Wat zegt het 25ste Amendement over het verwijderen van een zittende president

Updated on Jan. 7 at 1:55 p.m. ET

Na de gewelddadige overname van het Amerikaanse Capitool zijn de oproepen blijven toenemen van Democraten en Republikeinen in het Congres, evenals van voormalige Amerikaanse ambtenaren.S. ambtenaren, voor vice-president Pence om het 25e Amendement van de Grondwet in te roepen en de bevoegdheden van het presidentschap over te nemen.

De rellen van woensdag werden voor een groot deel veroorzaakt door de retoriek van president Trump, zeggen deskundigen, en zelfs nadat het Capitool was overspoeld, weigerde Trump de menigte te veroordelen, in plaats daarvan vertelde hij hen in een video dat ze “heel speciaal waren.”

Dat heeft ertoe geleid dat wetgevers de gemakkelijkste manier overwegen om een president van zijn bevoegdheden te ontdoen.

“De snelste en meest effectieve manier – het kan vandaag worden gedaan – om deze president uit zijn functie te ontheffen, zou zijn dat de vicepresident onmiddellijk het 25e Amendement inroept,” zei Senaatsminority Leader Chuck Schumer donderdag in een verklaring.

House Speaker Nancy Pelosi sloot zich donderdag ook aan bij Schumer’s oproep om het 25e Amendement in te roepen.

“Als de vicepresident en het kabinet niet handelen, kan het Congres bereid zijn om verder te gaan met impeachment,” vertelde Pelosi verslaggevers.

Republikeinse Rep. Adam Kinzinger uit Illinois tweette een video waarin hij Pence aanspoorde om te handelen “om ervoor te zorgen dat de komende weken veilig zijn voor het Amerikaanse volk, en dat we een verstandige kapitein op het schip hebben.”

Het is een veelvoorkomend onderwerp geworden tijdens het presidentschap van Trump, maar het 25e Amendement is nog nooit daadwerkelijk gebruikt om bevoegdheden weg te nemen van een president zonder zijn toestemming.

Het amendement biedt een kader voor hoe dat scenario zou moeten uitspelen, maar juridische experts hebben zich tientallen jaren afgevraagd over de potentiële “constitutionele crises” die zouden kunnen volgen.

Wat de wet zegt

De taal van het amendement zegt dat als de vicepresident en ofwel een meerderheid van het uitvoerende kabinet of een door het Congres aangewezen toetsingsorgaan schriftelijk verklaren dat de president ongeschikt is voor het ambt, de vicepresident onmiddellijk de waarnemend president wordt.

Maar de wet geeft ook de zittende president, Trump in dit geval, de kans om te beargumenteren dat hij geschikt is voor het ambt.

In het geval van concurrerende argumenten over de bekwaamheid van de president om te leiden, “beslist het Congres over de kwestie,” zegt het amendement. Wil de vice-president de macht van het presidentschap overnemen, dan moet tweederde van zowel het Huis van Afgevaardigden als de Senaat voor dat resultaat stemmen.

Als het Congres niet over voldoende meerderheden in beide partijen beschikt om de macht van de president in te trekken, dan blijft hij aan de macht.

Toen het amendement werd aangenomen, was het niet bedoeld om “de afzetting van een impopulaire of mislukte president te vergemakkelijken,” volgens een rapport van de Congressional Research Service. En een dergelijke stap, zegt het rapport, zou mogelijk “een constitutionele crisis kunnen neerslaan.”

” … soort nachtmerriescenario dat geleerden beschrijven als betwiste verwijdering, waarin een president bezwaar zou maken tegen het idee dat is vastgesteld dat hij onwel is”, zei schrijver Evan Osnos in een interview op NPR’s Fresh Air in 2017. “Het is een soort van verbazingwekkend om terug te stappen en na te denken over hoe dat eigenlijk in de praktijk zou zijn, dat je het Congres actief, openlijk, publiekelijk zou laten discussiëren over de vraag of de president van de Verenigde Staten mentaal geschikt was om terug te keren naar het presidentschap of niet.”

Hoe het 25e Amendement tot stand kwam

Toen hij in 1961 op 70-jarige leeftijd zijn ambt neerlegde, was Dwight Eisenhower de oudste president in de geschiedenis van de V.S. En hij had gezondheidsproblemen gehad. In zijn eerste ambtstermijn kreeg Eisenhower zowel een hartaanval als een lichte beroerte, waardoor een natie die al nerveus was door de spanningen van de Koude Oorlog, dat nog meer werd.

Hij en zijn vice-president, Richard Nixon, kwamen een regeling overeen waarin Eisenhower tijdelijk de macht zou afstaan als hij opnieuw arbeidsongeschikt zou raken, maar zelf zou bepalen wanneer hij zijn taken weer zou oppakken.

