Sambo is een van de meest complete, goed onderzochte, op gevechten geteste en professioneel georganiseerde vechtsporten ter wereld, en Braziliaans jiu-jitsu zou veel kunnen leren van deze uit de Sovjet-Unie afkomstige stijl van grappling.
Geschreven door gastspreker Daniël Bertina
‘Movement first, technique second…’
We leven in een tijd waarin Braziliaanse jiu-jitsu-scholen op bijna elke straathoek in Californië te vinden zijn. Elke week wordt er een flitsend nieuw kimono-merk gelanceerd, en de social media massa’s verkondigen trots hun #bjjlifestyle. Het is soms moeilijk voor te stellen dat andere vechtstijlen ook maar bestaan, zo dominant is Braziliaans jiu-jitsu. Maar voor elke berimbolo-enthousiast is er een sambo-speler die manieren perfectioneert om je op je hoofd te gooien en je ledematen te breken.
Sambo heeft een enorme internationale toernooiscene, onder toezicht van bestuursorgaan FIAS, en verschillende sambo-vechters domineren in MMA-competitie (denk aan vechters Khabib Nurmagomedov en Fedor Emilianenko, en – voor de old schoolers onder u – no holds barred pionier Oleg Taktarov).
Stephen Koepfer, hoofdinstructeur van New York Combat Sambo en medeoprichter van de American Sambo Association, praat over hoe de kunsten van Braziliaanse jiu-jitsu en Sambo elkaar kunnen versterken.
FloGrappling: Wat zijn de wortels van sambo?
Stephen Koepfer: Zoals alle vechtsporten, is er altijd een beetje mythe bij betrokken. Maar het algemene verhaal is dat in de vroege jaren van de 20e eeuw, twee officieren in de Sovjet-Unie werden aangesteld om een vorm van lege hand gevecht voor militaire doeleinden te bedenken. De oprichters – Viktor Spiridonov en Vasili Oshchepkov – creëerden sambo, een acroniem voor SAMozashchita Bez Orushiya: letterlijk “zelfverdediging zonder wapens”, een mengeling van Japans judo en jiu-jitsu, catch-as-catch-can, freestyle en Grieks-Romeins worstelen, en een tiental inheemse Oostblok-worstelstijlen.
Sommige technieken werden uit boeken overgenomen. In andere gevallen werden soldaten en ordehandhavers na een aanval ingelicht over de bewegingen die ze gebruikten, en soms stuurden ze zelfs waarnemers mee om aantekeningen te maken. Hoe dan ook, sambo werd het Sovjet-systeem van ongewapende, geen-regels gevechten; alles over het zo snel mogelijk uitschakelen van de andere man, het nemen van wat werkt en het negeren van wat niet werkt.
FG: Wat zijn de verschillen tussen sport, gevecht en militaire sambo?
SK: Sambo begon als een strijdlustige vechtstijl voor soldaten en politieagenten. Toen realiseerden zij zich — dankzij de invloed van judo — dat er ook een competitieve sportversie van de kunst moest zijn om hun vaardigheden aan te scherpen.
In 1938 werd Sambo gecodificeerd en werd het een gereglementeerde sport van worstelen met een jas (een kurtka genoemd). Op het eerste gezicht lijkt het op judo, maar dan met beenklemmen. Je kunt winnen door onderwerping — hoewel chokes niet zijn toegestaan — worpen, of door punten te scoren; bijvoorbeeld door pinnen.
Op het eerste gezicht lijkt het op judo, maar dan met beenklemmen. Je kunt winnen door onderwerping – hoewel chokes niet zijn toegestaan – worpen of punten, bijvoorbeeld door pinnen
Dit werd sport-sambo genoemd, en het militaire systeem werd vervolgens combat-sambo genoemd. Hier is waar het verwarrend wordt: rond het jaar 2000 begon men ook een sportversie van gevechtssambo te formaliseren — met stoten, trappen, ellebogen, knieën, hoofdstoten en liesstoten, dus toen begon men de oorspronkelijke stijl ‘militaire’ sambo te noemen om onderscheid te maken tussen deze drie uitingen van de kunst.
De meeste mensen noemen gewoon alles sambo. De meest populaire versie is sport sambo. En nee, er is geen officieel no-kurtka sambo toernooi — het is gewoon jack worstelen zonder rangen of vaardigheidsdivisies. De enige categorieën zijn gewicht en leeftijd, dus je moet voorbereid komen, want je zou een wereldkampioen kunnen loten in de eerste ronde van je allereerste toernooi.
FG: Wat is de grootste kracht van sambo?
Een goede sambo-coach zal je een kader geven zoals een specifieke oefening of spel, en wat je binnen dat kader doet is aan jou. Mijn coach zei altijd: ‘Leer eerst de beweging, dan de techniek’. We zouden veel bewegingsoefeningen doen, solo en met een partner, en flow rolling. Het ging allemaal om het opbouwen van een fysieke relatie met een ander mens en de grond.
