Szamanizm
Druga teoria proponuje, że teatr wyewoluował z rytuałów szamańskich, które manifestowały publiczności nadprzyrodzoną obecność, w przeciwieństwie do symbolicznego jej przedstawiania. W tym przypadku szaman, jako aktor/kapłan, był w stanie wpaść w trans i stać się medium z tamtym światem. Wierzono, że szaman może podróżować w świecie duchów, a nawet być opętanym przez duchy. Jednym z głównych zajęć szamanizmu, praktykowanym do dziś, jest egzorcyzmowanie złych duchów; często wiąże się to z transowymi tańcami, w których szaman wykonuje akrobatykę, żonglerkę lub energiczny taniec przez długie okresy, wymagające sprawności i wytrzymałości, które normalnie nie byłyby możliwe. Chodzenie po ogniu, zjadanie ognia i inne akty pozornego samookaleczenia, wykonywane podczas transu, są traktowane jako kolejne demonstracje sił nadprzyrodzonych. Reprezentują one przeciwny biegun niż iluzjonizm, w którym takie akty osiągane są za pomocą podstępu. Czasami lalki są używane przez szamanów jako manifestacje sił nadprzyrodzonych przy udzielaniu wróżb lub wyroczni. Maski są również ważną częścią szamanizmu: wierzy się, że zakładając maskę, tancerz zostaje opętany przez ducha, którego reprezentuje i przejmuje jego funkcje. Użycie farb do ciała i wyszukanych kostiumów pomaga jeszcze bardziej w personifikacji ducha lub demona.
Te rytualne elementy dały początek archetypowemu gatunkowi znanemu jako gra demona, prymitywnemu dramatowi tanecznemu, w którym siła dobra egzorcyzmuje siłę zła. Gra demonów jest nadal wykonywana w różnych postaciach w niektórych częściach Azji. Ciekawym elementem, który pojawia się również w późniejszym teatrze zachodnim, jest wykorzystanie klaunów – często zdeformowanych – do parodiowania poważniejszych postaci.
Szamanizm podkreśla specjalne umiejętności, które aktorzy tradycyjnie rozwijali i które odróżniają ich od reszty społeczeństwa. Ukazuje również sposób, w jaki techniki aktorskie mogą pomóc przenieść wyobraźnię widzów poza rzeczywistą przestrzeń, w której odbywa się przedstawienie. Teoria „kultu natury” wyraża pogląd, że przebranie jest jednym z podstawowych aspektów sztuki aktorskiej. W istocie, gdy jednostka zwracająca się do zgromadzenia modyfikuje sposób, głos lub wygląd wypowiedzi, wydarzenie to staje się raczej teatralne niż rzeczywiste. Jest to również zgodne z definicją arystotelesowską teatru jako „imitacji działania” – tzn. nie samego działania. Szamanizm, z drugiej strony, nie jest imitacją, ale bezpośrednią manifestacją.
W kulturach, w których rytualne elementy teatru pozostały nienaruszone – na przykład w Południowych Indiach i na Bali – przedstawienia teatralne i dramaty taneczne zyskały aurę głębokiego szacunku i niemal niesamowitej władzy nad publicznością. Jednak tam, gdzie rytuał przetrwał w pustej formie długo po tym, jak utracono pełne znaczenie jego treści, jak w przypadku współczesnych przedstawień sztuk mummingowych czy Konia z Padstow, staje się on jedynie osobliwą rozrywką. Rozwój teatru zachodniego mieści się pomiędzy tymi dwoma skrajnościami i polaryzuje się na dwa podstawowe typy doświadczenia – tragedię i komedię.