In de aanloop naar de 2020 Hugo Awards nemen we de tijd om de finalisten van dit jaar in de categorieën korte verhalen en novellen te waarderen, en wat elk van hen geweldig maakt.
Korte verhalen
“And Now His Lordship is Laughing” door Shiv Ramdas
Een verhaal van historische horror dat stevig in onze realiteit is verankerd, Ramdas’ verhaal spreekt over de gruwelijkheden van oorlog die overwinnaars liever uit het geheugen zouden wissen. Midden in de Bengaalse hongersnood van 1943 voert de matriarch van Midnapore – een poppenmaakster genaamd Apa – een plan uit om wraak te nemen voor alles wat Groot-Brittannië haar land, haar manier van leven en haar familie heeft aangedaan. Het proza is net zo scherp als het mes dat Apa hanteert om haar beste werk te maken, terwijl de lezer eraan wordt herinnerd dat wie er wordt gerouwd en herinnerd in de schaduw van een wereldwijd conflict een keuze is die we elke dag moeten maken. Dit verhaal dient als een krachtige herinnering voor degenen die al weten wat er met Apa’s volk is gebeurd, en als een leidraad voor degenen die willen leren. Maar het allerbelangrijkste is dat het een hartverscheurende kijk geeft op kolonialistische macht en de keuze van een vrouw om verlies te beantwoorden met de vergelding die het zo verdient.
-Emmet Asher-Perrin
“As the Last I May Know” door S.L. Huang
Doe een diepe zucht voor je in deze duikt. As the Last I May Know is het klassieke Trolley Probleem dat tot leven komt op een grote, wereldwijde schaal. In deze wereld heeft de president toegang tot dodelijke wapens, de Seres, maar daar hangt een prijskaartje aan. De code voor de Seres is ingebed in een klein kind, en om ze te krijgen moet de president het kind opofferen. Wanneer Nyma, tien jaar oud, de draagster wordt van President Otto Han, zoals verordend door de Orde, moet ze bestaan ondanks dat haar leven volledig uit de hand is gelopen. Ze schrijft gedichten, die door haar leraar Tej worden gepubliceerd, en ze vraagt zich af wat ze nog meer kan doen met de tijd die ze nog heeft. Zowel Tej als President Han krijgen in de loop der jaren steeds meer om haar te geven, terwijl dit filosofisch duistere verhaal tot een hoogtepunt komt. Hauntingly actueel, As the Last I May Know zal op het netvlies blijven lang na de eerste lezing.
-Cassie Schulz
“Bloed is een ander woord voor honger” door Rivers Solomon
Wanneer de woedende daad van rebellie van een jonge slavin genoeg is om een kloof te veroorzaken tussen de heerschappijen in de etherwereld, wordt een kans aangegrepen. Sully, die de familie heeft vermoord die haar bezit (bezat?), wordt het vat waardoor Ziza, een geest die gevangen zit in het land van de doden, opnieuw geboren wordt. Laat ik duidelijker zijn: Ziza komt in Sully’s baarmoeder als een volgroeide tiener. En voor elk van de mensen die Sully heeft gedood, komt er een andere geboorte. Sully wordt de moeder van de geesten, en samen, regelen ze het huis van haar vroegere eigenaars. Bloed is een ander woord voor honger is een verhaal over woede en zonde en wraak, maar Rivers Solomon is een meester in het schrijven van complexe emotie. Het verhaal gaat ook over de goede dingen die uit woede voortkomen, en over de kracht die Sully vindt als ze beseft waartoe ze in staat is. Het gaat over hoe soms acties worden verondersteld om je op een bepaalde manier te laten voelen, maar dat niet doen, of wanneer je goed wilt zijn, maar dat niet kunt. Het gaat over het vinden van liefde en troost in je zonden, en het comfortabel worden met geesten.
