Mendicant, lid van een van de verschillende rooms-katholieke religieuze ordes die een gelofte van armoede aflegt en in zijn of haar levensonderhoud voorziet door arbeid en liefdadigheidsbijdragen. De bedelorden die vandaag nog bestaan zijn de vier die erkend werden door het Tweede Concilie van Lyon (1274): Dominicanen, Franciscanen, Augustijnen (Augustijner Kluizenaars), en Karmelieten, alsmede Trinitariërs, Mercedariërs, Servieten, Minims, Hospitaalridders van St. Johannes van God, en de Duitse Orde.
De twee grote stichters van de bedelorden waren de heilige Dominicus, die in 1216 de Dominicaanse orde stichtte, en de heilige Franciscus van Assisi, die in 1210 de Franciscaanse orde stichtte. Binnen een generatie na hun dood hadden hun instituten zich over heel Europa en Azië verspreid, en hun broeders konden tienduizenden geteld worden. In alle grote steden van West-Europa werden broederschappen gesticht, en aan de universiteiten werden theologische leerstoelen bekleed door dominicanen en franciscanen. Later in de 13e eeuw kregen zij gezelschap van de andere grote bedelorden van de Karmelieten, de Augustijner Kluizenaars en de Servieten.
Het idee van armoede was de grondgedachte van Franciscus, en er is weinig twijfel aan – hoewel het is betwist – dat het van hem is geleend door de heilige Dominicus en de andere bedelorden. Het was niet de bedoeling van Franciscus dat bedelen en aalmoezen de normale middelen van bestaan zouden zijn voor zijn broeders; integendeel, het was zijn bedoeling dat zij zouden leven van het werk van hun handen en slechts hun toevlucht zouden nemen tot bedelen wanneer zij niet in staat waren door werk in hun levensonderhoud te voorzien. Maar toen de broeders weldra bijna allen priester werden, gewijd aan geestelijke bedieningen, en toen de communiteiten groter werden, werd het voor hen steeds moeilijker om in hun onderhoud te voorzien door persoonlijk werk; en zo ging bedelen een grotere rol spelen dan Sint Franciscus had gedacht. Maar het was zeker zijn idee dat zijn broeders niet alleen de grootst mogelijke persoonlijke armoede en eenvoud moesten betrachten, maar dat zij ook een minimum aan bezittingen moesten hebben – geen land, geen kapitaal, geen vaste bronnen van inkomsten.
© zatletic/Fotolia
De handhaving van dit ideaal bleek in de praktijk onwerkbaar. In de Dominicaanse orde en de andere die als bedelorde zijn begonnen, is het afgezwakt of zelfs opgeheven. Bij de franciscanen was het de aanleiding tot eindeloze strijd en werd het slechts in leven gehouden door middel van opeenvolgende hervormingen en nieuwe beginnen, telkens met succes voor een tijd, maar gedoemd altijd, vroeg of laat, toe te geven aan de onverbiddelijke feiten. De kapucijnen, een franciscaanse afstammeling, deden de meest blijvende succesvolle poging om het ideaal van Franciscus te handhaven, maar zelfs onder hen moesten verzachtingen worden toegegeven.