How Is China’s Energy Footprint Changing?

Siła może być pochodną zdolności kraju do wykorzystania swoich zasobów w celu osiągnięcia korzyści ekonomicznych i politycznych. I odwrotnie, zależność od zagranicznych zasobów – takich jak energia – ogranicza opcje polityczne, redukując tym samym możliwości, dzięki którym kraj może kultywować swoją narodową potęgę. Nagłe zmiany na rynku energetycznym i zagraniczna niestabilność polityczna mogą również ograniczyć dostęp do zagranicznych źródeł energii lub drastycznie zwiększyć koszty importu energii, co jeszcze bardziej osłabia zdolność krajów zależnych od importu do realizowania swoich celów narodowych.

What’s fueling China?

Dekady szybkiego wzrostu gospodarczego dramatycznie zwiększyły potrzeby energetyczne Chin. Chiny są obecnie największym na świecie konsumentem energii, największym producentem i konsumentem węgla oraz największym emitentem dwutlenku węgla.

W ciągu ostatniego półwiecza duża, oparta na produkcji gospodarka Chin była przede wszystkim zasilana węglem. Od 1990 do 2019 r. zużycie węgla w Chinach wzrosło prawie czterokrotnie, z 527 ton metrycznych ekwiwalentu ropy naftowej (Mtoe) do 1 951 Mtoe. W 2019 r. węgiel stanowił 57,7 procent zużycia energii w Chinach. Od 2011 roku Chiny zużyły więcej węgla niż reszta świata razem wzięta. Sektor przemysłowy w Chinach jest zdecydowanie największym konsumentem węgla. W 2018 r. sektor przemysłowy odpowiadał za około dwie trzecie całkowitego zużycia energii w Chinach i zużył ponad 95 procent węgla w kraju.

Zależność Chin od węgla do produkcji energii przemysłowej znacznie przyczyniła się do zanieczyszczenia powietrza w miastach. Według Międzynarodowej Agencji Energii, 79,7 procent emisji Chin pochodziło z węgla w 2018 roku, w porównaniu z 70,6 procentami w Indiach, 25,8 procentami w Stanach Zjednoczonych i 27,9 procentami w Unii Europejskiej.

Ciężkie wykorzystanie przez Chiny „podkrytycznych” elektrowni węglowych zaostrzyło problem, ponieważ takie elektrownie są notorycznie spalane węgla w sposób brudny i nieefektywny. Podjęto wysiłki w celu uporządkowania produkcji węgla poprzez renowację starych obiektów spalających węgiel, a niektóre chińskie źródła szacują, że do 2020 r. Chiny będą posiadać największy na świecie wysokowydajny system energetyki węglowej. Do 2019 r. technologia ultraniskoemisyjna została włączona do 80 proc. chińskich mocy energetycznych opartych na węglu, a w 2020 r. ma powstać więcej elektrowni o niskiej emisji.

Households also contribute to China’s emissions problem. Podczas gdy emisje CO2 z miejskich gospodarstw domowych pochodzą głównie z gazu ziemnego i skroplonego gazu ropopochodnego, węgiel przyczynia się do ponad 65 procent emisji z wiejskich gospodarstw domowych w Chinach. Szacuje się, że w 2020 r. 36 procent populacji Chin było narażone na szkodliwe emisje pochodzące z domowego spalania węgla i innych paliw stałych, takich jak drewno.

Skumulowane emisje dwutlenku węgla Chin są największe na świecie. W latach 1990-2019 Chiny i USA były odpowiedzialne za odpowiednio 21,4 i 20 procent całkowitych globalnych emisji. W tym okresie globalny wkład Chin w emisję dwutlenku węgla był większy niż wszystkie inne kraje rozwinięte.

Powering China’s Future

Chiny w coraz większym stopniu dążą do zabezpieczenia swoich przyszłych potrzeb energetycznych za pomocą zrównoważonych alternatyw. W białej księdze z 2012 r. dotyczącej chińskiej polityki energetycznej podkreślono potrzebę „energicznego rozwoju nowej i odnawialnej energii”. Zgodnie z porozumieniem paryskim z 2016 r., Chiny zobowiązały się, że do 2030 r. energia z paliw niekopalnych będzie stanowić 20 proc. ich dostaw energii, a do 2030 r. osiągną szczyt emisji CO2. Chiński prezydent Xi Jinping rozszerzył to zobowiązanie w przemówieniu do Organizacji Narodów Zjednoczonych we wrześniu 2020 roku, kiedy ogłosił, że Chiny dążą do osiągnięcia neutralności węglowej do 2060 roku.