-Christina Orlando
“Een catalogus van stormen” door Fran Wilde
Als je vader je ooit spookverhalen in de regen heeft verteld, of je bent ooit in de donder naar buiten gegaan en hebt gegild, dan wil je het lezen van Een catalogus van stormen niet missen. Een klein stadje dat belegerd wordt door vreemd weer, door stormen die op hun beurt geruchten of leviathans naar buiten brengen, die de vorm aannemen van het verdriet van een moeder, wordt gered door de burgers van het stadje die veranderen in weermannen, mensen die zelf deels storm zijn. Ze houden de storm tegen door tegen ze te schreeuwen, door ze terug te drijven met hun stem alleen, door de kracht van hun half menselijke wil. Het verhaal volgt een trio zussen, Lillit, Varyl en Sila, terwijl Lillit weerman wordt, en hoe hun moeder haar opoffering zowel vereert als afwijst. Naarmate Lillit meer en meer weerman wordt, wordt Sila’s band met haar steeds dunner, zelfs als de storm begint te breken. Het is een delicaat verhaal, vol wereldopbouw en droefheid die aan de randen van de delen de overhand neemt, zompig en zacht. Wilde’s proza is kort en bondig, doeltreffend en wijds, een hele horizon gezien vanaf de rand van het vissersdorp. Hoewel het een verhaal over het weer is, is het geen klimaat fictie, en is het gegrond in een veel meer gericht volksverhaal, een luchtspiegeling van familiedrama. Wilde’s wereld is zowel uitgestrekt als ingetogen, en dit stuk is bliksem in een fles, een seizoen voor verhalen en stormen.
-Linda H. Codega
“Do Not Look Back, My Lion” door Alix E. Harrow
In zo’n korte tijd heeft Harrow een epische wereld geschapen die wordt geregeerd door de botsing van dualiteiten: vrouwen die krijgervrouwen zijn en echtgenoten die genezers zijn, die worden opgedragen om nederig het leven te geven en die worden geroemd om het uitdelen van de dood. Talaan is de laatste, een pokdalige figuur uit de mythe die soldaten heeft gedragen en vijanden heeft gedood om de bloeddorstige heerschappij van de keizer te verzekeren – maar het is haar man, Eefa, die de meer ontzagwekkende kracht toont om hun wrede cultuur in twijfel te durven trekken, en misschien zelfs achter zich te laten. Een aangrijpend portret van een huwelijk dat bezwijkt onder de verwachtingen van een maatschappij die een grote Dood belangrijker vindt dan een goed Leven.
-Natalie Zutter
“Tien fragmenten uit een geannoteerde bibliografie over de kannibalenvrouwen van het Ratnabar-eiland” door Nibedita Sen
Deze titel vertelt je precies wat het verhaal is, terwijl hij je ook helemaal niets vertelt. Het lokt je uit om een kijkje te nemen, en het houdt je daar met donkere, voorbode mysterie en horror. Volgens het verhaal dat in tien uittreksels uit een geannoteerde bibliografie wordt gepresenteerd, kwamen Britse soldaten in 1891 naar het eiland Ratnabar. Ze verwachtten een conflict, maar in plaats daarvan ontdekten ze een eiland met voornamelijk vrouwen en kinderen. Wanneer de Britten een maaltijd aangeboden krijgen, begaan ze een culturele overtreding die tot een conflict leidt, waarbij de afgeslagen Britten aanvallen. Drie jonge meisjes werden gespaard en kregen christelijke namen. Slechts één van hen kwam helemaal terug op de Churchill Academy: Regina. Ze wordt dikke vriendinnen met een ander meisje, Emma Yates. Samen plannen Regina en Emma een kannibalistische maaltijd die niemand had kunnen voorbereiden. Dit verhaal houdt het midden tussen speculatieve satire en oprechte fictie, terwijl het vraagtekens zet bij de misogynistische witte blik die historische gebeurtenissen vaak omhult. De toon verandert vakkundig tussen elke aantekening op basis van de periode waarin het stuk werd geschreven, en tegen het einde wikkelt dit wonder van horror zich om je heen. Vrouwenrechten en macht, historisch revisionisme, en lesbische kannibalen? Wat is er niet om van te houden?
