Muntjakhert

Beschrijving

Muntjakhert, ook wel mastreani hert genoemd, is een groep kleine herten die vooral in Zuid-Azië voorkomt. De naam Muntjac is afkomstig van het Soedanese “mencek”, dat klein hert betekent. Het Muntjakhert is ook algemeen bekend als het blaffende hert, vanwege zijn unieke kreet die lijkt op het blaffen van een hond. Deze groep herten bestaat uit 12 bekende soorten en verschillende ondersoorten, met unieke kenmerken zoals een klein gewei en hoektanden.

Fea's muntjac in de jungle van Thailand

Fea’s muntjac in de jungle van Thailand

?

Image credits: Sainam51/

Het is vrij gemakkelijk onderscheid te maken tussen mannetjes, vrouwtjes, volwassen dieren en jongen van het geslacht Muntiacus. Mannelijke muntjakherten zijn groter en gespierder dan de vrouwelijke muntjaks. Zij hebben een klein en recht gewei dat tot 10 à 15 centimeter groot kan worden. Het muntjakgewei groeit opnieuw nadat het jaarlijks in mei en juni wordt afgeworpen. Het nieuwe gewei is volledig uitgegroeid tussen augustus en september. Vrouwtjes hebben geen gewei; in plaats daarvan hebben ze een lapje bont bovenop de benige knobbels op hun kop.

De hoektanden zijn langer en duidelijk zichtbaar bij mannetjes, terwijl bij vrouwtjes de hoektanden klein zijn en meestal door hun bovenlip worden bedekt. De jongen groeien snel en kunnen in slechts één jaar de grootte van een volwassen dier bereiken, maar de volwassenen hebben een gespierder en steviger lichaam.
Zoals alle hertachtigen hebben muntjaks ogen aan de zijkanten van hun schedel, waardoor ze een breed gezichtsveld hebben om roofdieren te spotten. Hij vertrouwt ook op zijn reukzin om roofdieren te spotten of om vrouwtjes te vinden. Naast al deze basiszintuigen gebruikt het hert ook een speciaal zesde zintuig, het vomeronasaal orgaan. Het bevindt zich in de bovenzijde van de bek van het hert. Dit orgaan wordt gebruikt om chemische geuren op te sporen die door andere dieren worden achtergelaten. De muntjak gebruikt dit orgaan vooral om bronstige wijfjes te vinden. Het muntjakhert heft zijn bovenlip op en laat lucht in zijn bek binnen, om chemische geuren op te vangen die door vrouwelijke muntjaks worden achtergelaten. Een wild muntjak hert overleeft naar schatting 10-15 jaar in zijn habitat, terwijl exemplaren in gevangenschap tot 20 jaar oud kunnen worden.

Kleine muntjak onder een boom

Wilde ontmoetingen zijn uiterst zeldzaam wegens zijn schuwe aard

?

Beeldcredits: Erni/

Muntjaks zijn kleine herten, met afmetingen die variëren van 45 tot 70 cm bij verschillende soorten. De reuzenmuntjak is de grootste van alle muntjaks en een volwassen exemplaar kan tot 60 kg wegen. Gemiddeld weegt een muntjak echter tussen 10 en 20 kg.

Soorten en verspreiding

Er zijn 12 soorten muntjakherten bekend. Het zijn Indische, Zwarte, Borneaanse gele, Gongshan, Roosevelt, Reeves, Fea, Giant, Truong Son, Leaf, Pu Hoat en Sumatraanse muntjak.
Hieronder worden de verschillende basiskenmerken van alle soorten beschreven, met inbegrip van de plaatsen waar zij kunnen worden aangetroffen en hun behoudsstatus.

Vrouwelijke Indische muntjak

Vrouwelijke Indische muntjak

?

