door Alan D. Wolfelt, Ph.D.
“Voor de buitenwereld worden we allemaal oud. Maar niet voor broers en zussen. We kennen elkaar zoals we altijd waren. We kennen elkaars hart. We delen familiemoppen. We herinneren ons familievetes en geheimen, familieverdriet en vreugde. We leven buiten de aanraking van de tijd.” -Clara Ortega
Uw broer of zus is overleden. Het spijt me oprecht van uw verlies.
Of uw broer of zus nu jonger of ouder was, of de dood plotseling kwam of verwacht werd, of u uw hele leven een hechte band met uw broer of zus had of perioden van scheiding doormaakte, u rouwt nu.
Rouwen is het ervaren van gedachten en gevoelens van verlies in u. Als je van je broer of zus hield, zul je rouwen. Rouwen is het uiten van je verdriet buiten jezelf. Na verloop van tijd en met de steun van anderen, is rouwen genezen.
Bedenk uw unieke relatie
Broers en zussen hebben vaak sterke en ambivalente gevoelens voor elkaar. Broeder- en zusterrelaties zijn vaak complex, en worden gekenmerkt door een mengeling van woede, jaloezie, en een hevige nabijheid en liefde. Wat was uw relatie met de broer of zus die overleed? Ik durf te wedden dat die niet helemaal eenvoudig was.
Broederlijke relaties zijn zo complex omdat broers en zussen tijdens het opgroeien zowel vrienden als vijanden zijn, teamgenoten en concurrenten. We spelen met onze broers en zussen, en we vechten met hen. We delen de liefde van onze ouders, en we wedijveren om de liefde van onze ouders. We genieten ervan deel uit te maken van een familie, en we worstelen om individuen te worden.
Soms dragen we onze jeugd rivaliteit en verschillen in de volwassenheid, en onze ambivalente gevoelens jegens onze broers en zussen blijven. Soms scheiden we ons als volwassenen volledig van onze broers en zussen. En soms worden we zeer goede vrienden met onze volwassen broers en zussen.
Maar wat uw huidige relatie met uw broer of zus ook was, zijn of haar dood is een klap. U deelde een lange geschiedenis met uw broer of zus. Jullie verhalen begonnen samen en waren jarenlang innig met elkaar verweven.
Weten dat het verdriet van een broer of zus belangrijk is
Het verlies van een volwassen broer of zus is vaak een ingrijpend verlies. Ik heb het voorrecht gehad om veel rouwende broers en zussen te begeleiden, en zij hebben me geleerd dat ze vaak diepe pijn en een diep gevoel van verlies voelen.
Toch heeft onze cultuur de neiging om het verdriet van broers en zussen te onderwaarderen. Wanneer een volwassene sterft, zo gaat de mythe, zijn het de ouders, echtgenoot en kinderen van de persoon die is overleden die het grootste verlies lijden. We schijnen te denken dat broers en zussen minder worden getroffen.
De waarheid is echter dat hoe dieper je je met iemand verbonden voelt, hoe moeilijker zijn of haar dood voor je zal zijn. En broers en zussen – zelfs als ze als volwassenen niet veel tijd met elkaar hebben doorgebracht – hebben vaak een diepgaande band met elkaar.
Ja, uw verdriet om uw broer of zus is heel echt. En het kan heel moeilijk voor je zijn. Gun uzelf de tijd en de steun die u nodig hebt om te rouwen.
Accepteer verschillende rouwreacties
Er is niet één juiste manier van rouwen voor u. Evenmin is er één juiste manier voor andere familieleden om te rouwen. Ieder van u zal op een andere manier rouwen.
Als u broers of zussen hebt die nog in leven zijn, zult u merken dat ieder van hen op zijn of haar eigen manier zal rouwen om deze dood. Terwijl u sommige reacties van uw broer of zus misschien had verwacht (uw emotionele zus is bijvoorbeeld waarschijnlijk emotioneel geweest), kunnen andere reacties u hebben verrast. Probeer je niet te laten afschrikken door deze verschillen of je gevoelens te kwetsen.
Als je ouders nog leven, zullen ook zij hun eigen unieke reacties op het overlijden hebben. U kunt helpen door open en eerlijke communicatie met hen over hun verdriet en dat van u te vergemakkelijken.
De gevoelens zullen natuurlijk hoog oplopen in uw familie in de weken en maanden na het overlijden. De beste aanpak is om open te zijn tegen elkaar zonder verwijten te maken.