Chiny są największym na świecie inwestorem w czystą energię. W latach 2013-2018 inwestycje tego kraju w odnawialne źródła energii wzrosły z 53,3 mld USD do imponującego szczytu 125 mld USD. Liczba ta spadła w ostatnich latach, ale w 2019 r. inwestycje Chin nadal wynosiły 83,4 mld USD – mniej więcej 23 procent globalnych inwestycji w energię odnawialną.

Chiny stają się również największym rynkiem na świecie dla energii odnawialnej. Szacuje się, że 1 na każde 4 gigawaty globalnej energii odnawialnej będzie generowany przez Chiny do 2040 roku.

Rozmowa z Sarah Ladislaw

Dzięki zakrojonym na szeroką skalę inwestycjom w ogromne projekty infrastrukturalne, energia wodna stała się głównym źródłem produkcji energii odnawialnej w Chinach. Kontrowersyjna Zapora Trzech Przełomów, ukończona w 2012 roku kosztem ponad 37 miliardów dolarów, jest największą zaporą hydroelektryczną na świecie i może pochwalić się mocą wytwórczą 22 500 MW. Zapora generuje o 60 procent więcej energii elektrycznej niż druga co do wielkości zapora wodna, zapora Itaipu w Brazylii i Paragwaju.

Wliczając Zaporę Trzech Przełomów, Chiny zbudowały 4 z 10 największych na świecie zapór hydroelektrycznych produkujących energię. Od 2000 do 2017 roku Chiny ponad pięciokrotnie zwiększyły produkcję energii wodnej, z 220,2 miliardów kilowatogodzin (kWh) do 1 145,5 kWh. W wyniku realizacji Tamy Trzech Przełomów i innych projektów Chiny stały się światowym liderem w dziedzinie energii wodnej w 2014 r.

W ciągu ostatniej dekady Chiny stały się również światowym liderem w dziedzinie energii wiatrowej i fotowoltaicznej (PV). Energia elektryczna wytwarzana w Chinach z energii wiatru stanowiła zaledwie 2,1 procent całkowitego zużycia w 2012 roku, w porównaniu do 3,7 w Stanach Zjednoczonych i 9,4 procent w Niemczech. Do 2018 roku produkcja energii wiatrowej w Chinach wzrosła do 366 miliardów kWh, co stanowi wzrost o 24,1 procent w porównaniu z rokiem poprzednim. W rezultacie Chiny odpowiadały za ponad jedną czwartą globalnej produkcji energii wiatrowej w 2018 roku.

Gdy spojrzysz na jednoprocentową deltę w zakresie tempa wzrostu chińskiego PKB w dowolnym kierunku, ta jednoprocentowa zmiana w ich tempie wzrostu PKB może przełożyć się na zużycie energii dużego kraju, takiego jak Brazylia.

– Sarah Ladislaw

W fotowoltaice słonecznej Chiny są zarówno wiodącym dostawcą, jak i konsumentem. Ze względu na szybko malejące koszty, agresywne zachęty polityczne i nisko oprocentowane pożyczki od lokalnych rządów, Chiny dramatycznie zwiększyły produkcję paneli słonecznych. W 2014 r. Chiny stały się największym na świecie producentem paneli słonecznych, a rok później prześcignęły Niemcy pod względem zdolności wytwarzania energii słonecznej.

Chiny są domem dla dwóch trzecich światowej zdolności produkcyjnej w zakresie energii słonecznej. Przyszły rozwój chińskiego przemysłu solarnego stanął jednak pod znakiem zapytania. Ze względu na przesycony rynek krajowy, Pekin wstrzymał wszystkie nowe projekty solarne i obniżył taryfy na importowaną czystą energię w czerwcu 2018 roku. Dodatkowo, trwający spór handlowy między USA a Chinami może jeszcze bardziej zakłócić chiński przemysł paneli słonecznych. W styczniu 2018 r. prezydent Donald Trump ogłosił 30-procentową taryfę celną na import paneli słonecznych z Chin. 1

W ciągu ostatnich dwóch dekad nowe techniki wydobywcze sprawiły, że gaz łupkowy, rodzaj gazu ziemnego uwięzionego w skałach osadowych, stał się realnym źródłem energii. Gaz ziemny jest mniej emisyjny niż węgiel, gdy jest efektywnie spalany, emitując do 60 procent mniej CO2. W 2019 r. gaz ziemny stanowił 8,1 proc. całkowitego zużycia energii w Chinach – to znaczący wzrost w porównaniu z dekadą wcześniej, kiedy zaledwie 3,5 proc. chińskiej konsumpcji energii pochodziło z gazu ziemnego. W celu dalszego promowania zużycia gazu ziemnego, Chiny zobowiązały się do pokrycia 10 procent swojego zapotrzebowania na energię z gazu ziemnego do 2020 roku. W oparciu o trajektorię w ostatnich latach, Chiny prawdopodobnie zbliżą się do osiągnięcia tego celu w 2020 roku.

