De mensen niet meegerekend, zijn de gevaarlijkste dieren ter wereld geen haaien, tijgers, of slangen. Het zijn vrouwelijke muggen. Eigenlijk is het niet zozeer het insect, die gewoon doet wat ze doet, op zoek naar zoogdierenbloed – een rijke bron van eiwitten die haar de middelen geeft om haar eieren te maken en af te zetten – maar wat er in haar speeksel en haar darmen zit. Muggen, en er zijn honderden soorten wereldwijd, zijn toevallig nogal efficiënte vectoren voor besmettelijke ziekten.
De meest beruchte door muggen overgebrachte ziekte is malaria, die wordt veroorzaakt door vier parasitaire protozoën in het geslacht Plasmodium. Malaria doodt ongeveer 600.000 mensen per jaar, en zij die overleven kunnen het erg moeilijk hebben. Een andere parasiet die door muggen wordt overgebracht is lymfatische filariasis, waaraan 120 miljoen mensen per jaar lijden, van wie er ongeveer 40 miljoen verminkt en invalide worden. Er zijn ook virale koortsen die van de ene mens op de andere overgaan via de beten van muggen: knokkelkoorts (die de helft van de mensen in de wereld bedreigt), gele koorts, Japanse encefalitis, West-Nijl, en nu, in het bewustzijn van de V.S. doorgebroken, chikungunya. Met uitzondering van gele koorts, die nog steeds ongeveer 30.000 doden per jaar eist, zijn deze koortsen over het algemeen overleefbaar buiten de jongeren, ouderen en immuungecompromitteerden, maar het zijn in alle opzichten miserabele ervaringen. Dengue, bijvoorbeeld, is ook bekend als “breakbone fever.”
Mosquito’s gedijen in de menselijke context. Ze zijn met ons mee geëvolueerd en hebben ons beïnvloed zoals wij hen hebben beïnvloed. Ze hebben gedrag ontwikkeld om het risico van aanvallen op grotere, vermoedelijk slimmere, gastheren te minimaliseren: “In het centrale zenuwstelsel van de vrouwtjesmug zit een indrukwekkend vermogen tot risico-inschatting ingebouwd.” Bovendien zijn hun monddelen naaldvormig, en is hun speeksel zowel verdovend, zodat je de beet niet voelt, als antistollend, waardoor het bloed blijft stromen. Omdat muggen zo’n probleem vormen, een probleem dat nog kan verergeren door warmere temperaturen, grotere steden (en hun onvermijdelijke waterbronnen, waar de insecten hun eitjes in leggen), en het gemak waarmee ze zich over de hele wereld kunnen verplaatsen, worden deze insecten serieus bestudeerd. Alleen al in de JSTOR database zijn er meer dan 20.000 zoekresultaten voor “mug.”
Een fundamentele vraag over muggen is waarom beten niet gelijkmatig zijn verspreid in een bepaalde populatie. Of meer specifiek, hoe komt het dat ik meer gebeten word dan sommige van mijn vrienden? Ik ben een van die mensen die muggen zeer aantrekkelijk vinden. Ik heb soms het gevoel, in de kleine uurtjes van de zomernacht, met het licht aan, zoekend naar het dier dat in mijn tenen of wang of voorhoofd gebeten heeft, dat als een mug en ik aan tegenovergestelde uiteinden van Antarctica zouden zijn, zij mij zou vinden. We kennen allemaal de andere soort, die grotendeels ongedeerd blijft, en vervloeken hen ronduit om hun geluk. Zoals met zoveel dingen, is het geluk, of willekeur, dat het verschil maakt. Met andere woorden, genetica: het is in wezen hoe je ruikt voor een mug. Met meer dan 340 chemische verbindingen die door mensen worden uitgestoten, kunnen de kleine vliegende chemische testers die de muggen zijn, zich concentreren op uitgeademde gassen, uitgezweette zuren en huidbacteriën. Verschillende soorten zijn gericht op verschillende dingen: de kleine enkelbijters houden echt van je voeten. Je genen zijn een natuurlijke immuniteit. Dus als je minder geneigd bent om muggen aan te trekken, kan je op een dag in een fles worden gestopt ten voordele van de rest van ons. Want in de oorlog tegen muggen, is het moeilijk om te winnen: “het effect van medicijnen is discutabel, de ontwikkeling van vaccins verloopt traag, en muggen worden resistent tegen insecticiden.” Ondertussen zijn er ecologische en populatiebiologische problemen met wat ooit beschouwd werd als een technologisch wondermiddel, het vrijlaten van genetisch gemanipuleerde muggen om de natuurlijke populaties te overweldigen. Een millennium-lange strijd gaat door…