By Joni Blackburn | 6 juni 2018
Een paar jaar geleden wandelde ik door een kruidentuin en duwde een hoge kluit groene bladstelen opzij die over het pad hingen. Ik had binnen enkele seconden spijt van deze beweging toen de achterkant van mijn hand en pols begonnen te tintelen, toen prikten, toen brandden alsof ik was gestoken door een score van kleine bijen. Na een paar ogenblikken van uiterste verwarring vermengd met groeiende angst, realiseerde ik me waar ik in verzeild was geraakt: brandnetels!
Stinginging netle (Urtica dioica) groeit overvloedig in Noord-Amerika en gematigde streken op het Noordelijk Halfrond. De stengels en het gebladerte zijn bedekt met broze, naaldachtige haartjes, trichomen genaamd, ongetwijfeld een aanpassing om herbivoren af te schrikken. Elke trichoom bevat aan de basis een krachtige mix van irriterende verbindingen, waaronder histamine, acetylcholine, serotonine en mierenzuur. De uiteinden van de trichomen breken af bij contact, waardoor de chemicaliën vrijkomen. Heb medelijden met het arme schepsel dat een mondvol van deze bladeren afbijt-of ze met haar blote handen aanraakt.
Naast de afweermechanismen, kan het onkruidachtige succes van brandnetel ook worden toegeschreven aan het feit dat het een vaste plant is; het verspreidt zich zowel door wortelstokken als door zaad; en gegeven vochtige, redelijk rijke grond, kan het gedijen in de lichte schaduw van beekjes in bossen of in zonnige weiden, langs greppels langs wegen, en in verstoorde gebieden zoals boerenerven.
De soort wordt soms ook opzettelijk gekweekt, zoals toen ik hem in de kruidentuin tegenkwam. Waarom zo’n schadelijke plant kweken? Brandnetels zijn zowel smakelijk als gezond en worden beschouwd als een gewenst, zij het onkruidachtig, kruid. De bladeren, stengels en wortels worden al duizenden jaren gebruikt voor voedsel, medicijnen, touwwerk en verfstof.
Om brandnetel te herkennen – een nuttige vaardigheid om accidentele kwelling te voorkomen – kijk naar de lange, harige, licht hartvormige gekartelde bladeren van de plant, die tegenover elkaar groeien op hoge, vezelige, harige stengels die tot zes voet hoog kunnen worden. Omdat de plant zich via wortelstokken verspreidt, groeit brandnetel vaak in groepjes. In de nazomer bloeien dichte pluimen van kleine groengele bloemen in de oksels van de bladeren voordat ze zaden vormen die in de herfst op de grond vallen.
Niet lang na mijn eerste ontmoeting, had ik weer een ontmoeting met brandnetel. Deze keer groeide een enkele plant op de bodem van mijn moestuin met verhoogd bed, gecamoufleerd tussen enkele zinnia’s. Ik rende onmiddellijk naar binnen en schrobde me met water en zeep, maar het hielp niet. In plaats van 20 minuten ongemak, zoals bij mijn eerste keer, kreeg ik nu meer dan 24 uur lang afleidend pijnlijke netelroos langs mijn onderarm, die aanvoelde als meerdere verse wespensteken. Een zoektocht op Google bracht een aantal volksremedies aan het licht, waaronder het aanbrengen van een kompres gemaakt van ander onkruid dat gewoonlijk in de buurt groeit, zoals juweelkruid (Impatiens capensis) en dok (Rumex species), en ook huishoudelijke eerste hulp zoals hydrocortisoncrème, calaminelotion en zuiveringszout. Niets hielp me, behalve tijd.
Toen ik klaar was om me weer in de tuin te wagen, droeg ik lederen handschoenen om de stengels van de plant af te snijden en ze op het hete cement van de oprit te leggen om uit te drogen (en hun stekende eigenschappen te verliezen) voordat ik ze composteerde. Om er zeker van te zijn dat hij niet terugkwam, groef ik met mijn vingers in de losse grond en knipte elk stukje gele wortelstok dat ik kon vinden eruit. En totdat ik zeker weet dat er geen brandnetelzaden meer zijn om te ontkiemen, zal ik zeker handschoenen dragen om mijn tuin te wieden!
Joni Blackburn is een voormalig redactrice bij Brooklyn Botanic Garden. Ze schrijft en tuiniert in de Catskills.
- Delen
- Delen op Facebook
- Delen op Twitter
- Email deze pagina
- Kopieer link naar klembord
Link gekopieerd!