Het hart is een zak van spieren met bloedvaten die er in en uit lopen. Het bevindt zich tussen de longen, links van de borstkas, rustend op het middenrif en achter het borstbeen. De spiermassa waaruit het hart is opgebouwd, wordt myocardium genoemd en bestaat uit spierweefsel van het harttype, dat wordt gekenmerkt door het feit dat het niet aan een wil is onderworpen, maar automatisch functioneert (in tegenstelling tot bijvoorbeeld de spieren van de arm).
De binnenkant van het hart is verdeeld in vier kamers (twee boezems en twee kamers), die van elkaar worden gescheiden door kleppen, de tricuspidalisklep (rechts) en de mitralisklep (links) genoemd. Dikke spierwanden scheiden de rechter- en linkerkant van het hart, die fungeren als twee gecoördineerde harten: de linkerkant voor arterieel (zuurstofrijk) bloed, en de rechterkant voor veneus (zuurstofarm) bloed.
De functie van het hart is om bloed naar alle delen van het lichaam te pompen. Het bloed neemt zuurstof op wanneer het door de longen stroomt en circuleert naar het hart om naar alle delen van het lichaam te worden gepompt. Na zijn reis door het lichaam krijgt het bloed een tekort aan zuurstof en wordt het teruggestuurd naar het hart om naar de longen te worden gepompt om meer zuurstof op te nemen. Hiermee is de cyclus voltooid.
Om het bloed door de vaten in het lichaam te stuwen, trekt het hart zich ritmisch samen en ontspant zich. De contractiefase wordt de systole genoemd, die overeenkomt met het uitwerpen van bloed uit de kamer. Deze systolische fase wordt gevolgd door een fase van ontspanning van de spieren, de diastole, waarin twee fasen kunnen worden onderscheiden: een fase van ontspanning en een fase van aanzuiging om het bloed weer naar binnen te zuigen. De hartslag, de intensiteit en de kracht van het samentrekken en ontspannen worden geregeld door centra in de hypothalamus (in de hersenen), die de juiste zenuwimpulsen produceren, en door chemische stoffen zoals adrenaline en noradrenaline, dat zijn hormonen die op het hart inwerken.
Omdat het hart ook zuurstof nodig heeft om te functioneren, zijn er bloedvaten aan de buitenkant van het hart om het van zuurstof te voorzien. Als een van deze vaten geblokkeerd raakt, waardoor niet voldoende bloed het hart kan bereiken, degenereren de hartspieren en treedt angina pectoris of myocardinfarct op.
Wat zijn hart- en vaatziekten?
De bloedsomloop vormt een functionele eenheid die zich over het hele lichaam uitstrekt en als centraal orgaan het hart heeft, dat het bloed in beweging houdt om het cellulaire leven in stand te houden. Aandoeningen van het hart hebben repercussies in het hele lichaam. Elk van de onderdelen waaruit het hart is opgebouwd, kan ziek worden en uiteenlopende ziektebeelden veroorzaken die uiteindelijk kunnen uitgroeien tot de veel voorkomende aandoening hartfalen. Afhankelijk van de aangetaste hartstructuur kunnen de volgende cardiovasculaire aandoeningen voorkomen:
- Valvulaire aandoeningen: Tasten de kleppen aan.
- Cardiomyopathieën: Aantasting van de spier die de wand van het hart vormt (myocardium).
- Ischaemische hartziekte: Aantasting van de bloedvaten die de hartspier bevoorraden (kransslagaders).
Voorkomende symptomen van hartaandoeningen:
- Dyspnoe: kortademigheid die meestal optreedt bij inspanning, maar in ernstige gevallen ook in rust.
- Angina pectoris: hevige, drukkende pijn in het voorste deel van de borstkas. Het wordt veroorzaakt door een gebrek aan bloedtoevoer naar het hart (ischemie).
- Palpitatie: abnormaal gevoel van hartslag dat in de borst wordt gevoeld.
De meest voorkomende ziekte is is ischemische hartziekte, die de belangrijkste doodsoorzaak is in de ontwikkelde landen. Deze pathologie wordt veroorzaakt door atherosclerose van de kransslagaders die de bloedtoevoer naar het hart aantast. Ischaemische hartziekte leidt tot myocardinfarct, dat is de necrose (dood) van een segment van het hart door een gebrek aan risico als gevolg van de obstructie van de kransslagader. Deze obstructie is het gevolg van de vorming van een trombus in de atherosclerotische plaque in de slagader. Dit ziektebeeld veroorzaakt tot 30 procent sterfte. Er zijn nu behandelingstechnieken beschikbaar om de slagaders in een vroeg stadium te deblokkeren. Deze procedures zijn zeer succesvol als ze binnen de eerste twee uur worden uitgevoerd (2 procent sterfte als ze binnen het eerste uur worden uitgevoerd). Daarom is het belangrijk dat de patiënt zo snel mogelijk naar het ziekenhuis komt.
Angina pectoris is de chronische uiting van coronaire hartziekte. Het manifesteert zich door pijn op de borst bij inspanning of inspanning. De behandeling van deze ziekte bestaat uit het nemen van preventieve maatregelen om risicofactoren (roken, cholesterol, hoge bloeddruk, suikerziekte) weg te nemen; het nemen van geneesmiddelen zoals acetylsalicylzuur en bètablokkers; en revascularisatie door katheterisatie of operatie.
Cardiomyopathieën daarentegen tasten de hartspier aan, die het vermogen verliest om samen te trekken, terwijl hartklepaandoeningen te wijten zijn aan slecht werkende hartkleppen die niet goed sluiten of niet voldoende opengaan. Beide aandoeningen leiden tot hartfalen omdat ze de pompfunctie van het hart aantasten. Deze aandoeningen komen echter veel minder vaak voor dan ischemische hartziekten. Zij vereisen farmacologische behandeling, en in het geval van valvulaire aandoeningen kan vervanging van de klep door prothesekleppen noodzakelijk zijn.