Beeldcredits: Hugh Lansdown/

  • De Indische muntjak (Muntiacus muntjac)
    De Indische muntjak komt voor in de Zuid-Aziatische gebieden van India, Nepal en Pakistan. Hij is ook algemeen bekend als de rode muntjak vanwege de roestkleur van zijn vacht. De populatie van deze soort is van de minste zorg voor de IUCN, omdat zij in aantallen floreert in hun leefgebied.
  • Zwarte muntjak (Muntiacus crinifrons)
    De zwarte muntjak is algemeen bekend als de harige muntjak en ook wel als de roodkop-blauwe muntjak. De soort dankt zijn naam aan zijn donkere kleur en de unieke rode beharing boven op zijn kop, tussen de oren. De zwarte muntjak kan ook worden herkend aan zijn lange staart met witte haren aan beide zijden. Deze muntjaksoort wordt beschouwd als kwetsbaar en zeer bedreigd: er leven nog slechts enkele duizenden exemplaren in het wild. De belangrijkste bedreigingen zijn het verlies van habitats door menselijke bewoning en de jacht. Als gevolg van het verlies van habitat is de zwarte muntjak beperkt tot Oost-China, West-Zhejiang, Noordoost-Jiangxi en Noord-Fujian. Hoewel de populatie ernstig met uitsterven wordt bedreigd, worden in zijn verspreidingsgebied geen actieve instandhoudingsmaatregelen genomen.
  • Gele muntjak van Bornea (Muntiacus atherodes)
    De gele muntjak van Bornea dankt zijn naam aan zijn geeloranje vacht. Hij komt voor op het Borneoseiland en in delen van Indonesië en Maleisië. Deze soort is voor de IUCN van de minste zorg, omdat hij in zijn verspreidingsgebied floreert. Menselijke activiteiten in zijn leefgebied leiden echter tot dalende aantallen. Biologen schatten dat de soort om deze reden binnenkort op de lijst van bedreigde diersoorten kan worden geplaatst.
  • Gongshan Muntjac (Muntiacus gongshanensis)
    De Gongshan Muntjac dankt zijn naam aan zijn leefgebied, de Gongshan Mountains. Hij komt voor in het noordwesten van Yunnan, Tibet en het noorden van Myanmar. Lange tijd werd aangenomen dat de harige muntjak die in het noordoosten van India werd aangetroffen, de zwarte muntjak was. Uitgebreide genetische studies hebben echter later uitgewezen dat het om Gongshan muntjaks gaat. Het onderzoek is nog aan de gang en de soort die in Arunachal Pradesh is aangetroffen, moet nog volledig worden begrepen.
  • Roosevelt’s Muntjac (Muntiacus rooseveltorum)
    Het Roosevelt’s blaffende hert werd in 1929 ontdekt tijdens een expeditie onder leiding van Theodore Roosevelt Junior en Kermit Roosevelt. Deze muntjaksoort stond ter discussie wegens de gelijkenis met twee andere soorten in zijn verspreidingsgebied. Hij is echter kleiner dan de gewone muntjaks. Er werd geopperd dat de Roosevelt’s muntjak eigenlijk een ondersoort is, tot in 1999 uitgebreide genetische studies bewezen dat het een soort op zich is. Door de late ontdekking van deze soort worden de populatiestatus en het verspreidingsgebied van de habitat nog steeds door biologen bestudeerd. De IUCN heeft deze soort voorlopig als “data deficient” genoteerd.

Reeves' Muntjac of Chinese muntjac

Reeves’ Muntjac of Chinese muntjac

?

Beeldcredits: Erni/

  • Reeves’ Muntjac (Muntiacus reevesi)
    Reeves’ Muntjac, of Chinese muntjak komt oorspronkelijk uit Zuid-China en Taiwan. Ze zijn genoemd naar John Reeves, een Britse inspecteur van de East India Tea Company. De soort werd geïntroduceerd in verschillende parken in Engeland in het begin van de 20e eeuw. Sedertdien zijn muntjaks in Engeland ontsnapt en hebben zij zich wijd verspreid in de bossen van het land. Aangezien zij het hele jaar door broeden, zijn hun aantallen sterk toegenomen. De IUCN heeft deze soort op de lijst van “minst zorgwekkende soorten” geplaatst, vanwege hun vermogen om zich snel voort te planten en te floreren.

Fea's Muntjac

Fea’s Muntjac

?

