Een groep van chronische longziekten veroorzaakt door blootstelling aan een mineraal stof of een metaal. Tot de belangrijkste pneumoconiose behoren asbestose, silicose, kolenarbeiderspneumoconiose (zwarte longziekte), en chronische berylliumziekte.
Volledige details over asbestose zijn beschikbaar in een afzonderlijk onderwerp.
Een volledige beroeps- en milieuanamnese is een belangrijk onderdeel van de diagnostische aanpak.
Patiënten kunnen asymptomatisch zijn met een abnormale röntgenfoto van de borst (incidentele bevinding of resultaat van een screeningstest), of als alternatief een geleidelijk begin van dyspneu bij inspanning hebben, met progressie naar meer ernstige kortademigheid. Hoest en piepende ademhaling kunnen aanwezig zijn. Acute silicose of beryllium pneumonitis, te wijten aan bijzonder zware blootstelling aan silica of beryllium, komen zelden voor in ontwikkelde landen.
De diagnose wordt gewoonlijk gesteld door het typische uitzicht van de röntgenfoto’s van de borst en de geschiedenis van de blootstelling. De beschikbaarheid van een berylliumlymfocytenproliferatietest voor de identificatie van sensibilisatie voor beryllium is belangrijk voor een vroegtijdige diagnose en om de diagnose van chronische berylliumziekte te bevestigen.
Er is een verhoogd risico op bindweefselziekten, vasculitiden, longkanker, COPD, actieve TB en chronisch nierfalen bij patiënten met silicose, en een verhoogd risico op bindweefselziekten en COPD bij patiënten met pneumoconiose van kolenarbeiders. Het risico op longkanker is verhoogd bij patiënten met chronische berylliumziekte.
Afhankelijk van de mate van stoornis kunnen patiënten baat hebben bij zuurstoftherapie en longrevalidatie. Orale corticosteroïdtherapie wordt gebruikt bij de behandeling van chronische berylliumziekte. Patiënten moeten worden geadviseerd over hun wettelijke rechten op schadevergoeding en moeten worden verwijderd van verdere beroepsmatige blootstelling.
Het risico van longkanker is verhoogd bij patiënten met blootstelling aan beryllium en silica.