Alle kinderen van narcisten lijden. Zonen van narcistische moeders ondervinden schade aan hun autonomie, eigenwaarde en toekomstige relaties met vrouwen.
Narcisten missen empathie en het vermogen om hun kinderen te koesteren. Ze zien hen niet als individuen, maar alleen als verlengstukken van zichzelf. De gevoelens en behoeften van hun kinderen worden verwaarloosd en bekritiseerd, terwijl hun eigen gevoelens voorrang krijgen. Narcisten voelen zich gerechtigd en staan erop hun zin te krijgen. Ze dwingen naleving af door controle, manipulatie, schuldgevoelens en schaamte. “Het is hun manier of de snelweg,” en als je niet gehoorzaamt, straffen ze je met aanvallen, kilte, of achterhouden. Hun onzekerheid drijft hun onverzadigbare, onrealistische behoefte aan hoog aanzien en bewondering. Ze nemen gemakkelijk aanstoot, wat minachting en woede uitlokt. Omdat ze geen grenzen hebben, projecteren en beschamen ze anderen en geven ze anderen de schuld van hun eigen emotionele ongemak, dat ze niet kunnen verdragen.
Dynamiek tussen zonen en narcistische moeders
Narcisme varieert in graad en soort en met de persoonlijkheid en waarden van elk individu. Er zijn narcistische moeders die ongeïnteresseerd zijn in hun kinderen; anderen die over-betrokken zijn. Sommigen gedragen zich agressief, terwijl anderen zich zorgzaam of verleidelijk gedragen. De volgende zijn enkele veel voorkomende patronen, hoewel uw ervaring kan verschillen.
Verwaarlozing
Narcistische moeders die zich bezwaard voelen door het moederschap verwaarlozen hun kinderen, maar beschamen en bekritiseren hen – soms omdat ze te behoeftig of kinderlijk zijn. Ze zijn zelf behoeftig en kunnen de behoeften van hun kind niet verdragen. Ze kunnen eisen dat hun jonge zoon “een man is,” of een kind bevoordelen en een ander kind aantoonbaar negeren of kleineren.
Enmeshment
In plaats van verwaarlozing, zijn andere narcistische moeders enmeshed. Ze gebruiken hun kinderen voor hun narcistische voorraad. Hoewel een moeder onafhankelijk kan lijken, kan ze emotioneel behoeftig zijn en een wederzijdse afhankelijkheid met haar zoon koesteren door middel van aanbiddelijk en controlerend gedrag. Ze kan afhankelijk zijn van haar zoon om haar emotioneel te steunen, naar haar te luisteren, een metgezel te zijn, of te zorgen voor haar fysieke behoeften en verantwoordelijkheden. Als hij volwassen is, kan ze op hem vertrouwen om beslissingen te nemen en haar zaken en financiën te beheren.
Voor alles gebruikt en exploiteert ze haar zoon om haar te voorzien van aandacht, bewondering en om haar wensen en behoeften te vervullen. Ze geeft hem het gevoel geliefd, belangrijk en gewaardeerd te zijn, waardoor zijn afhankelijkheid wordt versterkt. Echter, het is alleen voor haar plezier. Vandaar dat haar overmatige betrokkenheid bij haar zoon haar giftige ouderschap kan camoufleren. Er wordt meestal een hoge prijs betaald voor zijn pogingen tot autonomie. Door haar manipulatie met woede, schaamte, schuld, zelfmedelijden en/of martelaarschap leert hij haar wensen en behoeften voorop te stellen en voelt hij zich verplicht dit te doen.
Idealisatie en Kritiek
Veel narcistische moeders idealiseren hun jonge zoon. Ze bouwen aan zijn zelfvertrouwen en gevoel van belangrijkheid. Als hij volwassen wordt en haar controle uitdaagt, kleineert zij zijn opkomende individualiteit en probeert hem te corrigeren en te veranderen. Om haar ego op te vijzelen, kan ze over haar zoon opscheppen tegen haar vrienden, maar thuis is ze kritisch. Als reactie daarop kan hij in opstand komen en haar woede opwekken of proberen haar te behagen om geaccepteerd te worden. Zijn val uit de gratie kan verwarrend en traumatisch zijn. Het wordt nog erger als er nog een kind wordt geboren. Hij verliest zijn speciaalheid, en broer en zus rivaliteit kan extreem zijn.