Beeldcredits: Super Prin/

  • Fea’s Muntjac (Muntiacus feae)
    Deze soort is genoemd naar de zoöloog Leonardo Fea die deze soort als eerste ontdekte. De Fea’s Muntjac is ook algemeen bekend als Tenasserim muntjac. Hij komt oorspronkelijk uit Thailand en delen van Myanmar. Hij is qua grootte vergelijkbaar met de gewone Indische muntjak, maar heeft een iets donkerder vacht. De populatie van Fea’s muntjaks wordt momenteel bestudeerd. Vooral door het schuwe gedrag en de montane habitat van deze soort, is er zeer weinig bekend over zijn verspreidingsgebied en verspreiding. De IUCN heeft deze soort als “data deficient” geklasseerd en eist meer informatie en onderzoek over deze soort.
  • Reuzenmuntjak (Muntiacus vuquangensis)
    De reuzenmuntjak is de grootste soort in het geslacht Muntiacus. Hij komt voor in het Annamietengebergte, ook bekend als de Truong Son-bergketen, gelegen in Vietnam. Hij is twee keer zo groot als de gewone muntjak en kan een schouderhoogte tot 70 cm bereiken. Een volgroeide volwassene kan tot 60 kg wegen. Deze soort werd pas in de jaren 90 van de vorige eeuw ontdekt en wordt sedertdien bestudeerd. Hun populatie is door de IUCN als “bedreigd” geklasseerd. Jacht en verlies van habitat zijn de grootste bedreigingen voor dit schepsel. Zijn leefgebied is wereldwijd zeer klein. Er is slechts weinig bekend over zijn habitatvoorkeuren en verspreiding, wat het voor onderzoekers uiterst moeilijk maakt om doeltreffende instandhoudingsmaatregelen te treffen.
  • Truong Son Muntjac (Muntiacus truongsonensis)
    De Truong Son Muntjac staat ook bekend als Annamite muntjac, omdat hij in het Annamite-gebergte leeft. In tegenstelling tot zijn buurman, de reuzenmuntjak, is de Annamiet muntjak een van de kleinste van alle muntjaksoorten. Een volwassen Annamite muntjak weegt slechts tussen 11-15 kg. Vanwege zijn geringe grootte staat hij ook wel bekend als dwergmuntjak of dwerghert.
  • Bladmuntjak (Muntiacus putaoensis)
    De bladmuntjak is een andere kleine muntjaksoort die voorkomt in het noordoosten van Putao, Myanmar. Het is ook bekend als Putao muntjac of gewoon, blad herten. Het werd pas ontdekt in de late jaren ’90 van de vorige eeuw en daarom is er zeer weinig bekend over dit dier. In tegenstelling tot andere muntjaks hebben zowel de mannetjes als de vrouwtjes van deze soort lange zichtbare hoektanden, en de kalveren dragen helemaal geen vlekken. Ze zijn ongeveer 50 cm groot op schouderhoogte en volwassen exemplaren wegen tot 11 kilo.
  • Pu Hoat Muntjac (Muntiacus puhoatensis)
    De Pu Hoat Muntjac werd in 1997 ontdekt in de Pu Hoat-regio in Vietnam. Sindsdien wordt de soort door biologen bestudeerd. Het kleine hert is in het wild uiterst moeilijk waar te nemen. Daardoor is er zeer weinig bekend over de soort en zijn populatiestatus. DNA-studies tonen aan dat het hert nauw verwant is aan M. Rooseveltorum en M. Truongsonensis, hetgeen erop wijst dat de Pu Hoat muntjak in feite een ondersoort kan zijn van één van de twee genoemde soorten muntjaks. Pu Hoat muntjak wordt tijdelijk opgenomen als een andere soort, zolang er geen sterke aanwijzingen zijn voor de verwantschap met de andere twee soorten.
  • Sumatraanse muntjak (Muntiacus Montanus)
    Botten van de Sumatraanse muntjak werden in 1914 op Sumatra ontdekt. De botspecimens zagen er anders uit dan de bekende muntjaksoorten. Een levende Sumatraanse muntjak werd echter pas in de jaren 1930 gesignaleerd. Hij wordt soms aangeduid als een ondersoort van de gewone muntjak of Muntiacus muntjac die in India wordt aangetroffen. Door gebrek aan informatie zijn er talrijke taxonomische geschillen en tegenstrijdigheden over de Sumatraanse muntjak. De IUCN heeft de situatie geklasseerd als “data deficient”.

Noot: De gehele muntjak hertenstam is een van de oudst bekende dieren, met fossielen die dateren van verscheidene miljoenen jaren geleden. Wilde ontmoetingen zijn echter uiterst zeldzaam als gevolg van zijn schuwe aard. De hierboven genoemde soorten zijn bekend bij onderzoekers, maar er zijn studies aan de gang die in de toekomst hun taxonomie kunnen veranderen. Aangezien er vele soorten en ondersoorten muntjaks in Azië voorkomen, kan alleen grondig onderzoek hun juiste taxonomische status bepalen.

Habitat

Muntjakherten geven de voorkeur aan gematigde loofbossen, kreupelhout en bosgebieden. Ze verkeren graag in een habitat met een weelderige vegetatie dicht bij de grond. Deze herten zijn strikt herbivoor en men kan ze zien kluiven op malse bladeren, vruchten of gras, wanneer ze actief zijn.

Muntjakherten in een habitat met lang gras

Muntjakherten vertoeven graag in een habitat met weelderige vegetatie dicht bij de grond

?

