Ik zag mezelf vroeger als een lui persoon. Dit negatieve zelfbeeld begon op de middelbare school, maar duurde tot in mijn twintiger jaren.
Het was geen totaal ongegronde overtuiging. In die tijd deed ik veel dingen die op luiheid leken. Ik stelde het maken van huiswerk en het maken van projecten uit, en zelfs als ik eraan begon, werkte ik er maar een poosje per keer aan. Ik sliep veel en haatte het om uit bed te komen. Ik bleef ook vaak de hele dag in mijn studentenkamer (en later appartementen), behalve als ik naar de les moest.
Sommige jaren waren echter niet zo slecht. Sommige jaren werkte ik hard, had ik een geweldig sociaal leven, en had ik zelfs allerlei hobby’s.
Tijdens de slechte jaren schopte ik mezelf altijd voor mijn kop omdat ik “lui” was. Ik vroeg me af wat er mis was met mij dat ik niet gewoon terug kon schakelen naar mijn productieve alter-ego.
Ik realiseerde me pas aan het eind van mijn twintiger jaren dat mijn belangrijkste probleem eigenlijk niet luiheid was – ik ervoer symptomen van mijn depressie (later verergerd door een drankprobleem). Hoewel ik al op de middelbare school was gediagnosticeerd met depressie, had ik op de een of andere manier nooit twee en twee samengevoegd totdat een nieuwe therapeut het me uitlegde.
Een extreem veel voorkomend symptoom van depressie (en sommige andere psychische problemen) is een gebrek aan motivatie om veel activiteiten in je leven te doen. Niet iedereen met een depressie krijgt dit, maar velen wel.
Helaas, aan de oppervlakte, dit symptoom lijkt veel op luiheid. Het manifesteert zich op veel dezelfde manieren, zoals het uitstellen van schoolwerk en het vermijden van het sociale leven.
In die jaren dat ik moeite had om aan huiswerk te beginnen, of zelfs mijn kamer uit te komen, was het waarschijnlijk mijn depressie die een grotere rol in mijn leven speelde dan ik me realiseerde.
In retrospect denk ik ook dat depressie mijn schijnbare “luiheid” erger liet voelen dan het eigenlijk was. Ik had de neiging om me te concentreren op de negatieve aspecten van mijn leven en de positieve te negeren. Zelfs toen ik het minst gemotiveerd was, slaagde ik erin om goed te presteren op school. Misschien werkte ik wel meer dan ik besefte, maar concentreerde ik me alleen op de momenten waarop ik aan het uitstellen was.
Waarom doet het ertoe?
Probeer ik excuses te verzinnen voor mijn slechte gedrag? Als de symptomen hetzelfde zijn, waarom maakt het dan uit of ze worden veroorzaakt door depressie of luiheid?
Het maakt uit omdat het verandert hoe ik het verbeteren van mijn gebrek aan motivatie moet benaderen. Toen ik dacht dat luiheid de boosdoener was, probeerde ik allerlei zelfhulpboeken en websites te lezen die beloofden luiheid te overwinnen. Ze werkten nooit.
Wanneer je gebrek aan motivatie wordt veroorzaakt door depressie, kun je alle productiviteitshacks in de wereld proberen en ze zullen het nog steeds niet oplossen.
Toen ik eenmaal ontdekte hoezeer mijn gebrek aan motivatie was gekoppeld aan mijn depressie, was ik in staat om te beginnen het op effectievere manieren te verbeteren. Ik heb therapie gebruikt om de diepere oorzaken van mijn depressie aan te pakken, en cognitieve gedragstherapie om aan mijn motivatie te werken. Ik ben nog steeds niet perfect, maar ze hebben enorm geholpen.