Als samenleving worden we geregeerd door de tijd. De tijd op de klok bepaalt hoe laat we ’s ochtends opstaan, wanneer we op het werk aankomen en wanneer we de kinderen gaan ophalen. De tijd gebiedt ons wanneer we aan het eten beginnen en wanneer we naar bed gaan. Het eerste en laatste wat de meesten van ons elke dag doen, is onze wekker zetten en uitzetten. Overal zie je de tijd knipperen. Het staat op horloges, grootvaderklokken, wekkers, mobiele telefoons, computerschermen, de magnetron en op de kabelbox. Het is letterlijk overal.
Naast dat we in letterlijke en praktische zin door de tijd worden geregeerd, worden we er ook in existentiële, minder tastbare zin door beïnvloed. Het verstrijken van de tijd zorgt ervoor dat men ouder wordt en zijn sterfelijkheid overdenkt. De meesten beschouwen tijd als kostbaar en vergankelijk. Sommigen maken zich zorgen of zij hun tijd wel goed besteden, terwijl anderen bang zijn dat zij de tijd verspillen. Mensen proberen de tijd te bevriezen door in het moment te leven en van elke seconde te profiteren. Anderen proberen de tijd te versnellen in een poging om snel door een moeilijke periode te komen.
Tijd is complex en kan in verband worden gebracht met angst, vrees en fobieën. Chronofobie is een soort angststoornis waarbij een persoon bang is voor de tijd. Het wordt gekenmerkt door een irrationele en niet aflatende angst voor het verstrijken van de tijd, het hebben van beperkte tijd, of het hebben van beperkte middelen om de tijd te controleren. Symptomen zijn ronddraaiende en racende gedachten, dwangmatig gedrag en een soort uittredingservaring waarbij de tijd lijkt te versnellen of te vertragen. Andere lichamelijke symptomen zijn paniekaanvallen, transpireren, hartkloppingen en ademhalingsmoeilijkheden.
Chronofobie kan leiden tot aanzienlijk leed en belemmering in het dagelijks functioneren. Het kan leiden tot isolerend gedrag, droefheid en depressie, en een verstoord denkvermogen. Chronofobie komt vooral voor bij ouderen, bij gedetineerden en bij mensen bij wie een terminale ziekte is vastgesteld. Deze mensen maken zich zorgen dat hun tijd beperkt is en beginnen een angst te ontwikkelen voor het verstrijken van de tijd, omdat dit hen uiteindelijk dichter bij hun sterfelijkheid zal brengen. Chronofobie kan ook voorkomen bij mensen die een ernstig trauma hebben meegemaakt of bij mensen die door een natuurramp zijn getroffen. Deze personen ontwikkelen intense angst omdat ze het verstrijken van de tijd tijdens deze situaties niet gemakkelijk kunnen volgen.
Chronofobie is moeilijk te voorkomen, omdat het vaak wordt aangewakkerd doorsituaties die oncontroleerbaar zijn en niet kunnen worden voorkomen, zoals trauma of ziekte. Gelukkig reageert chronofobie goed op behandeling. Psychotherapie is de eerste lijn van behandeling en probeert een individu te helpen irrationele gedachtepatronen te veranderen. Cognitieve gedragstherapie, een vorm van behandeling die iemand helpt negatieve denkpatronen te veranderen, wordt vaak gebruikt bij de behandeling van chronofobie. Hypnotherapie kan een andere behandelingsmogelijkheid zijn en in sommige gevallen kan ook medicatie worden voorgeschreven.
Het is een feit dat we allemaal worden geregeerd door de tijd. Sommigen van ons verzetten zich tegen tijdsbeperkingen en -restricties met een flagrant gebrek aan respect voor deadlines en geplande afspraken. Sommigen van ons zijn eraan gewend en houden zich eraan. De meeste mensen zijn contemplatief over het verstrijken van de tijd in relatie tot leven en sterfelijkheid zonder dat het hun niveau van functioneren aantast. Degenen met een chronofobie zijn echter onmachtig door angsten, die alleen maar worden versterkt door het geluid van seconden die wegtikken en de duizenden knipperende klokken die we dagelijks tegenkomen.
Tracy is een Licensed Professional Counselor en is een klinisch supervisor voor een Community YMCA. Tracy heeft meer dan 12 jaar ervaring in het werken in verschillende settings, waaronder gedeeltelijke hospitalisatie en intensieve poliklinische programma’s, gemeenschapsagentschappen, groepspraktijk, en schoolprogramma’s. Tracy werkt met cliënten van alle leeftijden, maar vindt het vooral leuk om met adolescenten te werken.