Foto van een opkomende volle maan in de winter, door Bob King, aka AstroBob. Februari 2018 heeft geen volle maan.
Door David Chapman
In ieder geval in Amerika kent 2018 een ongebruikelijke opeenvolging van data van volle maan: 1 januari, 31 januari, 1 maart en 31 maart. Er zijn twee volle manen in januari, geen in februari, en weer twee volle manen in maart. Dit is geen unieke gebeurtenis. Het gebeurde in 1999 en zal weer gebeuren in 2037, met tussenpozen van 19 jaar, een interval dat door astronomen de Metonische cyclus wordt genoemd.
Er is geen wetenschappelijke betekenis voor het hebben van twee volle manen in een maand of een februari zonder volle manen. Het is gewoon een gril van onze kalender.
De gemiddelde tijd tussen twee volle manen is ongeveer 29 1/2 dag. De meeste maanden van de kalender zijn langer (30 of 31 dagen) en februari is korter (28 dagen, 29 in schrikkeljaren). Daarom is het mogelijk dat een van de 11 maanden van tijd tot tijd twee volle manen bevat … maar februari niet. In feite kan februari geen volle manen hebben, zoals in 2018. En wanneer dit gebeurt, zullen zowel januari als maart elk twee volle manen hebben. Tegenwoordig wordt de tweede volle maan van een maand een blauwe maan genoemd.
Sommige traditionele kalenders, zoals de Hebreeuwse, islamitische en Chinese kalenders, hebben maanden die precies de maancyclus volgen. Uiteraard is er in dergelijke maanmaanden slechts plaats voor één volle maan. De oude Romeinse kalender was vergelijkbaar, maar Romeinse priesters maakten er voortdurend een puinhoop van totdat Julius Caesar een kalenderhervorming dicteerde die de maanden loskoppelde van de maancyclus, om het zonnejaar in 12 intervallen te verdelen. Het idee was om de maanden te synchroniseren met de zon en de seizoenen, een idee geïmporteerd uit Egypte.
Zo’n kalender sloot beter aan bij jaarlijkse gebeurtenissen van landbouwkundig belang, zoals de overstroming van de Nijl. Na nog wat aanpassingen kwamen we uit op zeven maanden van 31 dagen, vier maanden van 30 dagen, en een enkele korte maand die slechts 28 of 29 dagen telde. Deze hervormde Juliaanse kalender werd later gewijzigd onder Paus Gregorius XIII, maar alleen de formule voor wanneer schrikkeljaren voorkomen, niet de lengtes van de maanden.
Bekijk groter. | De jaarlijkse ecologische cyclus van het inheemse Mi’kmaw volk van Canada wordt voorgesteld door natuurlijke gebeurtenissen, en de gewone 12 maantijden ontlenen hun namen aan deze gebeurtenissen. Een 13e maan is soms nodig om de moontijden in de pas te laten lopen met de seizoenen. Image via Cape Breton University Institute for Science & Health, Outsider Diaries and Mi’kmaw Moons.
Inheemse volkeren van Amerika (waaronder de Mi’kmaw of Mi’kmaq natie van Canada’s noordoostelijke bosgebieden) rekenden het verstrijken van de tijd op natuurlijke wijze af aan de hand van de maancycli, waarbij elke moontijd aan het seizoen werd gekoppeld door ecologische omschrijvingen als Rivers About To Freeze of Frog Croaking Time. Net als bij andere culturen die de maan volgen, werd elke 2 tot 3 jaar een 13e maan in de rij ingevoegd om de maantijden in de pas te laten lopen met de seizoenen, maar hoe de inheemse volken dit regelden is niet duidelijk, en is wellicht nooit gecodificeerd.
De namen voor de volle maan die populair zijn gemaakt door de Old Farmer’s Almanac zijn gebaseerd op de Algonquin cultuur, en verschillen van de Mi’kmaw namen, maar het principe is hetzelfde; bijvoorbeeld, de volle maan in de vroege herfst wordt de Oogstmaan genoemd.
De 12 maanden van de Europese kalender waren onbekend bij de inheemse volken, en hadden geen relevantie voor hen. Nadat de Europeanen zich hadden gevestigd, kreeg hun kalender uiteindelijk voorrang voor spirituele, juridische en politieke doeleinden.
Vele inheemse volkeren houden zich nog steeds aan hun traditionele namen voor de maanden, maar nu vaker als benaderende equivalenten van de Gregoriaanse maanden die ze overlappen. Wanneer we jaren hebben zonder volle manen in februari, valt deze overeenkomst weg … en de naamgeving van volle manen kan verwarrend worden.
David Chapman is een Life lid van de Royal Astronomical Society of Canada en is een voormalig redacteur van het RASC Observer’s Handbook (edities 2012-2016). Samen met zijn Mi’kmaw-projectpartner Cathy LeBlanc (Acadia First Nation) beheert hij de Facebook-pagina Mi’kmaw Moons.
De Mi’kmaw moontijd die begint op de nieuwe maan van 15 februari 2018 (volle maan op 1 maart 2018) is Apiknajit, of Sneeuwverblindende Maan, verwijzend naar een tijd van helder zonlicht en verblindende reflectie van opgehoopte sneeuw. Afbeelding via Mi’kmaw Moons.
Bodemlijn: Canadese astronoom David Chapman legt uit waarom er geen volle maan is in februari 2018.
Leden van de EarthSky-gemeenschap – waaronder wetenschappers, maar ook wetenschaps- en natuurschrijvers van over de hele wereld – wegen in op wat belangrijk voor hen is. Foto door Robert Spurlock.