Szpital

Historia szpitali

Już w 4000 r. p.n.e. religie utożsamiały niektóre ze swoich bóstw z uzdrawianiem. Świątynie Saturna, a później Asklepiosa w Azji Mniejszej, były uznawane za ośrodki lecznicze. Szpitale bramińskie powstały na Sri Lance już w 431 r. p.n.e., a król Aśoka założył łańcuch szpitali w Hindustanie około 230 r. p.n.e. Około 100 r. p.n.e. Rzymianie założyli szpitale (valetudinaria) dla leczenia chorych i rannych żołnierzy; ich opieka była ważna, ponieważ to na integralności legionów opierała się potęga starożytnego Rzymu.

Można jednak powiedzieć, że współczesna koncepcja szpitala pochodzi z 331 roku, kiedy to cesarz rzymski Konstantyn I (Konstantyn Wielki), nawróciwszy się na chrześcijaństwo, zlikwidował wszystkie pogańskie szpitale, stwarzając tym samym możliwość nowego startu. Do tego czasu choroba izolowała cierpiącego od społeczności. Tradycja chrześcijańska podkreślała bliski związek chorego z członkami wspólnoty, na których spoczywał obowiązek opieki. Choroba stała się więc sprawą kościoła chrześcijańskiego.

Około 370 roku św. Bazyli Wielki założył w Kapadocji fundację religijną, która obejmowała szpital, izolatkę dla chorych na trąd oraz budynki przeznaczone dla ubogich, starców i chorych. Za tym przykładem podobne szpitale powstawały później we wschodniej części Imperium Rzymskiego. Benedykta z Nursji w Montecassino, założona na początku VI wieku, w której opieka nad chorymi była stawiana ponad i przed wszystkimi innymi obowiązkami chrześcijańskimi. To właśnie z tego założenia wyrosła w Salerno jedna z pierwszych szkół medycznych w Europie, która w XI wieku cieszyła się już wielką renomą. Przykład ten doprowadził do powstania podobnych klasztornych infirmerii w zachodniej części imperium.

Hôtel-Dieu w Lyonie został otwarty w 542 roku, a Hôtel-Dieu w Paryżu w 660 roku. W szpitalach tych więcej uwagi poświęcano dobru duszy pacjenta niż leczeniu dolegliwości cielesnych. Sposób, w jaki mnisi dbali o swoich chorych, stał się wzorem dla świeckich. Klasztory posiadały infirmitorium, czyli miejsce, do którego zabierano chorych na leczenie. Klasztory posiadały aptekę, a często także ogród z roślinami leczniczymi. Oprócz opieki nad chorymi mnichami, klasztory otwierały swoje drzwi dla pielgrzymów i innych podróżnych.

Religia nadal miała dominujący wpływ na powstawanie szpitali w średniowieczu. Rozwój szpitali przyspieszył podczas wypraw krzyżowych, które rozpoczęły się pod koniec XI wieku. Zarazy i choroby były potężniejszymi wrogami niż Saraceni w pokonywaniu krzyżowców. Szpitale wojskowe powstawały wzdłuż przemierzanych szlaków; joannici w 1099 roku założyli w Ziemi Świętej szpital, który mógł zaopiekować się około 2000 pacjentów. Mówi się, że zajmował się on szczególnie chorobami oczu i być może był to pierwszy z wyspecjalizowanych szpitali. Zakon ten przetrwał przez wieki jako Ambulans św. Jana.

Przez całe średniowiecze, ale szczególnie w XII wieku, liczba szpitali w Europie szybko rosła. Szpitale arabskie – takie jak te założone w Bagdadzie i Damaszku oraz w hiszpańskiej Kordobie – wyróżniały się tym, że przyjmowały pacjentów bez względu na ich przekonania religijne, rasę czy porządek społeczny. Szpital Świętego Ducha, założony w 1145 roku w Montpellier we Francji, zyskał wysoką renomę i stał się później jednym z najważniejszych ośrodków kształcenia lekarzy w Europie. Zdecydowanie największą liczbę szpitali założonych w średniowieczu stanowiły jednak instytucje klasztorne pod zarządem benedyktynów, którym przypisuje się założenie ponad 2000 szpitali.

W średniowieczu pojawiły się również początki wspierania instytucji szpitalnych przez władze świeckie. Pod koniec XV wieku wiele miast i miasteczek wspierało pewien rodzaj instytucjonalnej opieki zdrowotnej: mówi się, że w Anglii istniało nie mniej niż 200 takich placówek, które zaspokajały rosnące potrzeby społeczne. To stopniowe przenoszenie odpowiedzialności za instytucjonalną opiekę zdrowotną z kościoła na władze cywilne było kontynuowane w Europie po rozwiązaniu klasztorów w 1540 roku przez Henryka VIII, które położyło kres budowie szpitali w Anglii na około 200 lat.

Utrata szpitali klasztornych w Anglii spowodowała, że władze świeckie zaczęły zapewniać opiekę chorym, rannym i niepełnosprawnym, kładąc w ten sposób podwaliny pod ruch szpitali dobrowolnych. Pierwszy dobrowolny szpital w Anglii został prawdopodobnie założony w 1718 roku przez hugenotów z Francji, a następnie założono takie londyńskie szpitale jak Westminster Hospital w 1719 roku, Guy’s Hospital w 1724 roku i London Hospital w 1740 roku. W latach 1736-1787 szpitale poza Londynem zostały założone w co najmniej 18 miastach. Inicjatywa rozprzestrzeniła się na Szkocję, gdzie pierwszy dobrowolny szpital, Little Hospital, został otwarty w Edynburgu w 1729 r.

Pierwszy szpital w Ameryce Północnej (Hospital de Jesús Nazareno) został zbudowany w mieście Meksyk w 1524 r. przez hiszpańskiego konkwistadora Hernána Cortésa; obiekt nadal stoi. Francuzi założyli szpital w Kanadzie w 1639 roku w mieście Quebec, Hôtel-Dieu du Précieux Sang, który nadal działa (jako Hôtel-Dieu de Québec), choć nie w swojej pierwotnej lokalizacji. W 1644 roku Jeanne Mance, francuska szlachcianka, zbudowała szpital z ciosanych bali na wyspie Montreal; był to początek Hôtel-Dieu de St. Joseph, z którego wyrósł zakon Sióstr Świętego Józefa, obecnie uważany za najstarszą grupę pielęgniarską zorganizowaną w Ameryce Północnej. Pierwszym szpitalem na terytorium dzisiejszych Stanów Zjednoczonych był podobno szpital dla żołnierzy na wyspie Manhattan, założony w 1663 r.

Wczesne szpitale były przede wszystkim przytułkami, z których jeden z pierwszych został założony przez angielskiego przywódcę kwakrów i kolonistę Williama Penna w Filadelfii w 1713 r. Pierwszym zarejestrowanym szpitalem w Ameryce był Pennsylvania Hospital, w Filadelfii, który uzyskał statut od korony w 1751 r.

.