Open wonden

Wanneer de huid of, bij verwondingen aan de schedelbasis of de sinussen, het slijmvlies wordt beschadigd, wordt een wond blootgesteld aan extra gevaren, aangezien het weefsel kan worden binnengedrongen door vreemd materiaal zoals bacteriën, vuil en kledingresten, wat aanleiding kan geven tot ernstige plaatselijke of algemene complicaties als gevolg van infectie. Bovendien, als de breuk in de huid groot is, kan de resulterende blootstelling van de gewonde weefsels aan de uitdrogende en afkoelende effecten van de lucht de schade die door het wondmiddel zelf wordt veroorzaakt, vergroten.

Een naald of een scherp mes dat gemakkelijk door de weefsels gaat, ze schoon scheidt of scheidt, zal relatief weinig schade veroorzaken, behalve aan de weefsels direct in zijn loop, en, inderdaad, tenzij een belangrijke structuur wordt verwond, zijn de veroorzaakte wonden zelden ernstig. Aan de andere kant zal een bomfragment, onregelmatig en gekarteld, als het door de zachte weefsels woelt en scheurt, uitgebreide schade veroorzaken over een aanzienlijke afstand in alle richtingen. Evenzo is het letsel veroorzaakt door verplettering dikwijls ernstig.

De huid, die stevig en elastisch is en goed van bloed wordt voorzien, verdraagt verwondingen goed en herstelt snel. De onderhuidse vetweefsels zijn kwetsbaarder en worden gemakkelijker van hun bloedvoorziening beroofd. Spier is eveneens gevoelig voor de schadelijke gevolgen van granaatscherven, scheurt gemakkelijk en is niet in staat om een verminderde bloedtoevoer gedurende enige tijd te overleven. Wanneer spier beschadigd is, is het bijzonder vatbaar voor infectie.

Een verwonding aan bot in een open wond is altijd ernstig, want elk gebroken fragment dat loskomt van zijn bloedtoevoer zal niet overleven als infectie optreedt, en het zal als een vreemd voorwerp in de wond achterblijven om verdere complicaties te veroorzaken. Zelfs als het bot netjes gebroken is en er geen losse fragmenten zijn, kan infectie de ruwe oppervlakken van de breuk binnendringen met desastreuze gevolgen.

Het is duidelijk dat de ernst van een wond sterk toeneemt als er letsel is aan een gewricht, een zenuw, een belangrijk bloedvat of een inwendig orgaan.

Besmetting van een wond kan optreden op het moment van verwonding of op elk moment daarna totdat de wond volledig genezen is. De effecten van verschillende niet-bacteriële contaminanten lopen sterk uiteen. In het algemeen is de kritische factor voor niet-bacteriële contaminanten de omvang van de contaminatie. In het geval van bacteriële verontreinigingen is het type verontreiniging van groter belang. Infectie veroorzaakt door virulente bacteriën die zich voeden met dood weefsel en organisch vreemd materiaal in de wond kan verschillende vormen aannemen, waarvan de drie belangrijkste zijn: gasgangreen, de meest gevreesde, die bijna uitsluitend in beschadigd spierweefsel optreedt en zich met alarmerende snelheid uitbreidt tot de dood als er geen chirurgische of medische behandeling aan te pas komt; infecties veroorzaakt door organismen zoals Streptokokken en Stafylokokken en de coliformbacteriën, waarbij de plaatselijke productie van pus een opvallend kenmerk is dat gepaard gaat met een algemene reactie die ernstig kan zijn; en tetanus, een vaak dodelijke infectie die enkele dagen na het ontstaan van de wond duidelijk wordt, vaak zonder duidelijke plaatselijke verschijnselen, maar gekenmerkt door gegeneraliseerde spierkrampen.

De uiteindelijke genezing van een wond is het resultaat van een reeks complexe biologische gebeurtenissen die zich over een lange periode voltrekken. In het eenvoudigste geval, in een onbehandelde maar ongecompliceerde wond, zoals van een zuivere messteek, verloopt het proces als volgt: Wanneer weefsels worden doorgesneden, scheiden de randen van de wond zich, schijnbaar uit elkaar getrokken door de elasticiteit van de huid. Bloed uit het doorgesneden bloedvat vult de holte van de wond en stroomt over de wondranden. Het bloed klontert en uiteindelijk droogt het oppervlak van de klonter uit en wordt hard, waardoor een korst ontstaat. Gedurende de eerste 24 uur krimpt de korst, waardoor de randen van de wond dichter naar elkaar toe trekken. Als de korst na ongeveer een week afsterft of wordt verwijderd, is te zien dat een laag roodachtig granulatieweefsel de snijranden van het onderhuidse weefsel heeft bedekt. Geleidelijk aan breidt zich een parelachtig, grijsachtig, dun vlies uit vanaf de huidrand; uiteindelijk bedekt het het hele oppervlak. Het eigenlijke oppervlak van de wond wordt intussen door een proces van samentrekking steeds kleiner; tenslotte is er geen ruw oppervlak meer te zien.

Het dunne lineaire litteken dat zich vormt, is aanvankelijk rood en verheven boven het niveau van de omringende huid, maar vervaagt geleidelijk totdat het aanzienlijk bleker is dan de omringende huid. Gedurende vele weken na de vorming van het litteken gaat dit proces van contractuur door, zoals blijkt uit het geleidelijk korter worden van de wond. Wonden die de normale “huidlijnen” overschrijden, hebben na enkele maanden de neiging breder te worden en onder het niveau van de omringende huid te zakken. Littekens bruinen niet in het zonlicht en produceren geen haar of zweet, allemaal bewijzen dat de huid er niet in slaagt weer volledig te functioneren.

Microscopisch kan men in het stolsel het hele proces waarnemen van de ontwikkeling van fibrine die het stolsel doet samentrekken, de komst van de witte bloedcellen en de macrofagen die het afval in de wond verteren, en de groei van bloedhaarvaten gevolgd door de groei naar binnen van vezelig weefsel dat migreert vanuit de cellen aan de rand van de wond. De vezels die uit deze cellen voortkomen, kunnen worden geïdentificeerd en zien toenemen, zodat ze uiteindelijk de wondholte vullen met een netwerk van in elkaar grijpende draden van het eiwit collageen die zich, onder invloed van spanningslijnen, uiteindelijk in stevige banden vastzetten. Intussen wordt het wondoppervlak bedekt door een proces van vergroting en afplatting en door vermenigvuldiging van de reeds aanwezige huidcellen aan de wondrand. Deze bedekkende, of epitheelcellen, beginnen zich al heel vroeg in de wond te verspreiden en banen zich een weg onder de korst, misschien door de productie van een enzym dat de diepere lagen van de korst oplost. Uiteindelijk smelten de woekerende epitheellaagjes aan beide kanten van de wond samen om de wond oppervlakkig te genezen.