We moeten knipperen om het oog te reinigen en te bevochtigen. Telkens wanneer de oogleden zich sluiten, wordt de zoute afscheiding uit de traanklieren over het oogoppervlak geslingerd, waardoor kleine stofdeeltjes worden weggespoeld en het blootgestelde deel van de oogbol wordt gesmeerd. Normaal knipperen we om de vier tot zes seconden, maar in irriterende omstandigheden, zoals een met rook gevulde kamer, knipperen we vaker om de ogen schoon en vochtig te houden.
Het interessantste van knipperen is dat we het vaker doen dan nodig is om het hoornvlies te reinigen en te bevochtigen. Zuigelingen knipperen bijvoorbeeld ongeveer één keer per minuut, maar volwassenen knipperen gemiddeld 10 tot 15 keer per minuut. Dit heeft wetenschappers ertoe gebracht andere, meer psychologisch beïnvloede redenen te ontdekken om zo vaak te knipperen als we doen.
Onderzoek heeft aangetoond dat wanneer informatieverwerving belangrijk is, we het knipperen actief afremmen. We knipperen vaker als we geen informatie opnemen en verwerken. Op deze manier is knipperen een soort leesteken van de geest, dat een pauze inluidt in de activiteit in je hoofd.
Bij het lezen van interessant materiaal knipperen we bijvoorbeeld gemiddeld drie tot acht keer per minuut, terwijl we dat 15 keer per minuut doen als we niet bezig zijn met een activiteit die onze aandacht opeist. We knipperen ook het vaakst wanneer onze ogen van de ene pagina van de tekst naar de volgende gaan of van het einde van een regel tekst naar het begin van de volgende regel. Dit fenomeen is ook aangetoond bij auditieve input wanneer iemand aandachtig luistert en is dus niet uniek voor visueel gepresenteerde informatie.
De ene keer knipperen is niet altijd hetzelfde als de andere keer. Wetenschappers hebben aangetoond dat frequentie en duur variëren onder verschillende omstandigheden. Van piloten van de luchtmacht die in simulatoren over “bevriend” gebied vliegen, is aangetoond dat zij vaker knipperen en dat de oogleden langer gesloten blijven dan wanneer zij over “vijandelijk” gebied vliegen. In het laatste geval is informatieverwerving belangrijker, en knipperen de piloten minder vaak en korter. Piloten knipperen het minst wanneer zij door vijandelijke radar zijn “geverfd” en proberen raketten te vinden en te ontwijken of tijdens het landen van een vliegtuig.
Er is ook een verband tussen de knipperfrequentie en iemands emotionele toestand. Iemand die moe is zal vaker en langer knipperen dan iemand die goed is uitgerust.
En tijdens de Watergate-hoorzittingen bijvoorbeeld, nam de knipperfrequentie van president Nixon duidelijk toe wanneer hem een vraag werd gesteld waarop hij niet voorbereid was te antwoorden.
Dr. John Stern is professor in de psychologie aan de Washington University in St. Louis.
Heeft u “Kosmische Vragen” over de grote mysteries van het universum – zoals de vooruitzichten voor interstellair reizen? Of vraagt u zich af waarom we snurken en wat we daaraan kunnen doen? In beide gevallen kunt u uw suggesties e-mailen naar [email protected], of uw vragen en antwoorden bespreken op het Mysteries of the Universe Bulletin Board. Uw onderwerp kan het onderwerp worden van een toekomstige aflevering van “Mysteries of the Universe.”