Brzoskwinia

Brzoskwinia
Kwiat brzoskwini
Klasyfikacja naukowa
Królestwo: Plantae Dział: Magnoliophyta Klasa: Magnoliopsida Order: Rosales Family: Rosaceae Genus: Prunus Subgenus: Amygdalus Species: P. persica
Nazwa binomialna
Prunus persica (L.) Batsch

Brzoskwinia (Prunus persica) jest drzewem pochodzącym z Chin, które rodzi jadalne, słodkie, soczyste owoce o tej samej nazwie, które są bardzo popularne na całym świecie. Jest to drzewo liściaste, które rośnie 5-10 metrów wysokości i należy do podrodziny Prunoideae. Jego podrodzaj, Amygdalus, odróżnia się od innych podrodzajów pofałdowaną łupiną nasienną owocu. Nektaryny są również uważane za rodzaj brzoskwini, ponieważ należą do tego samego gatunku.

Podczas gdy owoce i kwiaty drzewa brzoskwiniowego zapewniają indywidualny cel reprodukcji gatunku brzoskwini, te i samo drzewo zapewniają również większe cele dla ekosystemu (żywność i siedlisko dla zwierząt) i dla ludzi (wartości odżywcze, handlowe i estetyczne). Dla ludzi owoce brzoskwini są pożywne, dostarczają witamin, minerałów, tłuszczów, białek, cukrów i innych składników, które wspomagają zdrowie człowieka. Ponadto stymuluje ludzkie zmysły smaku, zapachu, wzroku i dotyku. Owoce są pyszne, kwiaty wydzielają aromat, który jest bardzo kuszący, a ogólny kształt i kolor drzewa, kwiatów i owoców odwołują się do ludzkiego wewnętrznego poczucia piękna.

Nazwa naukowa persica wywodzi się z wczesnego europejskiego przekonania, że brzoskwinie pochodzą z Persji (obecnie Iran). Współczesny konsensus botaniczny jest taki, że pochodzą one z Chin i zostały wprowadzone do Persji i regionu śródziemnomorskiego wzdłuż Jedwabnego Szlaku we wczesnych czasach historycznych, prawdopodobnie około 2000 lat p.n.e. (Huxley et al. 1992).

Opis

Liście drzewa brzoskwiniowego są proste, naprzemianległe, ząbkowane, lancetowate, 7-15 centymetrów (cm) długości i 2-3 cm szerokości. Kwiaty są produkowane wczesną wiosną przed liśćmi; są pojedyncze lub sparowane, o średnicy 2,5-3 cm, białe do lawendowych, z pięcioma płatkami.

Owoce brzoskwini mają pojedyncze, duże nasiona zamknięte w twardym drewnie (zwane „pestką” lub „jamką”). Nasiona są czerwone, owalne i mają grubość 1,5-2 cm. Owoc ma żółty lub białawy miąższ o delikatnym aromacie i aksamitną skórkę, która łatwo pęka. Brzoskwinie, wraz z czereśniami, śliwkami i morelami, zaliczane są do owoców pestkowych.

Istnieje ponad 2000 różnych odmian uprawnych brzoskwiń, które można podzielić na dwa rodzaje, (1) odmiany „wolne” i (2) odmiany „przylegające”, w zależności od tego, czy miąższ przylega do pestki, czy nie. Oba rodzaje mogą mieć miąższ biały lub żółty. Brzoskwinie z białym miąższem są zazwyczaj bardzo słodkie i mało kwaśne, podczas gdy brzoskwinie z żółtym miąższem mają zazwyczaj bardziej kwaśny smak. Niskokwasowe brzoskwinie o białym miąższu są najpopularniejsze w Chinach, Japonii i sąsiednich krajach azjatyckich, podczas gdy Europejczycy i Amerykanie w przeszłości preferowali kwaśne, żółte rodzaje brzoskwiń.

Nektarynki

Nektarynki to grupa uprawna brzoskwiń, które mają gładką, nie rozmytą skórkę. Chociaż producenci traktują brzoskwinie z rozmytą skórką i nektarynki jako różne owoce, należą one do tego samego gatunku. Nektaryny powstały wielokrotnie z brzoskwiń rozmytych, często jako sporty pączkowe.

Nektaryny mogą być białe, żółte, z kamieniem lub z pestką. Zwykłe drzewa brzoskwiniowe czasami produkują kilka nektarynek i odwrotnie. Ich miąższ jest łatwiejszy do obicia niż brzoskwiń. Historia nektarynek jest niejasna; pierwsza wzmianka pochodzi z 1616 roku z Anglii, ale prawdopodobnie były one uprawiane dużo wcześniej w Azji Środkowej.