Ik moest wel lachen toen ik onlangs een interview zag met de coach van Conor McGregor, waarin hij zei dat deze op beweging gebaseerde aanpak zo innovatief en nieuw is en dat niemand dit ooit in de vechtsport heeft gedaan. Sambo traint al jaren op deze manier
Een andere kracht van sambo is dat we, vanaf het begin, altijd hebben gewerkt aan overgangsmomenten. Vloeiend van slagen naar worp, van worp naar grond, van grond naar onderwerping. Om die hele keten van bewegingen vloeiend te houden. Ik moest een beetje lachen toen ik onlangs een interview zag met de coach van Conor McGregor waarin hij zei dat deze op beweging gebaseerde aanpak zo innovatief en nieuw is, en dat niemand dit ooit heeft gedaan in de vechtsport. Sambo traint al jaren op deze manier, het grote publiek weet er alleen nog niets van.
FG: Hoe kunnen BJJ en sambo van elkaar profiteren?
SK: Mijn eigen ervaring is dat ik door het trainen van BJJ meer inzicht heb gekregen in guardtechnieken, zowel in het passeren van bovenaf als in het aanvallen vanaf de onderkant. Dat is zeker niet zo ontwikkeld in sambo. En natuurlijk heeft BJJ veel meer geavanceerde chokes.
Sambo chokes zijn rudimentair en lang niet zo ingewikkeld. Dat komt ook door de manier waarop de kurtka werkt, je kunt iemand niet choken met behulp van de revers, want de riem gaat door de jas en die gaat nooit open. Je zult nooit een worm guard zien in sambo. Toevallig is dat de reden waarom sambo’ers zo goed zijn geworden in het gooien met de riem, omdat de riem altijd vast blijft zitten.
Je kunt iemand niet wurgen met de revers, omdat de riem door de jas heen gaat en nooit opengaat. Je zult nooit een worm guard zien in sambo
In termen van wat BJJ van ons kan leren, zijn het natuurlijk de beenvergrendelingen, afgezien van de worpen en overgangen die ik eerder noemde. Het is best cool om al die omgekeerde dingen en de rollende beenaanvallen te zien in no-gi grappling tegenwoordig. Sambo doet dat al tientallen jaren. Mensen vertelden ons dat het onzin was en nooit zou werken, nu is het super populair.
Ik moet wel zeggen dat strategieën altijd door regels worden gedicteerd. In BJJ mag je niet op de knie slaan, waardoor veel beenaanvallen moeilijker zijn uit te voeren. En in sambo is het niet toegestaan om je guard te sluiten (je kunt zelfs gepind worden vanuit de gesloten guard en verliezen op punten) en er is beperkte tijd op de mat. Die regels hebben allemaal gevolgen voor het sambo grondwerk, waardoor het kort en agressief is.
FG: Wie is de Rickson Gracie van sambo?
SK: David Rudman is een van de koningen. Hij is een meervoudig Sovjet-kampioen die de Japanners in hun eigen judosport versloeg in de jaren zestig. Igor Kurinnoy is een andere legende, meervoudig wereldkampioen en Russisch nationaal kampioen. Er zijn misschien mannen die meer toernooien hebben gewonnen, maar Koerinnoy wordt beschouwd als de meest technische levende sambo-vechter. Die man is een krijger/geleerde als ik er ooit een gekend heb. Hij is gepromoveerd in de sportwetenschappen, een voormalig wetenschapper in het kosmonautenprogramma, en nu is hij belast met het toezicht op de ontwikkeling van sambo-vechters in de regio Moskou. Nogal een kerel.
En dan is er natuurlijk Fedor Emilianenko. Hij is eigenlijk meer bekend van MMA en combat sambo, niet zozeer in sport sambo.
FG: Denk je dat Sambo ooit zo hip zal worden als BJJ?
SK: Ik hoop het niet! Het meeste van dat ‘lifestyle’ gedoe is gewoon marketing en spin. Ik denk niet dat sambo ooit zo groot zal worden als BJJ in de Verenigde Staten. BJJ had de voorsprong door te profiteren van het grote succes van de UFC, en ik denk dat we misschien de boot hebben gemist op dat punt. Dat is niet erg. We blijven gewoon trainen en concurreren met iedereen.
Stephen Koepfer is medeoprichter en voormalig voorzitter van de American Sambo Association. Hij is de hoofdinstructeur bij New York Combat Sambo. Volg hem op Twitter.
Daniël Bertina is een journalist en schrijver uit Nederland. Hij heeft een zwarte band in BJJ onder Marcos Flexa van Carlson Gracie Team. Volg hem op Twitter.
Sambo Quick Facts
– Ontstaan in de Sovjet-Unie, begin jaren ’20
– Naar schatting 300.000 beoefenaars van sambo in Rusland
– Bestuursorgaan: Sambo International Federation (FIAS), actief in bijna 100 landen
– Bekend om meedogenloze worpen en takedowns, beenaanvallen, agressieve overgangen, mobiliteitstraining