Gewrichtsbanden
Elk stel collageenvezels dat het ene bot van een gewrichtspaar met het andere verbindt, wordt een gewrichtsband genoemd. Zo is de gewrichtsbursale wand een ligament, dat ofwel het fibreuze kapsel ofwel het gewrichtskapsel wordt genoemd.
Er zijn twee soorten van deze sets: kapselvormige en niet-kapselvormige. Kapselbanden zijn eenvoudig verdikkingen van het fibreuze kapsel zelf, die de vorm aannemen van langgerekte banden of driehoeken, waarvan de vezels uitstralen van een klein gebied van één gewrichtsbeen naar een lijn op zijn tegenligger. Het iliofemorale ligament van het heupgewricht is een voorbeeld van een driehoekig ligament. De ligamenten van het kapsel bevinden zich aan de buitenkant van het kapsel. Er is één uitzondering op deze regel: ligamenten van het schoudergewricht (glenohumerale ligamenten) bevinden zich aan de binnenzijde.
Noncapsulaire ligamenten zijn vrij van het kapsel en zijn van twee soorten: inwendig en uitwendig. Het inwendige type komt voor in de knie, de pols en de voet. In de knie zijn er twee, die beide uitgaan van de bovenkant van het scheenbeen; elk gaat over in een van de twee femorale condylen en ligt in de gewrichtsholte, omgeven door synoviaal membraan. Zij worden kruisbanden genoemd omdat zij elkaar in X-richting kruisen. In de pols delen de meeste gewrichten van de handwortelbeentjes een gemeenschappelijke gewrichtsholte, en de aangrenzende botten zijn zijdelings met elkaar verbonden door korte inwendige ligamenten. Hetzelfde geldt voor de tarsale beenderen die voor de talus en de calcaneus liggen.
De uitwendige niet-capsulaire ligamenten zijn van tweeërlei aard: proximaal en afgelegen. De proximale ligamenten lopen over ten minste twee gewrichten en liggen dicht bij de kapsels van deze gewrichten. Zij komen alleen voor aan de buitenzijde van het onderste lidmaat. Voorbeelden hiervan zijn de buitenste (fibulaire) band van de knie, die van het dijbeen naar het bovenste deel van het kuitbeen loopt, zowel over het kniegewricht als over het tibiofibulaire gewricht, en het middelste deel van de buitenste band van het enkelgewricht, dat van het onderste deel van het kuitbeen naar het hielbeen loopt. Deze twee ligamenten, in het bijzonder die welke over de enkel lopen, zijn bijzonder vatbaar voor beschadiging (verstuiking).
De afgelegen ligamenten worden zo genoemd omdat zij ver van, in plaats van dicht bij, het gewrichtskapsel liggen. Een opmerkelijk voorbeeld is dat van de ligamenten die tussen de ruggedeelten (ruggengraat en laminae) van naburige wervels in het cervicale, thoracale en lumbale deel van de wervelkolom lopen. Het zijn de voornaamste ligamenten van de paren synoviale gewrichten tussen de wervels van deze gebieden. In tegenstelling tot de meeste ligamenten, bevatten zij een hoog percentage elastische vezels die de wervelkolom helpen om terug te keren naar zijn normale vorm nadat deze voorwaarts of zijwaarts is gebogen.
In tegenstelling tot de mening van vroegere anatomisten, zijn ligamenten normaal niet verantwoordelijk voor het bijeenhouden van gewrichtsoppervlakken. Dit komt omdat een stel collageenvezels, net als een touwtje, alleen een reactieve kracht kan uitoefenen als het wordt uitgerekt en strak getrokken door een trekspanning. Normaal gesproken worden de botten in een gewricht (in rusttoestand) tegen elkaar gedrukt door de werking van spieren of door de zwaartekracht. Een individueel ligament kan een beweging tegenhouden die het aanspant. Een dergelijke beweging zal de ligamenten die door de tegenovergestelde beweging zouden worden aangespannen, losser maken. De enige uitzondering op dit geval is de beweging die een gewricht in de dichte stand brengt. Deze beweging wordt teweeggebracht door een combinatie van een zwaai met een draaiing van het bewegende bot. Experimenten tonen aan dat de combinatie van beweging de gewrichtsoppervlakken stevig aan elkaar vastschroeft zodat zij niet kunnen worden gescheiden door tractie en dat het kapsel en de meeste ligamenten gelijktijdig in maximale strakheid zijn.