Een nieuw knobbeltje of bultje op je lichaam vinden kan verontrustend zijn – “dat was er gisteren ook al niet”, denk je dan. Maar vaak is er geen reden om meteen in paniek te raken.
Het lijkt misschien een sinister uitziende nieuwkomer op uw lichaam, maar deze dingen zijn meestal vrij onschuldig en zijn bijna altijd gemakkelijk te behandelen.
Dus hoe weet je wat ernstig is en wat niet? We spraken met de Londense gynaecoloog Dr Anita Mitra, aka Gynae Geek, om grip te krijgen op de verschillende dingen die kunnen groeien in je vrouwentuin.
Lees verder voor uw gids voor de knobbels en bultjes die uw genitale gebied kunnen ontwikkelen, en die een reis naar de dokter vereisen.
Gegroeide haren
Wat zijn ze?
Dit is er een die we waarschijnlijk allemaal kunnen herkennen (en ook doen). “Ingegroeide haren zijn haren die op zichzelf teruggroeien, zodat ze terug in de huid krullen in plaats van uit het oppervlak te komen; ze vormen vaak een ‘hoofd’ zoals een puist doet, en je kunt vaak een haar binnenin zien”, zegt Dr. Anita.
“Het feit dat een plekje een witte kop heeft, hoeft nog niet te betekenen dat het geïnfecteerd is of vol pus zit. Het witte spul is talg en olie die je huid normaal gesproken aanmaakt, maar nu onder de huid vastzit.”
Hoe worden ze behandeld?
Ze kunnen thuis worden behandeld met doe-het-zelf methoden; door te scrubben met een hete flanellen of een heet kompres om de haartjes te verlichten.
Moet ik hiervoor naar de dokter?
“Als het erg groot is en erg, erg pijnlijk met een rode, pijnlijke huid eromheen of, in sommige zeldzame gevallen, kunt u zich onwel gaan voelen met hoge koorts – neem wat paracetamol en ibuprofen en bel uw huisarts. Misschien hebt u antibioticacrème/tabletten nodig.
“Folliculitis is een iets ernstigere aandoening die het gevolg kan zijn van ontharen; in plaats van één enkele haar te treffen, kunnen grote clusters haarzakjes rood, ontstoken en hobbelig zijn en eruitzien als acne of uitslag. Het wordt vaak veroorzaakt door een bacteriële stafylokokkeninfectie en moet door een arts worden gezien, en kan een behandeling met antibiotica/antischimmel of steroïden nodig hebben.”
Uitbarstingen (jeukend of niet-jeukend)
Wat zijn dat?
Als u lijdt aan eczeem of psoriasis, herkent u het waarschijnlijk als het zich heeft verspreid naar uw onderlichaamsdelen. “Lichen planus is een ander soort jeukende uitslag die in het begin ook rood en ontstoken kan zijn, maar witte, littekenachtige plekken kan veroorzaken die uiteindelijk de ingang van de vagina kunnen vernauwen. Lichen sclerose is een minder vaak voorkomende huidaandoening, die al dan niet jeukt, en een parelwitte verkleuring van de vulvalhuid veroorzaakt.
“Spruw (ook bekend als vulvovaginale candidiasis) is de meest voorkomende oorzaak van vaginale jeuk, maar veroorzaakt niet vaak huiduitslag.”
Is een doktersbezoek nodig?
“Als je zeker weet dat het spruw is of een hoge verdenking hebt, kun je het proberen te behandelen met vrij verkrijgbare medicijnen zoals Canesten. Maar als dat niet werkt, en er is duidelijk sprake van uitslag of iets anders waar je je zorgen over maakt, dan moet je naar de huisarts gaan om uit te zoeken wat het precies is. De behandelingen kunnen subtiel anders zijn, en er kan zelfs een kleine huidbiopsie nodig zijn om de precieze aandoening vast te stellen.”
Hoe worden ze behandeld?
“Vaak met steroïdencrèmes, maar er kan een bezoek aan een dermatoloog nodig zijn voor een gespecialiseerd behandelplan.”
Varicose aderen
Wat zijn dat?
We wedden dat je dacht dat je ze alleen in je benen kon krijgen. Slecht nieuws: je kunt ook spataderen van de vulva krijgen. “Ze verschijnen als blauwachtige knobbels op de schaamlippen majora of minora, die zacht zijn en tijdelijk weggaan als je druk uitoefent op het gebied, maar weer omhoog komen als je je vingers weghaalt,” zegt Dr. Anita. “Ze kunnen jeuken en soms bloeden, en gaan vaak gepaard met een zwaar gevoel.
