Waarom heeft een blinde slang ogen? Nee, het is geen grap, het is een potentieel raadselachtige wetenschappelijke vraag – die door een goed begrip van de evolutie kan worden beantwoord.
Blindeslangen zijn kleine, niet-gifachtige wezens die het grootste deel van hun leven ondergronds doorbrengen. Ze voeden zich met de eieren en larven van mieren en termieten, en vertrouwen op hun reukzin om hen van A naar B te brengen. Kijk echter naar een embryo van een blinde slang, en je zult zien dat het ogen heeft – net als een gewone slang. De ogen van de blinde slang worden in de loop van de ontwikkeling van de foetus steeds kleiner. Tegen de tijd dat ze uit haar schild komt, is de blinde slang zo goed als, nou ja, blind.
Hoe verklaren we deze vreemde kenmerken? Ze schijnen niet erg nuttig te zijn – in feite kunnen ogen een kwetsbaar punt zijn als boze mieren besluiten hun nesten te verdedigen door ze aan te vallen. Maar als blinde slangen en ziende slangen dezelfde voorouder hebben, is de aanwezigheid van ogen bij de eerstgenoemde niet zo’n mysterie.
Gerelateerde organismen maken vergelijkbare ontwikkelingsstadia door als elkaar, waarbij soorten die gemeenschappelijke voorouders hebben ook dezelfde kenmerken hebben als embryo’s. Evolutionaire verandering kan alleen plaatsvinden door de geleidelijke wijziging van bestaande structuren. Het is dus niet ongewoon om in het zich ontwikkelende embryo van een organisme kenmerken te zien (zoals ogen) die later in de ontwikkeling gewijzigd worden (bijvoorbeeld kleiner worden) of verdwijnen.
Het is niet alleen bij blinde slangen dat de ontwikkelingsstadia van het embryo lijken op de embryonale stadia van andere nauw verwante organismen. Sommige oude kenmerken bij onze visachtige voorouders, zoals kieuwspleten, zijn aanwezig bij menselijke embryo’s, maar verdwijnen tijdens de ontwikkeling. Menselijke embryo’s hebben zelfs een staart in de vroege stadia van de foetale ontwikkeling, net als andere soorten waarmee wij voorouders en oude genen delen. Bij de mens verdwijnt de vooruitstekende staart normaal tegen de tijd dat we geboren worden, maar af en toe resulteert een mutatie in een baby die met een staart geboren wordt.