-Cassie Schulz
Novelettes
“The Archronology of Love” door Caroline M. Yoachim
Een expeditie komt naar Nieuw Mars. Het was de bedoeling dat de wetenschappers aan boord zich bij collega’s en familie zouden voegen, maar kort nadat ze uit stasis waren gekomen, ontdekten ze de vreselijke waarheid: de kolonie is ingestort. Wat bedoeld was als een reünie wordt nu een onderzoeksexpeditie om te bepalen wat een bloeiende nieuwe gemeenschap heeft gedood. Meer vertellen zou dit delicate verhaal over verdriet en liefde bederven, maar ga er vanuit dat er twee vertellers zijn, en een paar momenten van puur licht en vreugde door al het verdriet heen. Er is ook een fascinerende innovatie in de vorm van “The Chronicle” – een levend verslag van het verleden dat kan worden betreden en opgegraven, net als een archeologische vindplaats – vandaar het vakgebied van de Archronologie, een studie niet voor de zwakkeren van hart.
-Leah Schnelbach
“Away With the Wolves” door Sarah Gailey
Ik ben iemand met hypermobiliteit van de gewrichten, wat vaak leidt tot steeds terugkerende pijn. Gailey’s Away With the Wolves is een verbluffend realistisch inkijkje in hoe het leven met chronische pijn kan zijn. Onze hoofdrolspeelster, Suss, brengt tijd door met Away. Als mens heeft ze voortdurend pijn. Het begint als ze wakker wordt, en het wordt alleen maar erger tot ze slaapt. Maar als ze haar tijd als wolf doorbrengt – weg – verdwijnt haar pijn. Haar tijd als wolf leidt echter tot de vernietiging van haar dorp, en hoe langer ze Weg is, hoe meer ze zich afvraagt of het wel de moeite waard is om terug te keren naar haar menselijke vorm. De fantasie-elementen verankeren op meesterlijke wijze de realiteit die je voelt als je met chronische pijn leeft. Het onderzoekt de gelijkwaardige uitwisseling die plaatsvindt als je leeft met pijn, wetende dat je dag alleen maar meer voor jezelf zal veroorzaken, en ook hoe het anderen zal beïnvloeden. Als wolf kan Suss haar pijn terugwinnen en kiezen. Als ze rent als een wolf en valt, is dat haar pijn. Ze maakte die beslissing. Ze gaat ook om met de zeer rauwe schuld sommigen van ons voelen over een aandoening die we niet kunnen controleren en hoe, ondanks onze beste inspanningen, het doet soms invloed op de mensen om ons heen die we de zorg over. Ik voelde mee met Suss, en ik denk dat u dat ook zult doen. Gailey moet echt geprezen worden voor hun werk aan Away With the Wolves.
-Cassie Schulz
“The Blur in the Corner of Your Eye” door Sarah Pinsker
The Blur in the Corner of Your Eye begint als een schrijfretraite voor Zanna, mysterie-auteur extraordinaire. Ze schrijft twee keer per jaar een boek, en als het tijd is om te schrijven, zoeken zij en haar assistente Shar een rustige, afgelegen hut op om te werken. Geen afleiding. De eerste ochtend daar, blaast Zanna per ongeluk de zekering van haar hut door terwijl ze koffie zet. Omdat ze geen mobiele ontvangst heeft, is de enige oplossing twee mijl terug de berg af te lopen om met de eigenaar van de hut te praten en een vervangende zekering te vinden. Als ze daar aankomt, stuit ze op een echt lijk. Haar mysterieschrijver brein begint de scène uit elkaar te pluizen, en naarmate de dag vordert, wordt het mysterie van het lichaam zijn eigen horror. Pinsker verbindt elk detail in haar verhaal, waardoor je teruggaat om het een tweede keer te lezen. Wat een perfecte mix van mysterie en horror.
-Cassie Schulz
Emergency Skin door N.K. Jemisin
In Jemisins novette, onderdeel van Amazons Forward-collectie, ben “jij” een dappere ontdekkingsreiziger, die terugreist naar de planeet die je Stichters hebben verlaten. Je wordt vergezeld door een AI die je naar de schat zal leiden die de voortdurende welvaart van je cultuur zal verzekeren, en die je de huid zal verdienen die je nog niet waardig bent. Of misschien… ben je niets meer dan een lijfeigene. Je bent een indringer op een planeet die al generaties lang niet aan je gedacht heeft. You are a fool.
