Eén op de vijf Amerikanen krijgt tijdens zijn leven huidkanker, waarmee het de meest voorkomende vorm van kanker is. Gelukkig is het ook een van de meest vermijdbare, omdat blootstelling aan de zon een belangrijke factor is in de groei ervan, volgens de American Academy of Dermatology (AAD).
“Mensen van elke huidskleur kunnen verwachten dat ze het risico lopen huidkanker te ontwikkelen,” zei Dr. Doris Day, een door de raad van bestuur gecertificeerde dermatoloog in New York City en een behandelend arts in het Lenox Hill Hospital, ook in New York. “Maar het goede nieuws is, dat als het vroeg wordt ontdekt, meer dan 98 procent van de huidkankers te genezen is, en soms zelfs niet met een operatie.”
Oorzaken & risicofactoren
Mensen met het hoogste risico op huidkanker hebben een familiegeschiedenis van de ziekte, vooral als het melanoom is.
“Maar daar kun je niet op controleren, want dat zit in je DNA,” vertelde Day aan Live Science. “Waar je wel controle over hebt is zon.” Mensen die te veel zon krijgen of verbranden hebben een hoger risico op huidkanker, omdat alle golflengten van ultraviolette straling, waaronder UVA, UVB en UVC, bekende kankerverwekkende stoffen zijn, meldt de Wereldgezondheidsorganisatie.
Volgens de Mayo Clinic omvatten andere risicofactoren:
- Een blanke huid.
- Zonnig of hooggelegen klimaat.
- Veel of abnormale moedervlekken.
- Precancereuze huidlaesies.
- Blootstelling aan straling of bepaalde stoffen, zoals arsenicum.
- Een verzwakt immuunsysteem, zoals mensen met HIV of AIDS, of mensen die immunosuppressiva nemen na een orgaantransplantatie.
Symptomen & soorten
Actinische keratose (AK): AK wordt beschouwd als het vroegste stadium van huidkanker en wordt gekenmerkt door droge, schilferige vlekken of patches. Het verschijnt meestal op plaatsen die vaak aan de zon worden blootgesteld, zoals de hals, handen, onderarmen en het hoofd. De meeste mensen die AK ontwikkelen hebben een lichte huid. AK is typisch een voorloper van plaveiselcelcarcinoom, zei Day.
Basaalcelcarcinoom (BCC): De meest voorkomende vorm van huidkanker, BCC verschijnt vaak als vleeskleurige, parelachtige bultjes, hoewel het ook rozeachtige huidvlekken kan omvatten. Het ontwikkelt zich ook op aan de zon blootgestelde delen van de huid, maar groeit niet snel en verspreidt zich zelden.
Squameus celcarcinoom (SCC): Deze kanker verschijnt meestal op aan de zon blootgestelde huidgebieden en lijkt vaak op een schilferige plek, stevige bult of zweer die geneest en vervolgens weer opengaat, volgens de AAD. Het is het op een na meest voorkomende type en kan diep in de huid groeien als het niet vroeg wordt ontdekt, wat misvormingen kan veroorzaken.
Melanoom: Ongeveer 76.100 nieuwe melanoomgevallen zullen in 2014 worden gediagnosticeerd, volgens de Skin Cancer Foundation, en naar schatting 9.710 van die mensen zullen overlijden. Melanoom, de meest voorkomende vorm van kanker bij volwassenen tussen 25 en 29 jaar, ontwikkelt zich vaak in een bestaande moedervlek of verschijnt plotseling als een nieuwe donkere vlek. Risicofactoren zijn onder meer het hebben van meerdere grote of veel kleine moedervlekken; langdurige blootstelling aan natuurlijk of kunstmatig zonlicht; een lichte huidskleur met lichte ogen en rood of blond haar; en een familiegeschiedenis van ongewone moedervlekken of melanoom.
Diagnose & tests
De eerste stap bij het stellen van de diagnose huidkanker is een huidonderzoek. Wie verdachte huidplekken ziet die lijken op een van de vier soorten huidkanker – of een snelle, ongewone verandering in de grootte, vorm of kleur van een moedervlek waarneemt – moet snel medische hulp inroepen.
Dokters kunnen op het oog zien of een onregelmatigheid in de huid kankerachtig is door een dermatoscoop te gebruiken, een lamp en een vergrootglas waarmee artsen een paar lagen in de huid kunnen kijken, aldus Day.