Wartość odżywcza

Owoce brzoskwini zawierają nie tylko cukier i kwasy, ale także inne składniki odżywcze. Typowa brzoskwinia o wadze 175 gramów zawiera 16,7 gramów węglowodanów, 0,4 gramów tłuszczu i 1,6 gramów białka (NutritionData 2007). Ma to całkowitą wartość kaloryczną wynoszącą 68. Dominującym cukrem jest sacharoza. Głównym tłuszczem jest wielonienasycony kwas linolowy. Najbardziej obfite aminokwasy w białkach to, w kolejności malejącej, kwas glutaminowy, seryna i hydroksyprolina. Kilka witamin są również obecne, w tym witaminy A (11 procent dziennej wartości, w oparciu o 2000 kalorii diety), witaminy C (19 procent DV) i niacyny (7 procent DV) (NutritionData2007). Brzoskwinie są również bogate w minerały potas, miedź i mangan (NutritionData 2007).

Uprawa

Drzewa brzoskwiniowe rosną bardzo dobrze w dość ograniczonym zakresie umiarkowanym. Mają one wymagania chłodnicze 33-45 stopni Fahrenheita, których obszary subtropikalne nie są w stanie spełnić, a z drugiej strony są podatne na uszkodzenia mrozowe. Większość amerykańskich odmian wymaga od 750 do 1000 godzin chłodzenia, aby drzewa mogły prawidłowo kwitnąć i rosnąć (NCSU 2007).

Same drzewa zazwyczaj tolerują temperatury do około -26°C do -30°C, chociaż pąki kwiatowe następnego sezonu są zazwyczaj zabijane w tych temperaturach, co prowadzi do braku plonów tego lata. Pąki kwiatowe zaczynają ginąć w temperaturze od -15°C do -25°C, w zależności od odmiany i momentu wystąpienia mrozu, przy czym pąki stają się mniej odporne na zimno pod koniec zimy (Szalay et al. 2000). Niektóre odmiany są bardziej delikatne, a inne mogą tolerować chłód o kilka stopni większy.

Do dojrzewania upraw potrzebna jest ponadto duża ilość letniego ciepła, a średnie temperatury w najgorętszym miesiącu wynoszą od 20°C do 30°C.

Problemem w wielu rejonach uprawy brzoskwini są wiosenne przymrozki. Drzewa te kwitną dość wcześnie na wiosnę, mniej więcej w tym samym czasie co żonkile. Kwiaty mogą być często uszkadzane lub zabijane przez mróz. Jeśli temperatura spadnie poniżej około -4°C, większość kwiatów zostanie zamordowana. Jednakże, jeśli kwiaty nie są w pełni otwarte, mogą tolerować kilka stopni niższą temperaturę.

Ważne historyczne obszary produkcji brzoskwiń to Chiny, Japonia, Iran, Turcja i inne kraje w regionie śródziemnomorskim, gdzie uprawia się je od tysięcy lat. Ostatnio ważne stały się również Stany Zjednoczone (Kalifornia, Kolorado, New Jersey, Karolina Południowa, Michigan, Teksas, Alabama, Georgia (znana jako „Peach State”), Wirginia, Wirginia Zachodnia, Maryland, Delaware, Waszyngton, Oregon), Kanada (południowe Ontario i Kolumbia Brytyjska) oraz Australia (region Riverland).

Większość drzew brzoskwiniowych sprzedawanych przez szkółki to odmiany szczepione.

Choroby

Najważniejszą chorobą bakteryjną jest bakteryjna plamistość, która atakuje owoce, liście i gałązki. Sadownicy powinni starać się wybierać odmiany o wysokiej odporności, takie jak Derby, Pekin, Clayton czy Biscoe. Niektóre odmiany są bardzo podatne, takie jak Sunglo, Summer Pearl, Monroe i Redgold.

Wiele chorób grzybowych dotyka brzoskwinie: kędzierzawość liści brzoskwini, zgnilizna ryzopowa, brunatna zgnilizna i parch brzoskwini.

Jeden wirus, przenoszony przez nicienie, znany jest jako wirus wżerania się w łodygi. Inne choroby wywoływane przez wirusy to żółć brzoskwini, choroba X, zachodnia choroba X, plamistość pierścieniowa i mozaika brzoskwini. Te zainfekowane drzewa muszą być wyrwane z korzeniami i zniszczone (World Book 1999).

Kilka gatunków roztoczy atakuje liście, powodując defoliację i nieprawidłowe owoce.

Wiele owadów atakuje drzewa brzoskwiniowe. Skalnik brzoskwiniowy, Pseudaulacaspis pentagona, zniszczył cały sad liczący 10 000 drzew w Georgii. Pluskwiaki cuchnące (rodzina Pentatomidae) i pluskwiaki lygusowe (rodzina Miridae) to owady ssące, które atakują owoce i mogą powodować ich przedwczesne opadanie lub zniekształcenie.