Chiny zwracają się również ku energii jądrowej, aby zmniejszyć swoją zależność od paliw kopalnych. Według stanu na styczeń 2021 r., Chiny obsługiwały 49 reaktorów jądrowych, które wygenerowały łącznie 47 498 MW energii. Od 2019 r. Chiny ustępują tylko Francji i Stanom Zjednoczonym pod względem produkcji energii elektrycznej z energii jądrowej. Chiński 13. plan pięcioletni potwierdził zaangażowanie kraju w energię jądrową i nakreślił plany budowy 40 dodatkowych elektrowni do 2020 roku.

Jak Chiny zabezpieczają swoje potrzeby energetyczne?

Większość zagranicznych dostaw energii dla Chin pochodzi z regionów niestabilnych politycznie i musi podróżować przez wąskie cieśniny i sporne szlaki wodne, zanim dotrze do Chin. Zabezpieczenie gwarantowanego dostępu do zagranicznych źródeł energii jest kluczowe dla ciągłego wzrostu i rozwoju Chin.

Chiny posiadają trzecie co do wielkości rezerwy węgla na świecie, na których historycznie opierały się, aby zaspokoić swoje krajowe potrzeby energetyczne. Jednak wraz z rozwojem gospodarczym, Chiny w coraz większym stopniu polegały na węglu importowanym. W 1990 r. Chiny wyprodukowały 1,02 mld ton węgla na potrzeby konsumpcji, potrzebując jedynie 2 mln ton dodatkowego importu. Do 2009 r. rosnący popyt spowodował, że Chiny stały się importerem netto węgla, importując 125,8 mln ton węgla, aby zaspokoić popyt konsumpcyjny.

Chiny zaspokajają swoje zapotrzebowanie na węgiel kupując go od regionalnych sąsiadów. W 2019 r. około 96,3 proc. importu węgla przez Chiny pochodziło z Australii (77 mln ton metrycznych), Indonezji (47,8 mln ton metrycznych), Mongolii (36,1 mln ton) i Rosji (29,2 mln ton metrycznych). Przed 2017 rokiem Korea Północna była czwartym co do wielkości dostawcą węgla do Chin, wyprzedzając Indonezję i Mongolię. W związku z wprowadzeniem sankcji ONZ na Koreę Północną, Chiny zawiesiły cały import węgla z tego reżimu. W rezultacie Chiny przesunęły się, aby polegać bardziej na Rosji i Mongolii, aby zaspokoić swoje potrzeby węglowe.

Chiński popyt na ropę naftową podobnie przewyższa jej krajową produkcję. Od 1993 r. Chiny są importerem netto ropy naftowej, a w 2017 r. prześcignęły Stany Zjednoczone jako największy importer na świecie. Według EIA, 67,3 procent dostaw ropy naftowej do Chin w 2019 roku pochodziło z importu. Ta zależność od zagranicznej energii prawdopodobnie będzie się zwiększać. Niektóre szacunki sugerują, że do 2040 roku około 80 procent zapotrzebowania Chin na ropę będzie pochodzić z innych źródeł. Chociaż Chiny podjęły kroki w celu dywersyfikacji swojego portfela ropy naftowej, nadal muszą stawić czoła potencjalnym wąskim gardłom w dostępie.

Given its political instability, the Middle East represents an important energy security concern for China, as roughly half of China’s oil imports come from the region. W przyszłości zależność Chin od ropy z Bliskiego Wschodu może się tylko zwiększyć. Międzynarodowa Agencja Energii przewiduje, że Chiny podwoją swój import z Bliskiego Wschodu do 2035 r.

Handel ropą naftową z Iranem jest szczególnie ilustrujący tę niepewność. Podczas gdy sankcje przeciwko Iranowi przez lata ograniczały chiński dostęp do irańskiej ropy, szybko się to zmieniło, gdy w listopadzie 2013 r. osiągnięto wstępne porozumienie w sprawie irańskiego programu zbrojeniowego. Chiński import irańskiej ropy w 2014 roku gwałtownie wzrósł o 28 procent w porównaniu z rokiem 2013. W 2018 roku Chiny importowały 6,4 procent swojej ropy z Iranu, tuż za Omanem z 7,4 procent i Irakiem z 9,6 procent. Wycofanie się USA z irańskiego porozumienia nuklearnego w maju 2018 roku miało pozornie niewielki wpływ na tę wymianę, ponieważ Chiny pozostają głównym celem dla irańskiej ropy naftowej.