Typisch zal echter een biopsie worden genomen om eventuele onregelmatigheden te bevestigen. Een klein stukje of de hele laesie wordt verwijderd en naar een lab gestuurd voor onderzoek. Als de biopsie kanker aantoont, zal ook worden bepaald welk type, volgens de Mayo Clinic.
Zodra huidkanker is gediagnosticeerd, kan een arts aanvullende tests starten om de omvang te bepalen of de kanker is uitgezaaid. Voor melanoom, veruit de dodelijkste huidkanker, is de vijfjarige overlevingskans voor patiënten van wie de laesie vroeg wordt ontdekt, ongeveer 98 procent in de Verenigde Staten, volgens de Skin Cancer Foundation. Maar als de kanker de lymfeklieren bereikt, is de vijf-jaars overlevingskans 62 procent, en het daalt tot slechts 16 procent als de kanker zich verspreidt naar verre organen.
Volgens het Internet Journal of Gastroenterology is de meest voorkomende plaats van melanoommetastase buiten de lymfeklieren de dunne darm, gevolgd door de maag, slokdarm, rectum en dikke darm.
Een bekende methode om melanoomsymptomen te onthouden is de “ABCDE,” die staat voor:
- Asymmetrische huidlaesie.
- Border is onregelmatig.
- Kleur: melanomen zijn vaak veelkleurig.
- Diameter: grotere moedervlekken hebben meer kans om melanomen te zijn dan kleine.
- Enlarging: vergroten of evolueren.
Behandeling & medicatie
Kleine, niet-melanome huidkankers vereisen mogelijk geen andere behandeling dan chirurgische verwijdering. Andere behandelingen van huidkanker zijn afhankelijk van de grootte, diepte en locatie van de laesies, volgens de Mayo Clinic.
Behandelingen omvatten:
- Vriezen met vloeibare stikstof.
- Lasertherapie om gezwellen te verdampen.
- Mohs chirurgie, waarbij gezwellen laag voor laag worden verwijderd totdat er geen abnormale cellen meer overblijven. Deze behandeling wordt meestal gereserveerd voor grotere, terugkerende huidkankers.
- Bestraling, wanneer chirurgie geen optie is.
- Chemotherapie, die uit plaatselijke crèmes kan bestaan die imiquimod of diclofenac bevatten, of systemische geneesmiddelen zoals dacarbazine (algemeen bekend als DTIC) of temozolomide (Temodar).
- Biologische therapie waarbij geneesmiddelen zoals interferon, interleukine-2 worden gebruikt om het immuunsysteem te stimuleren abnormale cellen te doden.
- Photodynamische therapie (PDT), waarbij een combinatie van lasers en geneesmiddelen wordt gebruikt die kankercellen kwetsbaar maken voor licht.
- Curettage en elektrodessicatie, waarbij een rond mesje, een curette genaamd, en een elektrische naald worden gebruikt om laesies weg te schrapen en te vernietigen.
Sommige huidkankers, zoals melanoom, waren vroeger een doodvonnis. Van 1950 tot 1954 leefde slechts 49 procent van de mensen met de diagnose melanoom nog vijf jaar. Maar het vijf-jaars overlevingspercentage steeg tot 92 procent van 1996 tot 2003, volgens de Skin Cancer Foundation.
“We hebben grote vooruitgang geboekt in de behandeling van melanoom,” zei Day. “Vroeger telden mensen hun dagen af en dat was geen prettige manier om te gaan.”
Preventie
Volgens de AAD is blootstelling aan de zon de meest vermijdbare risicofactor voor huidkanker van alle soorten. Preventieve maatregelen zijn onder meer:
- Dagelijks een breedspectrum zonnebrandcrème gebruiken met een zonbeschermingsfactor (SPF) van 30 of hoger.
- De schaduw opzoeken, vooral tussen 10 uur ’s ochtends en 4 uur ’s middags. wanneer de zon het sterkst is.
- Het dragen van beschermende kleding, zoals shirts met lange mouwen, broeken, hoeden en zonnebrillen.
- Het vermijden van zonnebanken.
Mensen moeten niet bezuinigen op de zonnebrandcrème, zei Day. “Je hebt één ons nodig om je hele lichaam te bedekken.” En opnieuw aanbrengen is een must, vooral na het zwemmen, zei ze.
Met aanvullende rapportage door Maureen Salamon, MyHealthNewsDaily Contributor.
Volg Laura Geggel op Twitter @LauraGeggel en Google+. Volg Live Science @livescience, Facebook & Google+.