Moet ik er een dokter voor bezoeken?
“Zoals met de meeste dingen rond de vulva, omdat het moeilijk kan zijn zeker te zijn van de diagnose, is het de moeite waard uw huisarts te bezoeken om er zeker van te zijn dat dit precies is wat ze zijn.”
Hoe worden ze behandeld?
“Ze hoeven zelden chirurgisch behandeld te worden,” voegt Dr Anita toe, “compressie-ondergoed is de meest gebruikelijke manier om ze te behandelen.”
Genitale wratten
Wat zijn ze?
Er is veel verwarring rond genitale wratten en wat ze precies veroorzaakt. “Veel mensen denken dat ze worden veroorzaakt door Herpes, maar ze worden eigenlijk veroorzaakt door het Humaan Papilloma Virus (HPV), dat tot dezelfde familie van wratvirussen behoort die baarmoederhalskanker veroorzaakt,” zegt Dr. Anita.
“De typen die wratten veroorzaken, worden echter ‘laag-risico HPV’ genoemd omdat ze geen kanker veroorzaken, dus het hebben van wratten verhoogt je risico niet. HPV-wratten worden overgedragen via seksueel contact en zijn meestal vlezig en niet-pijnlijk, hoewel ze kunnen jeuken, bloeden en irritatie veroorzaken tijdens de seks.”
Moet u daarvoor naar de dokter?
“Ja, om de diagnose te bevestigen. Het kan ook de moeite waard zijn om de polikliniek seksuele gezondheid te bezoeken, omdat ongeveer 20% van de mensen met genitale wratten ook een andere seksueel overdraagbare infectie heeft.”
Hoe worden ze behandeld?
“Een derde van de gevallen gaat binnen 6 maanden vanzelf over; u kunt een crème aangeboden krijgen om ze te behandelen of een behandeling om ze te verwijderen door ze te bevriezen of te opereren,” zegt Dr. Anita. “Deze worden normaal gesproken gedaan door specialisten op het gebied van seksuele gezondheid, of een dermatoloog/gynaecoloog in een gespecialiseerde kliniek voor huidproblemen van de vulval.”
Herpes
Wat is het?
“Herpes genitalis wordt veroorzaakt door het Herpes Simplex Virus type 1 of 2; type 1 veroorzaakt een koortslip, en de meest voorkomende manier voor een vrouw om herpes genitalis te krijgen is door orale seks,” vertelt Dr. Anita ons. “Het veroorzaakt meestal een tintelend/jeukend gevoel gevolgd door de vorming van kleine rode blaasjes die vervolgens openbarsten, een heldere/gelige vloeistof afgeven en vervolgens zweren vormen die kunnen korsten en verdwijnen.
“Ze kunnen intense pijn veroorzaken bij het plassen; u kunt ook griepachtige symptomen hebben, zoals pijnlijke spieren en gewrichten, hoge koorts en misselijkheid/overgeven. De eerste episode is meestal het ergst en duurt ongeveer 2-3 weken, terwijl de daaropvolgende episodes korter en minder ernstig kunnen zijn.”
Is een doktersbezoek nodig?
“Ja, want vooral bij vrouwen is het belangrijk om zeker te zijn van de diagnose, omdat er uitbraken kunnen optreden tijdens de zwangerschap, die een snelle behandeling vereisen. Veel artsen zullen u ook vanaf 36 weken zwangerschap behandelen om het risico van een uitbraak rond de bevalling te verkleinen, en daarmee het risico van overdracht op de baby.”
Hoe wordt het behandeld?
“Met een antiviraal geneesmiddel, acyclovir genaamd – het is effectiever naarmate het eerder wordt ingenomen vanaf het begin van de symptomen.”
Bartholin’s cysten/abcessen
Wat zijn dat?
Cysten zijn ophopingen van vocht veroorzaakt door een verstopping. “De Bartholins klier zit aan de rand van de ingang van de vagina en maakt een slijmachtige afscheiding die werkt als een glijmiddel. Als deze klieropening verstopt raakt, ontstaat er een cyste, omdat het vocht nog wel wordt aangemaakt, maar niet kan ontsnappen,” zegt Dr. Anita. “Deze kunnen variëren van de grootte van een erwt tot de grootte van een golfbal. Groter betekent meestal oncomfortabeler, maar ze zijn niet gevaarlijk.
