anderen, is dat gewoon te pijnlijk en te riskant om zelfs maar te overwegen. Dus, deze mensen doen het gewoon niet. Dit zijn de zeer slimme, capabele mensen die niets doen met hun leven omdat de inspanning zo angstig is. Ze zien af van sociale interacties, relaties, solliciteren naar banen, of zichzelf naar voren schuiven in vergaderingen.
- De pijn van RSD gebruiken om te overpresteren – Ze werken er voortdurend aan om de beste te zijn in wat ze doen om boven alle blaam te blijven staan. Dit kan betekenen dat ze streven naar perfectie, die nooit haalbaar is, en voortdurend gedreven zijn om meer te bereiken.
Verwerpingsgevoeligheid dysforie heeft een neurologische en genetische basis, en bijna 100% van de mensen met ADHD ervaart een zekere mate van afwijzingsgevoeligheid. Momenteel wordt de aandoening behandeld met medicatie. Psychotherapie is minder effectief gebleken voor patiënten met RSD omdat de intense emoties plotseling optreden en het verstand en de zintuigen volledig overweldigen. Het kan enige tijd duren voor een persoon met RSD om te herstellen na een episode.
ADDitude magazine biedt een zelftest die je kunt doen om te zien of je misschien RSD hebt.