Omarm de helende kracht van verbindende voorwerpen
Verbindende voorwerpen zijn voorwerpen die toebehoorden aan of je herinneren aan de broer of zus die is overleden. Foto’s, video’s, cd’s, ticketstompjes, kleding, cadeaus die je van hem of haar hebt gekregen – al deze voorwerpen verbinden je met de broer of zus die is overleden.
Sommige voorwerpen kunnen verdriet brengen, sommige geluk, sommige sappigheid (d.w.z. wanneer je blij en verdrietig tegelijk bent). Terwijl het verbinden van voorwerpen pijnlijke gevoelens kan oproepen, zijn het helende gevoelens. Ze helpen je de pijn van je verlies te omarmen en naar verzoening toe te werken. Ze kunnen je ook troost bieden in de weken en maanden die voor je liggen.
Wat je ook doet, gooi verbindingsobjecten die je herinneren aan je overleden broer of zus NIET weg. Als u er een paar een tijdje in een doos moet doen, doe dat dan. Later, als u er klaar voor bent, zult u waarschijnlijk merken dat het ophangen van verbindingsobjecten in uw huis een manier is om de overleden broer of zus te herdenken en uw voortdurende gevoelens van liefde en verlies te eren.
Eer de broer of zus die is overleden
Soms vragen rouwende families om herdenkingsbijdragen te doen aan bepaalde goede doelen in de naam van de persoon die is overleden. Denk na over de liefdes en passies van uw broer of zus. Als hij er nog was, waar zou hij dan trots op zijn als zijn naam ermee in verband werd gebracht?
Sommige families hebben een studiefonds opgericht. Sommigen hebben boeken gedoneerd aan de bibliotheek of scholen. Sommigen hebben parkbankjes of picknicktafels gedoneerd, voorzien van een passende plaquette. Sommigen hebben tuinen aangelegd. U kunt er ook voor kiezen om iets voort te zetten wat uw broer of zus graag deed of onafgemaakt liet.
U zult merken dat het eren van uw broer of zus zowel een manier is om uw verdriet te uiten als om u te herinneren wat er zo bijzonder was aan hem of haar.
Als u een tweeling bent, zoek dan extra steun
Als u een tweeling bent van wie een tweelingbroer of -zus is overleden, kunt u extra verwoest zijn door deze dood. Tweelingen voelen zich vaak gehalveerd na de dood van hun tweelingbroer of -zus. Zonder hun tweelingbroer of -zus voelen ze zich gewoon niet heel.
Jouw rouwverwerking kan bijzonder zwaar zijn. Ik raad je aan een ervaren rouwconsulent in te schakelen als je het moeilijk hebt. De prachtige website www.twinlesstwins.org en de hulpmiddelen die deze organisatie biedt, kunnen u ook helpen.
Begrijp het concept “verzoening”
Begrijp dit: rouwenden herstellen niet van hun verdriet. In plaats daarvan worden we “verzoend” met het verdriet. Met andere woorden, we leren ermee te leven en worden er voor altijd door veranderd. Dit betekent echter niet een leven vol ellende. Rouwenden genezen vaak niet alleen, maar groeien door het verdriet heen. Ons leven kan mogelijk dieper en zinvoller zijn na de dood van iemand van wie we houden.
We bereiken echter alleen verzoening als we ons verdriet actief uiten en er steun voor krijgen. Zoek iemand die zonder te oordelen wil luisteren als je over je verdriet praat. Huil. Dagboek. Maak kunst. Zoek dingen om te doen die je helpen je verdriet te uiten, en blijf ze doen.
Ik geloof dat ieder mens goed wil “rouwen” om de dood van degenen van wie hij of zij houdt. Het is net zo essentieel als ademhalen. Maar omdat onze cultuur het belang van rouw miskent, ontkennen of vermijden sommige mensen hun normale en noodzakelijke gedachten en gevoelens. Kies om te rouwen. Kies ervoor om te genezen. Kies ervoor om weer volledig te leven en lief te hebben.
Een laatste woord
Om “rouwende” te zijn, betekent letterlijk “verscheurd worden” en “speciale behoeften hebben”. Als een broer of zus sterft, is het alsof er een diep gat in je implodeert. Het is alsof het gat je binnendringt en je naar lucht laat snakken. Ik heb altijd gezegd dat we rouwen om belangrijke verliezen van binnenuit. Mijn ervaring is dat we pas de moed ontdekken om open en eerlijk te rouwen als we gevoed worden (van binnen en van buiten).
Bedenk dat je niet alleen bent, en dat je niet vergeten wordt. Nee, je liefde eindigt niet met de dood van je broer of zus. Je kunt en zult je broer of zus met je meedragen naar de toekomst, je altijd herinnerend aan je verleden en wat hij of zij heeft bijgedragen aan de dans van je leven.