Het was een ad hoc-overeenkomst die een scenario waarin de president niet in staat is om zijn geschiktheid voor het ambt te bepalen, onbesproken liet.

Toen de oudste zittende president werd opgevolgd door John Kennedy, de jongst gekozen president, nam de bezorgdheid over de kwestie “aantoonbaar af,” volgens Thomas Neale van de Congressional Research Service.

Dat wil zeggen, tot de moord op Kennedy.

Artikel II, Sectie 1, Clausule 6 van de Grondwet zegt dat de vice-president de “bevoegdheden en taken” van de president overneemt in geval van “onvermogen” van de president, maar het zegt niet hoe te bepalen of de president niet in staat is om te dienen.

Als Kennedy in leven was gebleven, maar niet in staat was geweest, was er misschien geen mogelijkheid geweest voor vice-president Lyndon Johnson om als waarnemend president te dienen.

Hieruit volgt het 25e Amendement op de Grondwet, dat in 1965 door het Congres werd aangenomen en in 1967 werd geratificeerd toen Nevada de 38e staat werd die het goedkeurde. Secties 3 en 4 van het amendement vullen die grondwettelijke leemte: hoe ervoor te zorgen dat de natie een chief executive heeft wanneer de president arbeidsongeschikt is.

Sectie 3 behandelt het eenvoudigste scenario: wanneer een president vaststelt dat hij arbeidsongeschikt is, en later vaststelt dat hij in staat is om terug te keren naar de taken van het ambt. De president stelt de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden en de voorzitter pro tempore van de Senaat schriftelijk in kennis van zijn onbekwaamheid en deelt hun nogmaals schriftelijk mede wanneer hij weer in staat is het ambt te bekleden. De vice-president fungeert in de tussentijd als waarnemend president.

Volgens Neale van de Congressional Research Service is sectie 3 drie keer ingeroepen:

• President Ronald Reagan deed dat aantoonbaar toen hij in 1985 een kankeroperatie onderging en vice-president George H.W. Bush tijdelijk de leiding gaf (hoewel Reagan volhield dat de opstellers van het amendement niet hadden bedoeld om het in een dergelijke omstandigheid toe te passen).
• President George W. Bush beriep zich formeel twee keer op het amendement, in 2002 en 2007, terwijl hij routinematige colonoscopieën onderging.

Sectie 4 behandelt het eerder genoemde veel complexere scenario: wanneer een president niet in staat is om zijn onbekwaamheid te verklaren.

Hieronder volgt de volledige tekst van sectie 4 van het amendement:

Wanneer de vice-president en een meerderheid van de hoofdofficieren van de uitvoerende departementen of van een ander orgaan waarin het Congres bij wet kan voorzien, de voorzitter pro tempore van de Senaat en de voorzitter van het Huis van Afgevaardigden hun schriftelijke verklaring doen toekomen dat de president niet in staat is de bevoegdheden en taken van zijn ambt uit te oefenen, neemt de vice-president onmiddellijk de bevoegdheden en taken van het ambt van waarnemend president op zich.

Wanneer de President vervolgens aan de President pro tempore van de Senaat en aan de Voorzitter van het Huis van Afgevaardigden zijn schriftelijke verklaring overbrengt dat er geen verhindering is, hervat hij de bevoegdheden en verplichtingen van zijn ambt, tenzij de Vice-President en een meerderheid van hetzij de hoofdambtenaren van het uitvoerende departement, hetzij van enig ander lichaam waarin het Congres bij wet kan voorzien, binnen vier dagen aan de President pro tempore van de Senaat en aan de Voorzitter van het Huis van Afgevaardigden hun schriftelijke verklaring overbrengen, dat de President verhinderd is de bevoegdheden en verplichtingen van zijn ambt uit te oefenen. Daarop beslist het Congres over de kwestie, daartoe bijeenkomend binnen achtenveertig uur, indien het niet in zitting is. Indien het Congres binnen eenentwintig dagen na ontvangst van deze schriftelijke verklaring, of, indien het Congres niet in zitting is, binnen eenentwintig dagen nadat het Congres verplicht is bijeen te komen, met tweederde meerderheid van de stemmen van beide Kamers vaststelt dat de President niet in staat is de bevoegdheden en verplichtingen van zijn ambt te vervullen, blijft de Vice-President dit ambt vervullen als waarnemend President; zo niet, dan hervat de President de bevoegdheden en verplichtingen van zijn ambt.

Een versie van dit verhaal werd voor het eerst gepubliceerd op 2 oktober.