Triangulatie
Als gevolg van haar persoonlijkheidsstoornis, ontbreekt het haar in de echtelijke relaties aan intimiteit. Haar man kan haar vermijden met werk. Ter compensatie, en omdat ze emotioneel behoeftig is, zal ze “trianguleren” (een derde inschakelen), zij het werk, een minnaar, een verslaving, of haar kinderen voor haar narcistische voorraad om haar leegte te vullen. Ze kan haar zoon gebruiken als vertrouweling of metgezel. Kinderen zijn ideale subjecten omdat ze hun ouders idealiseren en gemakkelijk kunnen worden gecontroleerd.
Het is nog erger voor een zoon als zijn vader afwezig is, woedt, gewelddadig is, of een psychisch of drugsprobleem heeft. Om te overleven kan de zoon dan troost zoeken in verslaving of zich verder hechten aan zijn moeder.
Verleiding en oedipale kwesties
Nog schadelijker is de verleidelijke narcistische moeder die haar relatie met haar zoon seksualiseert. Ze gedraagt zich ongepast met hem in taal, uiterlijk en manieren. Haar gedrag kan slechts neerkomen op emotionele incest. Maar voor een jongen is ze zinnenprikkelend en opwindend. Dit overprikkelt zijn natuurlijke oedipale fantasieën en seksuele driften (vaak onbewust) naar zijn moeder toe. Als zij dit echter aanmoedigt of hem beschaamt, wordt het oedipale complex niet op een gezonde manier opgelost. In het ideale geval onderdrukt een zoon zijn oedipale driften terwijl hij de band tussen zijn ouders observeert. Hij wordt hechter en identificeert zich met zijn vader als een mannelijk rolmodel. Maar als de echtelijke relatie zwak is en een zoon zich te veel hecht aan zijn moeder, en hij nooit accepteert dat hij haar niet kan hebben.
Onopgelost gelaten, geloven sommige zonen (al dan niet accuraat) dat hun moeder meer van hen houdt dan van haar echtgenoot. In plaats van zich over te geven aan de nederlaag, is hij opgeblazen en overwinnaar over zijn vader. Deze dynamiek schaadt de volwassen intieme relaties van de zoon. Het kan ook zijn zelfbeeld als man schaden, omdat hij zijn vader, die een positief rolmodel zou moeten zijn, als een mislukkeling ziet. De kans hierop wordt groter als de vader afwezig is, of als een gescheiden moeder haar ex-man denigreert en van zich vervreemdt tijdens de oedipale fase van de ontwikkeling van haar zoon.
Envy and Control
Net zoals dochters van narcistische moeders de afgunst en competitie van hun moeder ervaren, kan een narcistische moeder jaloers zijn op de vriendinnen van haar zoon en concurreren met zijn vrouw. Niemand zal goed genoeg zijn, omdat niemand zich kan meten met haar opgeblazen zelfbeeld en normen. Zij moet nummer één blijven in zijn leven. Ze kan proberen zijn intieme relaties te controleren en te ondermijnen, zijn partner bekritiseren of niet respecteren, of dit subtiel doen met insinuaties en manipulatie. (Zie de film Queen Bee.) Haar zoon zal zich hopeloos schuldig voelen en gevangen in het midden, proberend te voorkomen dat hij zijn moeder en partner (die ook een narcist kan zijn of anderszins geestelijk instabiel) kwetst en kwaad maakt. Hij voelt zich schuldig, is zich niet bewust van passende grenzen en niet in staat deze te stellen.
De schade voor zonen van narcistische moeders
Zonen van narcistische moeders voelen zich, net als zonen van narcistische vaders, niet geliefd om wie ze zijn, maar alleen om wat ze kunnen doen voor de goedkeuring van hun ouders. Omdat de schijn belangrijk is, moeten hun kinderen er zo uitzien en zich zo gedragen dat ze een positieve indruk van hen krijgen. Liefde, als die al gegeven wordt, is voorwaardelijk. Ze is niet gebaseerd op het begrijpen, waarderen en aanvaarden van het unieke, ware zelf van hun zoon. De waarde van de zoon hangt af van de mate waarin hij de idealen en het ego van zijn ouders verheerlijkt. Dit kan inhouden dat hij onder druk wordt gezet om het beroep te kiezen dat zijn ouders verkiezen en om succes te hebben of de levensstijl te bereiken die zijn ouders willen.
