Music Can Get Us Through This

The Nuance

Chirurgische ingrepen hebben de neiging om stressvol te zijn, en die stress kan problemen veroorzaken.

“Het resultaat van een operatie wordt in hoge mate voorspeld door de toestand waarin een patiënt zich vlak voor de operatie bevindt – zijn emotionele en fysieke toestand,” zegt Daniel Levitin, PhD, een neurowetenschapper aan de McGill University in Canada en auteur van, onder andere, This Is Your Brain on Music.

Bangheid kan iemands hartslag en bloeddruk verhogen op manieren die de wondgenezing vertragen, het herstel vertragen en het risico op infectie verhogen. Zware pre-op kriebels kunnen ook interfereren met het begin van de chirurgische anesthesie. “Dus die preoperatieve minuten zijn cruciaal voor het succes van de operatie op de lange termijn,” zegt Levitin.

Om deze risico’s tegen te gaan, geven artsen hun patiënten vaak een mild kalmerend middel zoals Valium – iets om het hart en de zenuwen tot rust te brengen. Maar voor een studie uit 2009 koos een team van het Södertälje Ziekenhuis in Zweden een andere aanpak: In plaats van een medicijn toe te dienen, lieten ze patiënten ongeveer 20 tot 40 minuten voor het ondergaan van het mes naar ontspannende muziek luisteren (de patiënten konden kiezen uit verschillende muziekgenres, zoals klassiek, zachte pop en jazz, maar de specifieke nummers werden vooraf geselecteerd door een professionele muziektherapeut). Vergeleken met een tweede groep operatiepatiënten die het gebruikelijke kalmeringsmiddel kregen, ervoer de groep die naar kalmerende muziek luisterde een meer uitgesproken vermindering van angst vóór de operatie, zo bleek uit de studie.

De bevinding van het Zweedse team is een veel voorkomende. Volgens een 2013 Cochrane review van 26 studies waarbij meer dan 2.000 mensen betrokken waren, vermindert muziek op betrouwbare wijze angst bij mensen die zich voorbereiden op het ondergaan van chirurgische ingrepen. En de emotionele voordelen van muziek blijven niet beperkt tot de OK. Het gebied van de muziektherapie is de afgelopen decennia geëxplodeerd, en getrainde muziektherapeuten helpen nu mensen bij het beheersen van angststoornissen en andere fysieke of psychologische aandoeningen – alles van pijnstoornissen tot PTSS.

“Mensen gebruiken muziek therapeutisch de hele tijd in hun leven,” zegt Peter Jampel, een adjunct universitair hoofddocent aan de afdeling Muziektherapie van de New York University. “Maar als we het over muziektherapie hebben, hebben we het over het opzettelijke gebruik van muziek om specifieke gebieden van problematisch functioneren aan te pakken.”

Volgens een rapport van augustus van de Centers for Disease Control and Prevention had bijna een derde van de Amerikanen in de maand juni last van angst- en depressiesymptomen. In een tijd waarin sociaal-politieke onrust en de dreiging van een dodelijk virus zorgen blijven baren, is het mogelijk dat muziek – het beluisteren ervan, maar ook het spelen, zingen en componeren ervan – velen een licht in de duisternis kan bieden.

“In deze tijd van Covid-19 en de isolerende effecten van de pandemie kan muziek een zinvolle, laagdrempelige manier bieden om in contact te komen met het onuitsprekelijke – om innerlijke ervaringen en herinneringen en emoties aan te boren die anders misschien niet toegankelijk zouden zijn”, aldus Jampel.

In zijn tekst The Descent of Man (oftewel De afstamming van de mens), theoretiseerde Charles Darwin dat gesproken communicatie onder vroege mensen of pre-menselijke soorten wellicht is begonnen als iets dat veel muzikaler is dan de relatief toonloze manieren van praten die we vandaag de dag uitwisselen.

“De oermens, of liever gezegd een vroege voorouder van de mens, gebruikte waarschijnlijk voor het eerst zijn stem bij het produceren van… muzikale cadensen,” schreef Darwin. Met andere woorden, we hebben misschien al voor elkaar gezongen voordat we leerden spreken.

Darwin is er slechts één in een lange rij van wetenschappers die de diepgaande en instinctieve relatie van de mens met muziek hebben waargenomen. Elke cultuur bekend bij antropologen – huidige of verleden – heeft muziek gemaakt, en muziek wordt vaak aangeduid als een universele taal, omdat, net als een glimlach of een knuffel, de thema’s en sentimenten hebben de neiging om geen voorafgaande onderwijs of vertaling nodig.

Muziek activeert een breed netwerk van hersengebieden en centra, met inbegrip van gebieden die verband houden met beloning verwerking, aandacht en geheugen, zegt Abbey Dvorak, PhD, een assistent-professor in de muziektherapie aan de Universiteit van Iowa. “Zet iets op een melodie, en je onthoudt het beter,” wijst ze erop. (Het alfabetlied is een voorbeeld.)