Gebruik makend van tweede persoon op een heel andere manier dan in haar Broken Earth serie, presenteert Jemisin een bijna-parodie van “de Aarde verlaten” science fiction verhalen, van de mensheid die zichzelf naar de sterren voortstuwt met zijn eigen opgekropte superioriteit. Naarmate “jij” meer informatie krijgt, zoals nanietlagen huid geënt op kwetsbaar vlees, wordt je begrip van de koppige ethos van de Stichters, en wat ze achterlieten, groter in dit slanke maar krachtige verhaal. (Dat, geen verrassing, onlangs werd geselecteerd voor Neil Clarke’s Best Science Fiction of the Year!)
-Natalie Zutter
“For He Can Creep” door Siobhan Carroll
Vlits en vuur! Borstel en spuug! Dit is mijn favoriet in de categorie romans. Carroll heeft de beste katvertelling geschreven die ik ooit heb gelezen. Jeoffry is de kat die de leiding heeft over het asiel, waar hij demonen bestrijdt en traktaties verslindt. Hij houdt erg veel van zijn dichter, ook al begrijpt hij diens obsessie met het geschreven woord niet – huisdieren zijn natuurlijk veel beter dan poëzie. Wanneer Satan zelf arriveert om een pact te sluiten met De Dichter, beseft Jeoffry dat hij de duivel moet verslaan. Dit verhaal is er een dat me nog lang zal bijblijven. De dialogen lieten me giechelen, mijn gezicht deed pijn van pure verrukking. Ik hoop dat Carroll deze wereld opnieuw bezoekt, en dat we meer te zien krijgen van Jeoffry en zijn katachtigen. Ik zal mijn eigen katten vanaf nu de Nighthunter Moppet noemen. Dit is een novelle die je keer op keer zult lezen.
-Cassie Schulz
“Omphalos” door Ted Chiang
Er is een eigenaardig subgenre van alternatieve geschiedenissen die zich richten op werelden waar concepten van het universum die inmiddels achterhaald zijn de setting vormen. Catherynne M. Valente’s Radiance en Adam Roberts’ Polystom zijn twee roman-lengte voorbeelden van deze micro-genre; het is ook iets dat Ted Chiang heeft herhaaldelijk terug te keren in zijn fictie, met inbegrip van in Verhalen van je leven en anderen ‘Tweeënzeventig Brieven. Zijn novelle “Omphalos” is hier een uitstekend voorbeeld van, waarin het verhaal wordt verteld van een wetenschapper die een geloofscrisis doormaakt ondanks het feit dat hij in een wereld leeft waarin het bewijs van de Bijbelse schepping deel uitmaakt van de archeologische geschiedenis. Wat houdt dat in? Mummies zonder navel, bijvoorbeeld; groeiringen van oude bomen die erop wijzen dat ze spontaan zijn ontstaan, bijvoorbeeld. Maar hoewel de setting van “Omphalos” op zichzelf al suggestief genoeg is – zowel door de manier waarop de wetenschap in zo’n wereld zou werken als door de kleine verschillen tussen de geschiedenis van die wereld en die van ons – houdt het daar niet op bij Chiang. Dorothea Morrell, de vertelster van het verhaal, is een archeologe die ontdekt dat een aantal zeldzame relikwieën op onverwachte plaatsen worden verkocht. Dr. Morrell begint te onderzoeken hoe ze daar terecht zijn gekomen; wat ze ontdekt blijkt een intieme samenzwering te zijn waarbij geloof, wetenschap, en de schokkende ontdekking van een andere wetenschappelijke discipline betrokken zijn. Als dit verhaal zou drijven op één groot idee, zou het onderhoudend genoeg zijn; door de hoofdpersoon op een aantal manieren op de proef te stellen, bereikt Chiang iets wat nog diepgaander is.
-Tobias Carroll