Wat is oxalaat?
Oxalaat is een eindproduct van de stofwisseling en wordt normaal gesproken uit het lichaam uitgescheiden nadat het is gevormd. Het is afkomstig van voedingsbronnen (b.v. spinazie), het metabolisme van vitamine C en synthese in het lichaam. Hoewel het grootste deel van oxalaat afkomstig is van de vorming ervan in het lichaam (50%), is 10-15% afkomstig van het voedsel dat we eten. Mensen die gevoelig zijn voor hoge absorptie van oxalaat hebben een verhoogd risico op het ontwikkelen van oxalaatstenen als ze grote hoeveelheden oxalaat via de voeding eten.
Hoe worden oxalaatstenen gevormd?
Nadat oxalaat is gevormd, verbindt het zich normaal met calcium om te worden uitgescheiden in de ontlasting. Wanneer grote hoeveelheden niet-geabsorbeerd vet beschikbaar zijn (bv. door vetmalabsorptie), bindt calcium zich bij voorkeur aan vet in plaats van aan oxalaat. Hierdoor blijft oxalaat beschikbaar dat gemakkelijk door de dikke darm kan worden geabsorbeerd en in de urinewegen terechtkomt. Bij vetmalabsorptie is het oxalaat in de urine verhoogd.
Wie is er gevoelig voor?
De galzouten, die nodig zijn voor de vetabsorptie, worden geabsorbeerd in het distale ileum van de darm. Wanneer onvoldoende galzouten worden geabsorbeerd (door resectie of ziekte), kan een grote hoeveelheid vet niet worden geabsorbeerd. In plaats daarvan gaat het vet verloren in de ontlasting (steatorroe). Deze vet-malabsorptie kan voorkomen bij mensen met de ziekte van Crohn van het distale ileum of bij mensen die een chirurgische ileale resectie hebben ondergaan waarbij dit gebied betrokken was. Overleg met uw arts wordt aanbevolen om te bepalen of er sprake is van steatorroe (of vetverlies in de ontlasting). Omdat de plaats van overmatige oxalaatabsorptie de dikke darm is, worden oxalaatstenen niet waargenomen bij een persoon met een colostomie of ileostomie.
Hoe wordt de diagnose gesteld?
Tekenen en symptomen zijn onder andere:
- bloed in de urine
- scherpe, hevige pijn in de onderrug
- moeilijkheden met plassen
- “zand” of “kiezel”-achtige stenen als de stenen via de urine het lichaam verlaten
- als er grotere stenen in de urinewegen vastzitten, kan pijn aanwezig zijn, hoewel sommige mensen geen symptomen hebben
Diagnose wordt meestal gesteld door:
- Lichamelijk onderzoek
- röntgenfoto
Dieetrichtlijnen
NOOT: Als uw arts aangeeft dat u vatbaar kunt zijn voor oxalaatstenen, worden de volgende richtlijnen aanbevolen:
- De volgende voedingsmiddelen moeten worden vermeden (bevatten meer dan 10 mg oxalaat/serve): Bonen, (was, groene) noten, bieten, sinaasappelschil, bramen, peterselie, bosbessen, frambozen, selderij, rode bessen, gedroogde vijgen, rabarber, chocolade, spinazie, cacao, aardbeien, kruisbessen, zoete aardappelen, groene paprika’s, snijbiet, limoenschil, en thee.
- Een vetarm dieet (minder dan 50 gram per dag) moet worden gevolgd voor personen met vetverlies in hun ontlasting.
- Drink 2 ½ tot 3 liter vocht per dag, dit zal de concentratie van oxalaten verlagen.
- Vermijd overmatige suppletie (meer dan 1-2 gram/dag) van vitamine C, omdat oxalaat wordt afgeleid van het metabolisme van vitamine C.
Raadpleeg uw arts en/of geregistreerde diëtist/voedingsdeskundige om eventuele voedingszorgen of -veranderingen te bespreken.