Ogrodnik brzoskwiniowy (rodzina Sesiidae) jest uważany przez niektórych za jednego z najbardziej niszczących owadów brzoskwini. Żerują one pod korą i są przyciągane do drzew, które są już chore lub zestresowane w jakiś sposób. Gdy na drzewie pojawiają się brązowe plamy lub brązowa guma wokół pnia, jest to objaw ataku omacnicy. Powodują one zamieranie pędów na końcówce lub wierzchołku.

Kulik śliwkowy (rodzina Curculionidae), jest chwastem, który składa jaja w owocach brzoskwini, jak również w wielu innych rodzajach owoców. Mogą one zaatakować owoce w dowolnym momencie do około dwóch tygodni przed zbiorem.

Inna choroba, nieznanego pochodzenia, nazywana jest chorobą „krótkiego życia drzewa brzoskwiniowego” lub PTSL. W celu zapewnienia ochrony opracowywane są różne podkładki.

Sadzenie

Możliwe jest wyhodowanie drzewa zarówno z nasion brzoskwini, jak i nektaryny. Kiełkujące nasiona wymagają stanowiska południowego lub zachodniego oraz regularnego podlewania.

Brzoskwinie powinny być umieszczone w pełnym słońcu z dobrym przepływem powietrza. Dzięki temu zimne powietrze odpływa w mroźne noce, a latem utrzymuje chłód. Brzoskwinie najlepiej sadzić wczesną zimą, ponieważ dzięki temu korzenie mają czas, aby się ukorzenić i utrzymać nowy wiosenny wzrost. Przy sadzeniu w rzędach należy sadzić drzewa w kierunku północ-południe. Drzewa sadzi się zazwyczaj w odległości od 6 do 8 metrów od siebie, co daje 108 do 180 drzew na akr.

Sad brzoskwiniowy zaczyna przynosić owoce handlowe w ciągu 3-4 lat po posadzeniu. Szczytową wydajność osiągają w wieku od 8 do 12 lat. Typowe zdrowe drzewo brzoskwiniowe będzie żyło 20 lat. Dobre drzewo może wyprodukować do 550 funtów brzoskwiń rocznie.

Podlewanie

Dla optymalnego wzrostu drzewa brzoskwiniowe wymagają stałego dopływu wody. Podlewanie powinno być zwiększone na krótko przed zbiorami. Najlepiej smakujące owoce są produkowane, gdy brzoskwinia jest podlewana przez cały sezon. Idealne jest nawadnianie kropelkowe, z co najmniej jednym kroplownikiem na drzewo. Chociaż lepiej jest zastosować kilka kroplowników wokół drzewa, nie jest to konieczne. Wystarczy jedna czwarta podlewanego korzenia.

Gleba i nawożenie

Drzewa brzoskwiniowe, podobnie jak inne drzewa owocowe, najlepiej radzą sobie w głębokich, dobrze zdrenowanych glebach o pH 6,0 – 6,5. Brzoskwinie mają duże zapotrzebowanie na składniki odżywcze, potrzebują więcej azotu niż większość innych drzew owocowych. Można regularnie stosować nawóz azotowy, fosforowy i potasowy, a jesienią, wkrótce po zbiorach, drzewu przyda się dodatkowa ściółka z obornika drobiowego. Jeśli liście brzoskwini są żółte lub małe, drzewo potrzebuje więcej azotu. Odpowiednimi nawozami są mączka z krwi i kości w ilości 3-5 kg na dojrzałe drzewo lub saletra amonowa z wapniem w ilości 0,5-1 kg. Dotyczy to również sytuacji, gdy drzewo słabo rośnie.

Porady dotyczące dobrych owoców

Drzewa brzoskwiniowe mają tendencję do wytwarzania zbyt dużej ilości owoców. Owoce muszą być przerzedzone, aby pozostałe owoce były wielkości handlowej i miały dobry smak. Przerzedzanie należy przeprowadzać przed stwardnieniem pestek lub gdy osiągną one 2 cm średnicy, zwykle około dwóch miesięcy po kwitnieniu. W suchych warunkach ważne jest dodatkowe podlewanie. Świeże owoce najlepiej spożywać w dniu zbioru, nie przechowują się dobrze. Najlepiej spożywać je, gdy owoce są lekko miękkie, aromatyczne i nagrzane słońcem.

Smak brzoskwini

Smak brzoskwini jest bardzo wyjątkowy i składa się z wielu związków, które współgrają ze sobą, tworząc bardzo delikatny aromat i wrażenia smakowe, które są wysoko cenione na całym świecie.