“Ze kunnen echter wel geïnfecteerd raken door de bacteriën die normaal gesproken in dat gebied op je huid leven. Dit wordt een Bartholin-abces genoemd, en ze kunnen nog groter en pijnlijker worden dan een cyste, waardoor het ongemakkelijk wordt om te lopen, te zitten of seks te hebben. Ze komen verrassend vaak voor en sommige mensen kunnen terugkerende cysten/abcessen krijgen. Roken verhoogt het risico op het krijgen van een Bartholin’s abces.”
Is er een doktersbezoek voor nodig?
“Deze moeten door een arts worden gecontroleerd om te beslissen of het een cyste of een abces is.”
Hoe worden ze behandeld?
Normaal gesproken behoeven cysten geen behandeling. “Je kunt proberen zelf een sitz-bad te doen (meerdere keren per dag een heet bad) of een warm flanellen kompres om te kijken of het vanzelf zal openbarsten,” zegt Dr. Anita. “Een abces kan antibiotica vereisen en als het niet verbetert, hebben sommige mensen een kleine operatie nodig om het af te voeren. Sommige gynaecologen geven er de voorkeur aan om ze waar mogelijk met antibiotica te behandelen, omdat velen melding maken van vaginale droogheid na een operatie als het nodig is om de klier te verwijderen.”
Labiale cysten
Wat zijn dat?
“Vergelijkbaar met een Bartholin’s cyste, zijn dit ook verstopte klieren, maar ze hebben over het algemeen niet de potentie om zo groot te worden als een Bartholin’s cyste,” zegt Dr. Anita. “Ze kunnen ook geïnfecteerd raken, en worden op dezelfde manier behandeld.”
Is er een doktersbezoek voor nodig?
Hetzelfde als hierboven – laat uw arts controleren of het om een cyste of een abces gaat.
Hoe worden ze behandeld?
Dit is ook hetzelfde als Bartholin’s cyste. Cysten hoeven niet behandeld te worden, maar een abces wel.
Vaginale cysten
Wat zijn dat?
Cysten zijn niet alleen beperkt tot Bartholin en Labial, jongens. “Deze cysten zijn parelwitte knobbels rond de grootte van een erwt op de wand van de vagina,” zegt Dr. Anita. “Ze kunnen soms ontstaan na een bevalling, vooral als je een snee of een scheur hebt gehad.”
Is er een doktersbezoek voor nodig?
“Het is de moeite waard om er naar te laten kijken om te controleren of dat precies is wat ze zijn, want ze kunnen moeilijk voor u zijn om zelf te zien,” adviseert de deskundige.
Hoe worden ze behandeld?
“Ze hoeven meestal niet behandeld te worden, tenzij ze erg groot of pijnlijk zijn, en ze raken meestal niet geïnfecteerd.”
Tumoren
Wat zijn dat?
Als we een nieuw gezwel of rare uitslag vinden, zijn onze hersens geprogrammeerd om meteen naar het ‘C’-woord te springen. Oké, niet precies – maar het is normaal om in paniek te raken dat het kanker kan zijn.
“Vulvalkankers zijn zeer zeldzaam, en vaginale kankers nog meer,” zegt Dr. Anita. “Er worden jaarlijks slechts ongeveer 1400 gevallen van vulvalkanker en 250 gevallen van vaginale kanker gediagnosticeerd in het Verenigd Koninkrijk. Vrouwen met lichen sclerose of lichen planus hebben iets meer kans op vulvalkanker, maar het is nog steeds zeer zeldzaam. Ze worden vaak in verband gebracht met HPV, en komen vaker voor bij rokers en vrouwen die in de menopauze zijn gekomen.”
Is een doktersbezoek nodig?
Voor uw gemoedsrust, ja. “Alle ongebruikelijke knobbels/bultjes/verdikte plekken op de huid die jeuken/bloeden/branden, niet weggaan of gepaard gaan met abnormale vaginale afscheiding of bloeden, moeten je aanzetten tot het maken van een afspraak bij de huisarts,” adviseert Dr. Anita. “Het is waarschijnlijker dat het een van de bovengenoemde dingen is – maar daarom is het altijd de moeite waard om het te controleren.”
Hoe worden ze behandeld?
“De behandeling varieert afhankelijk van het type tumor en of deze is uitgezaaid.”
De moraal van het verhaal? Als u twijfelt, ga dan naar uw arts – om te voorkomen dat u zich afvraagt wat het zou kunnen zijn, en om erachter te komen wat het werkelijk is.