Televisie drong met verbazingwekkende snelheid door in het gemiddelde Amerikaanse leven. Aan het eind van de Tweede Wereldoorlog had slechts een half procent van de Amerikaanse huishoudens een TV; in 1962 was dat aantal gestegen tot 90 procent. Maar hoeveel tv’s we ook kochten en omroepstations we ook bouwden, het bereik van omroepsignalen over lange afstanden werd nog steeds beperkt door een fundamenteel natuurkundig probleem: de kromming van de aarde.
Van dit verhaal
“Het tv-signaal, dat een radiogolfsignaal is, reist in rechte lijnen,” zegt Martin Collins, een curator in het Air and Space Museum. “Dus als je de kromming van de aarde moet overwinnen, kunnen signalen maar zo ver gaan voordat ze door een antenne moeten worden opgepikt en herhaald.”
Dit alles veranderde met de lancering van een raket in Cape Canaveral op 10 juli 1962, vandaag precies 50 jaar geleden. De raket vervoerde de Telstar communicatiesatelliet, het allereerste ruimtevaartuig dat diende om communicatiesignalen actief door te geven tussen ver van elkaar verwijderde punten op aarde. “In wezen betekende dit dat een relaisstation hoog in een baan om de aarde werd gebracht, in plaats van op de grond,” zegt Collins. “Vanuit een technisch perspectief was de satelliet een handige oplossing voor een fundamenteel natuurkundig probleem.”
Het ruimtevaartuig stelde omroepstations in zowel de VS als Europa in staat om signalen de ruimte in te sturen, ze af te kaatsen op de satelliet en ze bijna onmiddellijk te laten ontvangen aan de overkant van de Atlantische Oceaan, wat een revolutie betekende voor de massacommunicatie tussen de continenten. Het apparaat kan ook worden gebruikt voor telefoongesprekken en zelfs faxen. Om de prestatie te vieren, gaven de autoriteiten een internationale demonstratie van de mogelijkheden van Telstar. “Er was een uitwisseling van programma’s – eerst van de Verenigde Staten naar Europa, en dan van Europa naar de VS”, zegt Collins. De Amerikaanse uitzending omvatte een persconferentie met president Kennedy, een honkbalwedstrijd en beelden van beroemde plaatsen zoals het Vrijheidsbeeld en Mt. Rushmore.
Telstar, een experimentele satelliet, zond met succes signalen door gedurende iets minder dan een jaar voordat verschillende technische problemen het offline dwongen. Maar het speelde een cruciale rol in het vormgeven van de ontwikkeling van latere satellieten en hielp ons te begrijpen hoe we communicatie door de ruimte konden voeren. De satelliet maakte gebruik van solid state-technologie, verschafte informatie over hoe elektronica functioneerde in de straling van de Van Allen-gordel en hielp bij het ontwikkelen van technieken om contact te leggen tussen grondantennes en ruimtevaartuigen.
De lancering was ook enorm waardevol voor een Amerikaanse psyche die rammelde door de vroege Sovjet-dominantie van de ruimte tijdens de Koude Oorlog. “Telstar was een gebeurtenis die duidde op Amerikaanse prestaties op een gebied dat de Sovjets zelf niet hadden gedaan,” zegt Collins. “De perceptie was dat de Sovjets voorop liepen in de bemande ruimtevlucht, en dat zij sneller dan de V.S. nieuwe verwezenlijkingen creëerden, maar Telstar vertegenwoordigde een aspect van de ruimtevlucht waar de V.S. duidelijk de eerste in waren.” Het feit dat de satelliet voornamelijk werd ontwikkeld door AT&T, een particulier bedrijf, diende verder om de kracht van de particuliere industrie aan te tonen, in vergelijking met het staatsmodel van de U.S.S.R.’s.
Om de gouden verjaardag van de prestatie te vieren, organiseert het Lucht- en Ruimtemuseum – dat de thuisbasis is van een reservekopie van Telstar, geproduceerd samen met de eigenlijke satelliet die werd gelanceerd – een dag van speciale evenementen op donderdag, 12 juli. Er zal een rechtstreekse satellietverbinding tot stand worden gebracht met het telecommunicatiemuseum in Pleumeur-Bodou, Frankrijk, waar zich de originele Franse grondantenne bevond. De uitzending zal worden gevolgd door een speciaal symposium van ruimtevaarthistorici en deskundigen uit de industrie, waaronder Martin Collins, en er zullen originele opnamen van de uitzending van 1962 te zien zijn. Het evenement is toegankelijk voor het publiek, en zal beschikbaar zijn als een live webcast voor degenen buiten Washington.
Naast de speciale evenementen van het museum is er nog een andere manier om de erfenis van Telstar te vieren: door naar de hemel te kijken. Hoewel de satelliet uiteindelijk werd uitgeschakeld door straling in 1963, is hij sindsdien in een baan om de aarde gebleven en cirkelt betrouwbaar elke 2,5 uur rond de aarde. Moderne satellieten hebben de capaciteiten van Telstar met verschillende orden van grootte overtroffen, maar het relikwie leeft voort als een fysieke herinnering aan onze eerste succesvolle uitstap naar ruimtecommunicatie.