Smak brzoskwiniowy zawiera aldehydy (w tym benzaldehyd, pentanal i heksanal), laktony (w tym heksalakton, delta i gamma dekalaktony), wiele estrów (takich jak octan etylu, octan butylu i octan cis-3-heksenylu) i alkoholi (w tym cis-3-heksenol i linalool) (Riu-Aumatell et al. 2005).

Słodycz dojrzałej brzoskwini wynika przede wszystkim z proporcji cukrów do kwasów. Niedojrzała brzoskwinia jest kwaśna i ma wysoki stosunek kwasów do cukrów, ale gdy osiąga dojrzałość, stosunek kwasów do cukrów staje się znacznie niższy, dając owocowi bardzo słodki smak.

Brzoskwinie w tradycji azjatyckiej

Brzoskwinie są znane w Chinach i Japonii nie tylko jako popularny owoc, ale także z wielu ludowych opowieści i tradycji z nim związanych. Momotaro, jeden z najszlachetniejszych japońskich bohaterów mitycznych, miał się narodzić z ogromnej brzoskwini płynącej w dół strumienia. Momotaro, czyli „brzoskwiniowy chłopiec”, walczył ze złymi oni i przeżywał wiele przygód. Kwiaty kwitnącej brzoskwini są podziwiane przez Japończyków, ale nie tak bardzo jak sakura (wiśnia).

W Chinach mówiono, że brzoskwinia jest spożywana przez nieśmiertelnych ze względu na jej mistyczną cnotę nadawania długowieczności wszystkim, którzy ją jedli. Bóstwo Yu Huang, zwane również Jadeitowym Cesarzem, miało ogród „nieśmiertelnych brzoskwiń”. Ktokolwiek zjadł jedną z tych brzoskwiń, żył wiecznie. Jego matka zwana Xi Wangmu, czyli Królowa Matka Zachodu, zapewniła bogom wieczną egzystencję, karmiąc ich brzoskwiniami nieśmiertelności. Mówi się, że nieśmiertelni przebywający w pałacu Xi Wangmu obchodzili ekstrawagancki bankiet zwany Pantao Hui lub „Ucztą Brzoskwiń”. Nieśmiertelni czekali sześć tysięcy lat, zanim zebrali się na tę wspaniałą ucztę; drzewo brzoskwiniowe wypuszcza liście raz na tysiąc lat, a dojrzewanie owoców wymaga kolejnych trzech tysięcy lat. Posągi z kości słoniowej przedstawiające Xi Wangmu’s attendants często trzymały trzy brzoskwinie.

Brzoskwinia często odgrywa ważną rolę w chińskiej tradycji i jest symbolem długiego życia. Jednym z przykładów jest historia o zbieraniu brzoskwiń przez Zhang Daolinga, który według wielu jest prawdziwym założycielem daoizmu. Starszy Zhang Guo, jeden z ośmiu chińskich nieśmiertelnych, jest często przedstawiany jako niosący brzoskwinię nieśmiertelności. Kwiaty brzoskwini są również wysoko cenione w kulturze chińskiej, plasując się nieco niżej niż kwiat mei.

Dzięki pysznemu smakowi i miękkiej teksturze, w starożytnych Chinach „brzoskwinia” była również slangowym słowem oznaczającym „młodą pannę młodą” i pozostała w wielu kulturach jako sposób na określenie ładnych młodych kobiet (jak w języku angielskim, z brzoskwinią lub brzoskwiniowym zapałem).

Galeria

• 

  Brzoskwinie Flavorcrest

• .

  

  Brzoskwinie Autumn Red

• 

  Brzoskwinia (odmiana 'Berry’) -. akwarela 1895

• Huxley, A., M. Griffiths, and M. Levy. 1992. The New Royal Horticultural Society Dictionary of Gardening. Macmillan. ISBN 1561590010.

• North Carolina State University (NCSU), North Carolina Co-operative Extension S. 2007. Uprawa brzoskwiń w Karolinie Północnej. North Carolina State University. Retrieved June 25, 2007.

• NutritionData. 2007. Brzoskwinie, surowe. NutritionData.com. Retrieved July 1, 2007.

• Riu-Aumatell, M., E. Lopez-Tamames, and S. Buxaderas. 2005. „Assessment of the volatile composition of the juices of apricot, peach and pear according to two pectolytic treatments”. J. Agric. and Food Chem. 53: 7837-7843.

• Szalay, L., J. Papp, and Z. Szaóbo. 2000. Ocena tolerancji odmian pokojowych na mróz w testach sztucznego zamrażania. ISHS Acta Horticulturae 538: Eucarpia symposium on Fruit Breeding and Genetics. Retrieved July 5, 2007.

• World Book Encyclopedia. 1999. Peach. World Book, Deluxe edition CD-ROM, wersja 3.0.

.