Afhankelijkheid
Of zonen nu wel of geen wereldsucces hebben, ze groeien op in onzekerheid en afhankelijkheid. Hun individuele identiteit is nooit ondersteund. Hun eigenwaarde en zelfrespect zijn ondermijnd door verbaal misbruik en gebrek aan liefde voor hun authentieke zelf. Ze hebben geleerd om hun moeder tegemoet te komen door hun behoeften, gevoelens en wensen te onderdrukken. Deze ontkenning belemmert hen in volwassen relaties. Zij hebben moeite met het identificeren en uiten van hun behoeften en gevoelens. Zij kunnen zichzelf opofferen en voelen zich niet verdienstelijk zonder mensen te behagen. Waar de vader niet in staat was zich tegen zijn vrouw te verzetten om de kinderen te beschermen tegen haar controle en uithalen, slaagt hij er niet in een rolmodel te zijn dat grenzen stelt. Als gevolg daarvan kan een zoon zich gebruikt, haatdragend en uitgebuit voelen door vrouwen.
Intimiteitsproblemen
Wanneer een zoon zich onveilig voelt om gevoelens en behoeften bij zijn moeder te uiten, voelt hij zich ook onveilig in volwassen intieme relaties. Omdat hij gemanipuleerd en emotioneel in de steek gelaten is, vreest hij door zijn partner veroordeeld en/of in de steek gelaten te worden. Bovendien vreest hij, omdat hij met zijn moeder verstrengeld is geweest, door een intieme partner te worden opgeslokt en gecontroleerd. Hij zal dus intimiteit vermijden, waardoor zijn partner meer nabijheid eist, wat zijn angst en verdediging doet escaleren. (Zie “De dans van de intimiteit.”)
Resentiment
Omdat hij zich gecontroleerd en/of uitgebuit voelt, kan de zoon een diepe afkeer van zijn moeder koesteren, zelfs als hij dicht bij haar blijft. Dit strekt zich vaak uit tot andere vrouwen. Over het algemeen zal hij op een vrouw reageren met meegaandheid, weerstand of woede. Sommige mannen zullen agressief zijn en vrouwen wantrouwen. Andere mannen hebben geleerd om manipulatief of passief-agressief te zijn. Zij schikken zich te veel, liegen, of weigeren passief eenvoudige verzoeken van hun partner alsof het de eisen van hun moeder zijn. Hun vijandige gedrag kan er uiteindelijk toe leiden dat hun partner zich gedraagt als hun moeder! Wrok en angst voor intimiteit kunnen hen ertoe aanzetten oneerlijk of ontrouw te zijn, vooral als hun vader dat ook was.
Herhaling
Sommige zonen van narcisten worden zelf narcisten. Zonen van narcistische moeders hebben een hogere graad van narcisme. Dit kan komen doordat zij hem eerder idealiseert en verheerlijkt dan dat zij met hem wedijvert, zoals zij met een dochter zou doen.
Andere zonen kunnen hun moederlijke relatie herhalen met vrouwen die veeleisend, controlerend of misbruikend zijn. Ze kunnen partner worden van een oudere vrouw, een narcist, verslaafde, of iemand met een borderline persoonlijkheidsstoornis of andere psychische problemen. Ze kunnen verzorgers worden voor hun partner, net zoals ze dat voor hun moeder waren, en vinden het moeilijk om weg te gaan.
Om te genezen moet een zoon in het reine komen met de geestesziekte van zijn moeder, zijn woede jegens haar, en zijn verdriet. Uiteindelijk moet hij zijn ouders met mededogen accepteren, of hij hen nu aardig vindt of niet. Tegelijkertijd moet hij erkennen dat hij liefde waard is, leren grenzen te stellen aan zijn moeder en anderen, en zijn behoeften en gevoelens op waarde schatten en uiten. Dit is onderdeel van het herstellen van schaamte en codependency, zoals uitgelegd in Conquering Shame and Codependency.