Chiny zdywersyfikowały swój portfel ropy naftowej, inwestując intensywnie w Afryce. Afryka posiada tylko około 9 procent globalnych potwierdzonych rezerw ropy naftowej (w porównaniu do 62 procent na Bliskim Wschodzie), ale istnieje znaczny potencjał, aby uzyskać dostęp do niewykorzystanych zasobów. Chiny realizują strategię oferowania pożyczek na rozwój gospodarczy państwom afrykańskim, takim jak Angola, w zamian za korzystny dostęp do rezerw ropy naftowej. Dodatkowo, w 2015 r. Chiny wysłały wojska w celu wsparcia operacji pokojowych ONZ w Sudanie Południowym, gdzie Chiny posiadają znaczne inwestycje w ropę naftową. Podczas gdy ropa Sudanu Południowego stanowi znikomą ilość całkowitego importu Chin, 23,1 procent jego eksportu ropy zostało wysłane do Chin w 2018 roku.

Zabezpieczenie morskich przesyłek energii jest kolejnym krytycznym priorytetem bezpieczeństwa energetycznego dla Chin. Ponad 80 procent chińskiego importu ropy naftowej drogą morską przechodzi przez Cieśninę Malakka. Dlatego ten strategiczny szlak wodny stanowi potencjalne ryzyko dla Chin, gdyby nie były one w stanie chronić swoich interesów żeglugowych w wąskiej cieśninie.

Innym środkiem, poprzez który Chiny starają się złagodzić swoją zależność od zagranicznej ropy naftowej, jest budowa strategicznej rezerwy ropy naftowej (SPR), która ma za zadanie izolować Chiny od zewnętrznych wstrząsów rynkowych. W listopadzie 2014 r. chiński urząd statystyczny po raz pierwszy ogłosił wielkość chińskiego SPR, twierdząc, że posiada on 91 mln baryłek, czyli około dziewięciodniowe rezerwy. Najnowsza aktualizacja poziomu SPR przez Chiny nastąpiła w grudniu 2017 r., kiedy to podano wielkość 276,6 mln baryłek. Chiny dążą do zgromadzenia 600 milionów baryłek ropy, co spełniłoby standard OECD 90 dni rezerw importowych.

Chociaż Chiny posiadają największe na świecie rezerwy gazu łupkowego, ilość gazu ziemnego łatwo dostępnego do wydobycia jest znacznie niższa ze względu na złożoność geograficzną. Niektóre złoża są zakopane nawet 3.500 metrów pod ziemią, co utrudnia wydobycie. W 2019 roku 42,6 procent (4,6 tryliona stóp sześciennych) zapotrzebowania Chin na gaz ziemny zostało zaspokojone przez źródła zagraniczne.

Ponieważ ponad 60 procent wartościowego handlu Chin podróżuje drogą morską, bezpieczeństwo gospodarcze Chin jest ściśle związane z Morzem Południowochińskim. Dowiedz się więcej o handlu Chin na Morzu Południowochińskim.

Chiny polegają obecnie na zagranicznym gazie ziemnym dostarczanym przez rurociągi lądowe i przewoźników w postaci skroplonego gazu ziemnego (LNG). Dwa istniejące gazociągi dostarczyły w 2017 roku 46 proc. importowanego przez Chiny gazu ziemnego, z czego trzy czwarte pochodziło z Turkmenistanu. W najbliższych latach udział lądowych źródeł energii będzie prawdopodobnie wzrastał. W 2014 roku Chiny i Rosja podpisały 30-letnią, wartą 400 mld dolarów umowę na dostawy rosyjskiego gazu ziemnego do Chin, a w grudniu 2019 roku wart 55 mld dolarów gazociąg Power of Siberia wysłał pierwsze transporty gazu ziemnego z Rosji do Chin.

Jednakże Chiny importują również LNG z kilku innych krajów, w tym Australii (47 procent), Kataru (21 procent) i Malezji (11 procent) w 2017 roku. Międzynarodowa Agencja Energii przewiduje, że w 2030 roku ponad 60 proc. zapotrzebowania Chin na gaz ziemny będzie musiało być zaspokojone poprzez import. Pod koniec 2019 roku Chiny stały się największym na świecie importerem LNG, wyprzedzając Japonię przez dwa kolejne miesiące. Podczas gdy miesięczny import ulega znacznym wahaniom, oczekuje się, że do 2022 roku Chiny zastąpią Japonię jako czołowego światowego importera LNG rocznie.

1. Taryfy mają spadać o 5 procent każdego roku do 2021 roku.