Salie van Ferney, 1753-1778
Voltaire’s literaire productiviteit vertraagde niet, hoewel zijn zorgen verschoven naarmate de jaren verstreken terwijl hij op zijn landgoed in Ferney, Frankrijk verbleef. Hij was vooral bekend als dichter, totdat hij in 1751 in Le Siècle de Louis XIV ook als historicus bekend werd. Andere historische werken zijn Histoire de Charles XII; Histoire de la Russie sous Pierre le Grand; en de universele geschiedenis, Essai sur l’histoire générale et sur les moeurs et l’esprit des nations, gepubliceerd in 1756 maar begonnen in Cirey. Tot 1760 was hij een zeer populair dramaturg, maar hij begon het af te leggen tegen de concurrentie van de toneelstukken van William Shakespeare (1564-1616) die hij in Frankrijk had geïntroduceerd.
De filosofische conte (een kort verhaal over avontuur) was een uitvinding van Voltaire. Naast zijn beroemde Candide (1759), zijn andere verhalen in deze stijl onder andere Micromégas, Vision de Babouc, Memnon, Zadig, en Jeannot et Colin. Naast de Lettres Philosophiques en het werk over Newton (1642-1727), zijn andere werken van Voltaire die als filosofisch beschouwd worden Philosophie de l’histoire, Le Philosophe ignorant, Tout en Dieu, Dictionnaire philosophique portatif, en Traité de la métaphysique. De poëzie van Voltaire omvat – naast de Henriade – de filosofische gedichten L’Homme, La Loi naturelle, en Le Désastre de Lisbonne, alsmede het beroemde La Pucelle, een heerlijk ondeugend gedicht over Jeanne d’Arc (1412-1431).
Altijd de voorvechter van de vrijheid, raakte Voltaire in zijn latere jaren actief betrokken bij het bewerkstelligen van gerechtigheid voor slachtoffers van vervolging, of intense pesterijen. Hij werd het “geweten van Europa”. Zijn activiteit in de Calas-affaire was typerend. Een onsuccesvolle en depressieve jongeman had zichzelf opgehangen in het huis van zijn protestantse vader in de rooms-katholieke stad Toulouse in Frankrijk. Tweehonderd jaar lang had Toulouse de massamoord (wrede moord) op vierduizend van zijn Hugenoten (Franse protestanten) gevierd. Toen het gerucht de ronde deed dat de dode op het punt had gestaan het protestantisme te verlaten, werd de familie opgepakt en berecht wegens moord. De vader werd gemarteld; een zoon werd verbannen (gedwongen te vertrekken); en de dochters werden met geweld vastgehouden in een klooster (een huis voor nonnen). Onderzoek verzekerde Voltaire van hun onschuld, en van 1762 tot 1765 zette hij zich voor hen in. Hij gebruikte “zijn vrienden, zijn beurs, zijn pen, zijn krediet” om de publieke opinie ten gunste van de familie Calas te bewegen. In 1765 verklaarde het parlement de familie Calas onschuldig.
Voltaire’s invloed bleef ook na zijn dood in Parijs op 30 mei 1778 nog voelbaar.