Image credits: Thousandlies/

Zij geven de voorkeur aan bosgebieden die dicht bij waterbronnen liggen. Sommige soorten muntjaks zijn in staat om zelfs onder ongunstige omstandigheden te gedijen, met name door hun aanpassingen om hun habitat aan te kunnen of te overleven. Zij kunnen zich op elk moment van het jaar voortplanten en hun aantal snel doen toenemen. De groep kan de habitat nadelig beïnvloeden door overbegrazing indien in de habitat roofdieren van de herten ontbreken.

Muntjakherten die water oversteken

Muntjakherten die water oversteken

?

Afbeeldingscredits: Sainam51/

Wanneer het op roofdieren aankomt, hebben muntjaks te maken met veel van de taaiste roofdieren op de planeet. In zijn verspreidingsgebied in Azië bestaat het leefgebied van de muntjak uit toppredatoren als tijgers, luipaarden (sneeuwluipaard, wolluipaard), wolven, jakhalzen, krokodillen en grote pythons.

Deze toppredatoren hebben scherpe zintuigen en een ongeëvenaarde kracht, waardoor zij gemakkelijk op kleine herten als de muntjaks kunnen jagen. Echter, de kleine afmetingen van de muntjaks helpt hen om verborgen te blijven in de laaggelegen struiken om roofdieren te ontwijken.

Reproductie en levenscyclus

Het muntjak hert volgt geen specifiek voortplantingsseizoen. Ze kunnen het hele jaar door broeden; vrouwtjes baren één enkel reekalf, soms een tweeling. Vrouwtjes zijn eerder geslachtsrijp dan de mannetjes, namelijk op een leeftijd van 7 tot 9 maanden, terwijl de mannetjes tussen 11 en 12 maanden na de geboorte geslachtsrijp kunnen worden.

Twee muntjakherten in grasland

Jonge exemplaren kunnen in slechts één jaar de grootte van een volwassen dier bereiken

Beeldcredits: Erni/

Het hele jaar door zoeken de mannetjes naar vrouwtjes in hun territorium en proberen ze met hen te paren. De draagtijd duurt tot 230 dagen of ongeveer 7-8 maanden. Het jong is klein en heeft zichtbare vlekken op zijn vacht. De vrouwtjes stoppen met zogen zodra het reekalf 7-8 weken oud is. De overlevingskansen van de kalveren zijn goed, waardoor de soort in aantal kan toenemen. Onder gunstige omstandigheden kan een muntjak tot 15-20 jaar oud worden. Het vrouwtje is in staat om zich binnen enkele dagen na de bevalling opnieuw voort te planten, wat betekent dat een hinde om de 7 maanden een nieuw reekalf kan baren.

Gedrag en communicatie

Hun aard van interactie met de habitat is nog niet volledig begrepen. Wilde muntjaks zijn zowel overdag als ’s nachts actief. In gevangenschap vertonen de individuen echter een crepusculair gedrag. Muntjakherten zijn solitaire grazers die af en toe kleine kuddes van 4-5 individuen vormen. Zij patrouilleren in hun territorium, op zoek naar voedsel en partners. Vrouwtjes worden vaak met een reekalf gezien, en hun territorium overlapt met verschillende andere territoria van omringende mannetjes. De mannetjes zijn niet erg agressief, maar ze houden er wel van om hun territorium af te bakenen. Meestal tolereren ze andere muntjaks, maar gevechten kunnen voorkomen als er een vrouwtje op het spel staat. Mannelijke muntjaks vechten met hun gewei en kunnen elkaar daarbij ernstig verwonden. Ze maken ook gebruik van hun lange hoektanden, die vlees kunnen verscheuren als een dolk.

Muntjac, of blaffende herten bij een meer

Muntjac/Blaffende herten bij een meer

?

Image credits: Super Prin/

Het blaffende geluid van een muntjakhert is een alarmroep om muntjaks in de buurt te waarschuwen voor een mogelijke bedreiging. De roep van het muntjakhert is regelmatig te horen bij dageraad en in de schemering, wat erop wijst dat het ook een communicatiemiddel kan zijn. De blaf lijkt sterk op het geluid van een kreunende hond of een vos. De jongen en de wijfjes piepen om met elkaar te communiceren. De muntjak is geen erg slim schepsel maar, geholpen door zijn zintuigen en overlevingsvaardigheden, is hij goed in staat om in zijn habitat te gedijen.

