Tweewegcommunicatie is een vorm van overdracht waarbij beide betrokken partijen informatie doorgeven. Tweerichtingscommunicatie wordt ook wel interpersoonlijke communicatie genoemd. Veel voorkomende vormen van tweerichtingscommunicatie zijn:
- Amateurradio-, CB- of FRS-radiocontacten.
- Chatrooms en instant messaging.
- Computernetwerken. Zie backchannel.
- In-persoonlijke communicatie.
- Telefoongesprekken.
Een cyclus van communicatie en tweerichtingscommunicatie zijn eigenlijk twee verschillende dingen. Als we de anatomie van communicatie – de eigenlijke structuur en onderdelen – nauwkeurig bestuderen, zullen we ontdekken dat een communicatiecyclus geen tweewegcommunicatie in zijn geheel is. Dat betekent dat communicatie in twee richtingen niet zo eenvoudig is als men zou denken. Men kan tweerichtingscommunicatie of interpersoonlijke communicatie verbeteren door zich te richten op de ogen van de spreker, oogcontact te maken, te letten op lichaamstaal, op de juiste manier te reageren met opmerkingen, vragen en parafraseren, en samen te vatten om hoofdpunten en een juist begrip te bevestigen.
Tweewegcommunicatie verschilt van eenrichtingscommunicatie in die zin dat tweerichtingscommunicatie plaatsvindt wanneer de ontvanger feedback geeft aan de afzender. Van eenrichtingscommunicatie is sprake wanneer een bericht alleen van zender naar ontvanger stroomt en dus geen terugkoppeling geeft. Enkele voorbeelden van eenrichtingscommunicatie zijn radio- of televisieprogramma’s en het luisteren naar beleidsverklaringen van topbestuurders. Tweewegcommunicatie is vooral van belang omdat het feedback mogelijk maakt om een situatie te verbeteren.
Tweewegcommunicatie omvat feedback van de ontvanger aan de zender. Hierdoor weet de zender dat de boodschap goed is ontvangen door de ontvanger. Communicatie verloopt ook via onderhandelingen, wat betekent dat de zender en de ontvanger naar elkaar luisteren, de berichten verzamelen dan informatie om te reageren. De ene persoon is de zender, wat betekent dat hij een bericht stuurt naar een andere persoon via face to face, e-mail, telefoon, enz. De andere persoon is de ontvanger, wat betekent dat hij het bericht van de verzender ontvangt. Na ontvangst van het bericht stuurt de ontvanger een antwoord terug. Bijvoorbeeld, Persoon A stuurt een e-mail naar Persoon B –> Persoon B antwoordt met zijn eigen e-mail terug naar Persoon A. De cyclus gaat dan verder. Dit schema toont tweerichtingscommunicatie en feedback aan.
←------- | \ \ | | | | / | / ---------->
Tweewegcommunicatie kan horizontaal of verticaal in de organisatie voorkomen. Wanneer informatie wordt uitgewisseld tussen superieur en ondergeschikte, staat dit bekend als verticale tweerichtingscommunicatie. Wanneer daarentegen de communicatie plaatsvindt tussen personen die dezelfde rang of positie bekleden, wordt dit horizontale tweerichtingscommunicatie genoemd. Tweewegcommunicatie wordt in de volgende diagrammen weergegeven:
(Superior)---------------> (Subordinate)---------------> (Superior) (Information) (Feedback)
Er zijn veel verschillende soorten systemen voor tweerichtingscommunicatie, en de keuze van het beste systeem hangt af van zaken als het beoogde gebruik, de locatie, het aantal gebruikers, de frequentieband, en de kosten van het systeem. “Ongeacht het type systeem dat wordt gekozen, is het enige gemeenschappelijke kenmerk dat alle componenten compatibel moeten zijn en moeten samenwerken om een gemeenschappelijk doel te ondersteunen.”