Velen zijn verbaasd te vernemen dat onderzoekers één enkele behandeling hebben ontdekt die het geheugen verbetert, het concentratievermogen verhoogt, het immuunsysteem versterkt en het risico op dodelijke ongevallen verlaagt. Klinkt dat te mooi om waar te zijn? Het wordt nog beter. De behandeling is volledig gratis en heeft geen bijwerkingen. Tenslotte vinden de meeste mensen de behandeling zeer plezierig. Zou u het proberen?
U zou het waarschijnlijk moeten doen. Voor de meeste mensen zou deze behandeling bestaan uit het krijgen van een extra 60-90 minuten slaap elke nacht. Zowel psychologen als psychiaters beweren al jaren dat een van de grootste en meest over het hoofd geziene gezondheidsproblemen in de VS is dat veel Amerikaanse volwassenen een chronisch slaaptekort hebben. Dat wil zeggen dat maar heel weinig Amerikanen regelmatig de acht of meer uren slaap krijgen die bijna alle volwassenen elke nacht nodig hebben. De gevolgen van dit chronische slaaptekort kunnen rampzalig zijn. Laboratoriumexperimenten over de effecten van slaaptekort hebben aangetoond dat het niet krijgen van voldoende slaap het geheugen en de concentratie drastisch aantast, terwijl het niveau van stresshormonen wordt verhoogd en het normale metabolisme van het lichaam wordt verstoord. Onderzoek buiten het laboratorium suggereert verder dat langdurig slaaptekort mensen een groter risico op auto-ongelukken en ziekten geeft.
Dit is belangrijk omdat onderzoek aantoont dat veel mensen een zware “slaapschuld” hebben die ze hebben opgebouwd door weken, maanden of zelfs jaren van onvoldoende slaap. In experimenten over slaapschuld, betalen onderzoekers gezonde vrijwilligers om minstens 14 uur per dag in bed te blijven gedurende een week of langer. De meeste mensen die deze kans krijgen, slapen enkele dagen lang ongeveer 12 uur per dag, soms langer – en daarna worden ze weer gewoon om zeven tot negen uur per nacht te slapen. Zoals slaaponderzoeker William Dement, PhD, het formuleerde, “dit betekent … dat miljoenen van ons een minder dan optimaal leven leiden en op een minder dan optimaal niveau presteren, aangetast door een hoeveelheid slaapschuld waarvan we ons niet eens bewust zijn dat we die hebben.”
Maar is het hebben van een slaapschuld echt zo schadelijk? Experimenten van psycholoog David Dinges, PhD, en anderen hebben aangetoond dat het antwoord ja is. Dinges en collega’s rekruteerden gezonde jonge vrijwilligers om gedurende 10-20 dagen continu in een slaaplaboratorium te verblijven. Door de vrijwilligers willekeurig verschillende hoeveelheden en patronen van slaap in de tijd toe te wijzen, door hun toegang tot stimulerende middelen zoals cafeïne te controleren, en door voortdurend hun fysiologische toestand te controleren (om de hoeveelheid slaap die ze daadwerkelijk kregen te documenteren), leerde Dinges dat mensen die minder dan acht uur slaap per nacht krijgen, uitgesproken cognitieve en fysiologische tekortkomingen vertonen, waaronder geheugenstoornissen, een verminderd vermogen om beslissingen te nemen en dramatische hiaten in de aandacht.
In feite toonde Dinges aan dat twee weken van beperkte slaap – ongeveer vier uur per nacht – hersentekorten veroorzaakten die net zo ernstig waren als die welke werden gezien bij mensen die drie nachten helemaal niet hadden geslapen. Naarmate slaaptekort langer aanhoudt, lijden aandacht, geheugen en andere cognitieve functies eronder. Consequent niet genoeg slaap krijgen is het biologische equivalent van consequent meer geld uitgeven dan je verdient.
Te weinig slaap is in verband gebracht met een verhoogd risico op auto-ongelukken, slechte werkprestaties en problemen met stemming en relaties. Slaaptekort belast het immuunsysteem, en wordt in verband gebracht met een verhoogd risico op hoge bloeddruk, hartaandoeningen, beroertes, diabetes, obesitas en depressie. Mensen die chronisch te weinig slaap krijgen, kunnen in feite hun leven verkorten.
Napping kan helpen een slaapschuld te verminderen, maar het is geen vervanging voor gezonde slaapgewoonten. Er zijn voordelen op lange termijn aan het handhaven van consistente, voorspelbare slaappatronen. Bovendien, terwijl dutjes het cognitieve functioneren verbeteren na perioden van slaaptekort, doen ze niet veel om de negatieve stemming te herstellen die het gevolg is van slaapverlies (zie Dinges et al., 1988).
Velen beweren dat ze prima rondkomen met heel weinig slaap. Onderzoek toont echter aan dat slechts een klein deel van de mensen goed kan functioneren met minder dan acht uur slaap per nacht. Dinges schat dat op de lange termijn misschien één persoon op duizend effectief kan functioneren met zes of minder uren slaap per nacht. Veel mensen die chronisch met slaapproblemen kampen, doen overdag een dutje of vechten ’s middags tegen lange periodes van slaperigheid. Erger nog, de meeste mensen met een slaaptekort beseffen het niet eens. Als je slaperig wordt tijdens lange vergaderingen of lange autoritten, is de kans groot dat je een slaaptekort hebt.