Populatie en instandhouding

Muntjakherten komen voor in Zuid-Azië en delen van China; sommige soorten zijn ook in het Verenigd Koninkrijk geïntroduceerd. Collectief floreert de stam van de bastaardherten door hun snelle voortplantingssnelheid. Zij kunnen zich op elk moment van het jaar voortplanten en zijn in staat hun aantallen snel te verhogen. Wanneer elke soort afzonderlijk in aanmerking wordt genomen, zijn er echter maar enkele die daadwerkelijk floreren. Soorten als de reuzenmuntjak en de zwarte muntjak worden bedreigd door verlies van habitat, predatie en jacht. Door hun snelle voortplanting komen ze vaak in conflict met de plaatselijke bevolking.

Muntjakherten eten gras

Als gevolg van het habitatverlies plunderen muntjaks de akkers van boeren

?

Image credits: Girish HC/

Muntjacs kunnen akkers plunderen en ernstige schade toebrengen aan de gewassen van boeren. Dientengevolge worden deze herten vaak met haat onthaald op plaatsen waar menselijke activiteit in de buurt van hun leefgebied is. Wegverkeer is ook een van de belangrijkste moordenaars voor muntjaks. Met een toenemend aantal voertuigen vallen er veel verkeersdoden wanneer het hert de weg probeert over te steken op zoek naar voedsel.
Door gebrek aan informatie over hun bijzondere gewoonten, bleek het voor onderzoekers uiterst moeilijk om passende instandhoudingsmaatregelen te treffen.

Evolutie

Het muntjakhert is het oudst bekende lid van de hertenfamilie. Fossiele gegevens wijzen erop dat de soort meer dan 30 miljoen jaar geleden moet zijn ontstaan. Er is zeer weinig bekend over de voorouders van muntjaks. Het vroegst bekende hertachtige wezen is Protoceras. Protoceras had geen gewei maar wel hoorns en zijn fysieke structuur leek sterk op die van moderne herten. Muntjaks zijn een van de vroegst bekende hertensoorten die een gewei dragen.

Indisch muntjakhert (vrouwtje)

De Indische muntjak (afbeelding) en Fea’s muntjak delen een gemeenschappelijke voorouder

?

Image credits: leungchopan/

Dicrocerus Elegans is het oudst bekende hert dat een gewei kon afwerpen zoals muntjaks. Fossielen van Dicrocerus Elegans wijzen erop dat het dier meer dan 25 miljoen jaar geleden op aarde rondzwierf. Er wordt dan ook gespeculeerd dat kleine herten zoals de muntjak of het kuifhert uit de Dicrocerus Elegans moeten zijn geëvolueerd. Andere fossielen wijzen er ook op dat de hertensoorten ongeveer 7 tot 10 miljoen jaar geleden een splitsing hebben doorgemaakt; de Cervinae splitsten zich af van de Muntiacinae. De Cervinae ondergingen in de loop van de tijd vele fysieke veranderingen, terwijl de Muntiacinae onveranderd bleven. Muntjacs uit het Mioceen waren kleiner dan moderne muntjacs. Moleculaire gegevens tonen aan dat de Indische muntjak en de Fea’s muntjak een gemeenschappelijke voorouder hebben, terwijl de reuzenmuntjaks heel verschillend zijn. Reuzenmuntjaks staan dichter bij Reeves’ Muntjak, dan bij enige andere soort muntjakhert. De evolutie van de muntjaks wordt nog steeds bestudeerd en er worden steeds nieuwe ontdekkingen gedaan. Vandaar dat het exacte verhaal van zijn evolutionaire geschiedenis vandaag de dag nog niet geschreven is.

Funfacts

  • Hoewel het muntjakhert een van de oudst bekende hertensoorten is, is het ook een van de minst bestudeerde soorten.
  • Muntjaks zijn een van de kleinste hertensoorten op de planeet.
  • Ze kunnen zich elk moment van het jaar voortplanten.
  • Vrouwtjes kunnen al na enkele dagen na de bevalling paren.
  • Muntjaks werpen elk jaar hun gewei af.
  • Muntjakherten produceren een unieke kreet die lijkt op het blaffen van een hond
  • Hun blaf wordt door de lokale bevolking vaak verkeerd begrepen. Het kreunende geluid geeft aanleiding tot veel paranormale verhalen in de regio.
  • Hoewel het een herbivoor is, kunnen hun lange hoektanden bij gevechten ernstige schade aanrichten.
  • Muntjaks wegen gemiddeld slechts zo’n 10 tot 20 kilo.
  • Hoewel ze worden bejaagd door toppredatoren als tijgers, krokodillen, pythons, luipaarden en mensen, hebben muntjaks meer dan 25 miljoen jaar op onze planeet overleefd.

Geef een antwoord

Het e-mailadres wordt niet gepubliceerd.