Onderzoek heeft ook uitgewezen dat zowel de alfa- als de bètagolfactiviteit in de hersenen verschuift als reactie op muziek, die de aandacht en de opwinding kan verhogen of verlagen, afhankelijk van de stijl en het tempo. Terwijl rustige en eenvoudige deuntjes kalmerend werken, heeft onderzoek herhaaldelijk aangetoond dat vrolijke, opzwepende muziek de hartslag versnelt en een langdurige energie-injectie geeft aan mensen die hardlopen, gewichtheffen of andere vormen van lichamelijke activiteit beoefenen.

“Een zeer groot aantal mensen gebruikt muziek bijna als een drug,” zegt Levitin van McGill. “Er is een bepaald soort muziek die ze opzetten om hun dag te beginnen, een bepaald soort tijdens het rijden of lopen naar het werk, iets anders voor lichaamsbeweging, iets anders om te ontspannen.”

Het mag geen verrassing zijn dat mensen ook muziek kunnen gebruiken om hun negatieve emotionele toestand aan te pakken.

Muziek gebruiken om angst en depressie te beheersen

Een review uit 2017 in het tijdschrift Psychology of Music vond bewijs dat bij mensen met klinische angst of depressie, het luisteren naar muziek de hartslag, bloeddruk en andere fysieke symptomen kan verlagen die verband houden met een of beide aandoeningen. Het kan ook selectief emotie-gerelateerde hersengebieden activeren op manieren die de stemming verbeteren en de emotieregulatie versterken.

“Muziek kan de amygdala activeren of downreguleren, wat het intense-emotiecentrum van de hersenen is,” zegt Dvorak.

“Iemand die zich erg verdrietig voelt en die een cathartisch moment nodig heeft – het luisteren naar een stuk verdrietige muziek kan hen in staat stellen om te huilen, en zo terug te keren naar homeostase.”

Zij legt uit dat het beroep muziektherapie – het soort waarbij een door de raad van bestuur gecertificeerde muziektherapeut betrokken is – een gepersonaliseerde benadering van mentaal welzijn is die het luisteren naar muziek kan combineren met zingen, het bespelen van een instrument, of zelfs het componeren van muziek. Voor mensen die geïnteresseerd zijn in het verkennen van muziektherapie, zegt Dvorak dat de American Music Therapy Association een geweldige non-profit bron is.

Je hebt de hulp van een therapeut niet nodig om een aantal van de kalmerende of verzachtende voordelen van muziek te ervaren. Maar Dvorak zegt dat de toegang tot de voordelen van muziek niet zo eenvoudig is als het inschakelen van Spotify. “In ons leven hebben we veel muziek om ons heen,” merkt ze op. Er wordt muziek gedraaid in de supermarkt en bij de koffieboer, en misschien heb je de hele tijd muziek opstaan als je in je auto zit of zelfs op je werkplek. Ze beschrijft deze constante achtergrond soundtrack als een bron van “passief luisteren,” en in sommige gevallen kan het afleidend of zelfs storend zijn.

Voor degenen die hopen om stress of negatieve emoties te beheersen, zegt Dvorak dat actief luisteren een vruchtbaardere praktijk kan zijn. “Dit betekent luisteren met een doel,” zegt ze. “Het betekent dat je je volledig op de muziek concentreert, wat een vorm van mindfulness is. Door dit te doen, leg je je telefoon of andere afleidingen opzij en neem je de tijd om je geest en zintuigen volledig onder te dompelen in een muziekstuk.

Natuurlijk is het type muziek waarnaar je luistert van belang. Maar er is geen one-size-fits-all soundtrack voor geestelijke gezondheid. “De ‘juiste’ muziek is heel subjectief,” zegt Levitin. “Het hangt af van het moment van de dag en je stemming.” Over het algemeen zegt hij dat muziek die langzaam is in tempo en die geen abrupte veranderingen bevat, de neiging heeft om rustgevender te zijn. “Maar de meeste mensen weten van welk soort muziek ze ontspannen worden,” zegt hij.

Relaxatie hoeft niet altijd het doel van een luisteraar te zijn. “Iemand die zich erg verdrietig voelt en die een cathartisch moment nodig heeft – het luisteren naar een stuk verdrietige muziek kan hen in staat stellen om te huilen, en zo terug te keren naar homeostase,” zegt Dvorak. Na dat moment van muziek-ondersteunde catharsis, kunnen nummers die een persoon hoopvol vindt of bemoedigend of redolent van gelukkige herinneringen hen helpen om voorbij die gevoelens van verdriet te komen, zegt ze.

Muziek is niet de oplossing voor al onze problemen. Maar op die momenten dat de sleur of teleurstellingen van het leven overweldigend lijken, kan muziek – net als alle kunst – velen van ons helpen zich opnieuw te verbinden met een gevoel van verwondering en schoonheid.

“Soms zijn er dingen die we niet in woorden kunnen uitdrukken,” zegt Dvorak. “Maar door muziek kunnen we ze uitdrukken.”